Hoogtepunt

De uitkijktoren op de Vaalserberg.

Ⓒ Hollandse Hoogte

Met 322,5 meter boven NAP is de Vaalserberg het hoogste punt van ons land. Voor mensen woonachtig in landen met echte bergen is dit natuurlijk een lachertje, maar evengoed mag het een berg worden genoemd: er bestaat namelijk geen duidelijke definitie voor een berg of heuvel. Sommigen beweren dat je van een berg mag spreken als-ie 200 of 300 meter boven het omliggend landschap uitkomt, dus kies zelf.

De Vaalserberg kent nog een noemenswaardig feit: het is het Drielandenpunt van Nederland, België en Duitsland. Tot 1919 was het zelfs een vierlandenpunt: Nederland, België en Pruisen (later Duitsland) grensden toen aan het ministaatje Neutraal Moresnet dat later bij België werd gevoegd.

Overigens mogen we alleen spreken over het hoogste punt van Europees Nederland: toen in oktober 2010 het eiland Saba bij de Nederlandse Caribische eilanden werd gevoegd, moest de Vaalserberg haar status inleveren aan Mount Scenery, met 887 meter nu de hoogste berg op Nederland grondgebied.

Dieptepunt

Met 6,76 meter onder NAP is de gemeente Zuidplas het laagste punt.

Dichtbij het Zuid-Hollandse Nieuwerkerk aan den IJssel (gemeente Zuidplas) ligt de Zuidplaspolder, met 6,76 meter onder NAP het laagste punt van ons land. Het putje van de Randstad en het afvoerputje van Europa zoals het ook wel wordt genoemd, ligt een kleine 330 meter lager dan de Vaalserberg.

Tot in de 19e eeuw vond je hier de Zuidplas, een meer ontstaan door intensieve veenwinning. In 1816 besloot koning Willem I tot drooglegging van de plas, negen jaar later werd met behulp van dertig windmolens het boezemwater uit de polder de Hollandsche IJssel in gemalen, een klus die in 1840 werd afgerond. Met stoomgemalen werd tientallen jaren later de waterstand geregeld, een klus die is overgenomen door elektrische gemalen.

In de Zuidplaspolder en aangrenzende polders vind je de dorpen Moordrecht, Nieuwerkerk aan den IJssel, Zevenhuizen, Moerkapelle en de buurtschappen Ver Hitland en Oud Verlaat. Al deze dorpen maken deel uit van de gemeente Zuidplas die haar naam ontleent aan het drooggelegde meer.

Noordkaap

Het Noordelijkste punt van Nederland.

Wat betreft het noordelijkste onbewoonde punt van ons land komen we uit bij het Groningse eiland Rottummerplaat, in het noorden grenzend aan de Noordzee en ten zuiden aan de Waddenzee. Tot 1600 lag hier Rottummeroog dat stiekem naar het oosten is afgedreven. Dat doet het vanaf 1833 als zandplaats ontstane Rottummeroog overigens ook, waar in 1959 de zuidelijkere gelegen zandplaats Boschplaat aan vastgroeide. Toegang tot het eiland is verboden: slechts twee keer per jaar wordt het betreden om zwerfvuil op te ruimen.

Het noordelijkste stuk vasteland ligt vijf kilometer boven Uithuizermeeden. Het wordt heel toepasselijk De Noordkaap genoemd en is te voet of per fiets te bereiken. Als markering is in 2002 het kunstwerk De Hemelpoort van kunstenaar René de Boer geplaatst.

Verre oosten

Kuuroord Bad Nieuweschans is de oostelijkste plaats in Nederland en bovendien de noordelijkst gelegen grensplaats.

Ⓒ Kees van de Veen

Bad Nieuweschans heeft twee wapenfeiten te pakken: het kuuroord in de Groningse gemeente Oldambt is de meest oostelijk gelegen plaats in Nederland en de meest noordelijk gelegen grensplaats. Tot de reconstructie van het gebied in de jaren 70 luisterde de plek naar de naam Nieuwe- of Langeakkerschans, ontstaan in 1628, tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Het woord Bad werd eraan toegevoegd nadat op 630 meter diepte mineraalrijk bronwater werd ontdekt. In 1985 ging het later bekroonde wellness- en kuuroord Fontana open om de komst van wellnesstoerisme te bevorderen.

Zonnige zuiden

Grenspaal 12 vlak bij Klein-Kuttingen geeft de zuidelijkste plaats aan.

Ⓒ visitzuidlimburg

Onder aan de stam van een imposante eik vind je na goed zoeken Grenspaal 12, officieel het zuidelijkste punt van Nederland. Het paaltje staat vlakbij Klein-Kuttingen, de zuidelijkste plaats van ons land. Ook goed zoeken, want alleen een straatnaambordje verwijst ernaar.

Het meest zuidelijk gelegen dorp is het Limburgse Mesch, de meest zuidelijk gelegen stad is Maastricht. Overigens wordt daarvan ook geroepen dat het de oudste stad van Nederland is, maar daar zijn de meningen over verdeeld. Overigens kunnen we niet helemaal van het zonnige zuiden spreken: vorig jaar was Vlissingen met 2135 uren de zonnigste gemeente.

Wilde Westen

De grensovergang bij Sint Anna ter Muiden in het Zeeuwse Sluis is het westelijkste punt.

Ⓒ Marc Ryckaert

De grensovergang bij Sint Anna ter Muiden in de Zeeuwse gemeente Sluis wordt gezien als meest westelijke punt van Nederland. Maar met welgeteld 55 inwoners zal het er in Sint Anna ter Muiden niet heel wild aan toegaan, al weet je dat natuurlijk nooit.

Wel is Mude, zoals het oorspronkelijk heette, van historisch belang geweest voor ons land: in de middeleeuwen was het een belangrijke handelsstad, zo vlak bij Brugge. Stad? Jawel, in 1242 kreeg het stadsrechten. Van de waarde bleef na verzanding van de haven niet veel meer over en toen in 1405 Mude door de Engelsen werd platgebrand – alleen de kerk bleef overeind – al helemaal niet meer. Wel mag Sint Anna ter Muiden zich ook de kleinste stad van Nederland noemen.

Benjamin

Met kleurrijke wijken zoals de Regenboogbuurt is Almere de jongste stad van ons land.

Ⓒ Hollandse Hoogte

De jongste stad van ons land ligt uiteraard in de jongste provincie: Flevoland. In 1976 werden de eerste huizen in Almere afgebouwd, inmiddels telt de benjamin volgens de laatste cijfers 214.926 inwoners. Naar verwachting gaat de stad de 350.000 inwoners wel halen.

Almere-Haven is het oudste gedeelte van de jonge plaats, aan het Gooimeer werden de eerste woningen opgeleverd. De stad grenst aan nog twee meren: het IJmeer en het Markermeer. Ze ligt gemiddeld 2 tot 5 meter onder zeeniveau. Overigens werd op de tekentafel eerst de werknaam Zuidweststad gehanteerd. In 1970 werd voor de naam Almere gekozen. De jongste telg van de Nederlandse steden staat bekend om haar opvallende architectuur en haar grappige straatnamen zoals de Tante Pollewopstraat en de Sesamstraat.

Oudje

Maastricht zou een van de oudste steden van Nederland zijn, samen met onder meer Nijmegen.

Dit is een gevaarlijke. Verschillende steden claimen de oudste van ons land te zijn: Heerlen, Nijmegen, Maastricht en Voorburg. Het hangt er vanaf welke definitie je aan het woord stad hangt. Ga je uit van de verkregen stadsrechten, zoals in de Romeinse tijd en middeleeuwen werd gesteld, of van het stedelijk karakter, de grootte en onafgebroken bewoning?

Nijmegen roept het hardst om de titel: in 2005 vierde de stad zijn 2000-jarig bestaan, vastgesteld na de vondst van een Romeinse zuil uit 17 na Christus die in 1980 werd opgegraven. De oudste vermelding van de stad Maastricht zou zijn gedaan door de Romeinse historicus Tacitus, circa 110 na Christus. Daarentegen zijn er geen bewijzen dat Maastricht Romeinse stadsrechten heeft verworven, terwijl Nijmegen en Voorburg die wel hebben. In 1963 concludeerde de Nijmeegse archeologie-professor Jules Bogaers dat Voorburg de titel oudste stad mocht dragen, na onderzoek van een Romeinse mijlpaal. Rond 121 na Christus kreeg het Romeinse stadsrechten, maar omdat het geen permanente bewoning heeft gekend, is de titel te betwisten.

Heerlen dingt mee vanwege resten van unieke Italiaanse bekers die alleen tussen 20 voor Christus en het jaar nul werden gemaakt. Ook wordt het badhuis rond 70 na Christus geschat. Daarmee is de stad in ieder geval zeker van een mijlpaal: het badhuis is het oudste gebouw van Nederland.