Oorlogscorrespondent Arnold Karskens: ‘Linkse politici zijn zó hypocriet’

Hij stapte aan de Turkse westkust in een bootje dat hem met een groep migranten naar Griekenland moest smokkelen. Aanvankelijk had hij voor een ander bootje gekozen, maar hij vertrouwde Ali de smokkelaar niet. „Ali had bootjes van dun plastic en die slaan snel lek en makkelijk om. Een dag later hoorde ik van ’t aangespoelde jongetje Aylan – de foto van zijn dode lichaampje ging de wereld over. Hij zat in het bootje waar ik de nacht ervoor niet in wilde. Ik koos voor een iets stabieler schuitje.” Waarom maakt een sterveling uit het vrije westen geheel vrijwillig zo’n riskante oversteek? „Omdat ik het wilde meemaken, om erover te kunnen oordelen.” We zitten aan een warmbruin tafeltje van Falstaff, rustiek restaurant in het hart van Brussel, zijn woonplaats. Arnold Karskens (65), oorlogsverslaggever, nazi-jager, sinds kort ook romanschrijver. En jarenlang pratend testbeeld op de Nederlandse tv, zo mogelijk nog vaker op de buis dan Peter R. de Vries. Totdat hij in 2015 ging berichten over zijn ervaringen tussen de migranten. Het lijkt alsof zijn naam uit de Hilversumse kaartenbak is verdwenen; z’n verschijningen in praatprogramma’s zijn inmiddels zeldzaam. Toeval? „Nee, zeker niet. Ik schreef een verhaal met als kop Niemand vlucht naar Kos omdat z’n leven gevaar loopt. Dat willen ze bij de publieke omroep niet horen. De NOS zei: ’Ze komen uit een brandende hel’. Onzin. De Turkse westkust was een soort Benidorm. Ik heb échte vluchtelingen gezien, vooral in Rwanda en Congo. Mensen wegrennend van stapels lijken. Je bent een echte vluchteling als je van Syrië naar Turkije reist, niet als je van Turkije naar Griekenland gaat en nog verder. Dat doe je omdat het in Nederland, Duitsland en Engeland financieel aantrekkelijk voor je is. De meest betreurenswaardige vluchtelingen zijn te arm om ver te kunnen reizen en zitten nog in de buurt van de brandhaarden. De – relatief gezien – rijkeren komen naar West-Europa voor westerse rijkdom. Het gaat linkse politici vooral om hun egootjes: kijk eens hoe góed wij doen. Zo hypocriet, want deze migranten investeren niet in de toekomst van hun eigen land. Waarom zouden ze, als het leven in Europa gratis is? Neem ik die mensen niet kwalijk, wel politici die hun komst aanmoedigen. Dat heb ik geschreven en sindsdien word ik zelden nog voor tv-programma’s gevraagd. Nou, dan niet. Ik blijf schrijven wat ik zie.” Heeft het je verbitterd? „Nee, het heeft m’n strijdlust aangewakkerd. Ik ben de meest ervaren Nederlandse oorlogsverslaggever, heb vijftien boeken geschreven. Van erkenning word je lui. En dat ik minder op televisie kom...” Hij buigt zich theatraal voorover naar het opname-apparaatje. „I’ll be back.” Van principes kun je niet eten. Ben je financieel onafhankelijk? „Nee, maar ik heb in die oorlogsgebieden wel geleerd om van weinig te kunnen leven. Vroeger thuis in de Beemster als boerenzoon trouwens ook. Vaak eenpansgerechten. Als ik van Brussel naar Amsterdam moet, neem ik de Flixbus. Ik heb genoeg geld om onafhankelijk te kunnen blijven en heb mijn bucketlist al afgewerkt.” Toen massaal geschokt op de foto van dat aangespoelde jongetje werd gereageerd, schreef jij: schandalig dat zijn vader geen zwemvestje voor hem heeft gekocht. „In Turkije hingen die dingen voor vijf euro te koop. Wel honderden euro’s betalen voor zo’n oversteek, maar besparen op de veiligheid van je zoontje. Die man is dus wel degelijk schuldig aan de dood van zijn kind. Net als Frans Timmermans die als hoogstverantwoordelijke eurocommissaris de krankzinnige overtochten tussen Libië en Italië heeft gestimuleerd. Ik heb hem met mijn stichting Onderzoek Oorlogsmisdaden aangeklaagd voor dood door schuld. Die zaak loopt nog.” Is dat een rechtszaak voor de bühne of denk je echt te kunnen winnen? „Die man moet achter tralies. Hij is politiek medeverantwoordelijk voor het Europese migratiebeleid, waardoor sinds november 2014 meer dan 15.000 mensen zijn verdronken. Ik heb zeer goede advocaten. Ze zeiden: ’Het wordt moeilijk, maar we gaan ervoor’. Het is een uphill battle, maar ik voel de verplichting om het te doen.” Wat had de Europese Commissie dan kunnen doen? „Kiezen voor de Australische aanpak. Duidelijk maken: je komt er niet in. Forget it. No way. En dat werkt.” Timmermans heeft die mensen toch niet verplicht om in gammele bootjes te stappen? „Nee, maar door zijn roekeloosheid en desinteresse zijn er heel veel doden gevallen. Een gemeente die geen afscheiding zet rond een diep gat in de grond, kan – als er mensen in zijn gevallen – niet zeggen: je zíet toch dat daar een gat zit. Als jij die bootjes van Artsen Zonder Grenzen toestaat om vlak onder de Libische kust te gaan varen, dan nodig je als het ware migranten uit om de gok te wagen. Mensen tegen zichzelf in bescherming nemen hoort ook bij je politieke verantwoordelijkheid.” Niet goedkoop, al die zaken tegen oorlogsmisdadigers en Frans Timmermans. Wie betaalt dat? „De stichting heeft gelukkig goede geldschieters. Veel steun in de strijd tegen de oorlogsmisdadigers uit WO II krijg ik vanuit de Joodse gemeenschap, voor de Timmermans-zaak heb ik andere sponsors. Weet je wat extra macaber is? Timmermans is nu verantwoordelijk voor de Europese klimaatpolitiek. Terwijl je weet: hij gaat over lijken. Dát is pas erg.” In zijn debuutroman Alle pijn van de wereld wordt de draak gestoken met de lamlendigheid van Europese overheden en legerleidingen: ’Als je je nergens mee bemoeit, lossen problemen in oorlogen zich het snelst op’. Het lijkt op een vooruitziende blik. De inkt van het boek was nog niet opgedroogd of de Koerden werden het slachtoffer van Amerikaans terugtrekken en Europees wegkijken. Als je je nergens mee bemoeit... „Ik weet hoe het werkt. In mijn roman worden de lijken door de straten gesleept zodra ’ons’ leger is weggevlucht. De werkelijkheid is niet anders. Ik heb in Afghanistan en Irak gezien wat er is geworden van onze zogenaamde opbouwprojecten daar. Al dat goeddoen is schijn. Het saffraanproject dat Nederland miljoenen heeft gekost, ligt op z’n gat. Schooltjes die zijn gebouwd, dienen nu als schapenhokken. Zeer slecht besteed geld. Het lot van landen als Afghanistan, Libië of Mali ligt in hun eigen handen. Wij moeten ons niet overal mee bemoeien, dat leidt tot nog grotere chaos.” ’Je wordt geen blij mens van dit werk’, zei je drie jaar geleden. Dat is gezien de geest van je boek een understatement. De roman biedt weinig hoop voor de mensheid. „Alleen de redactiesecretaresse en de onderofficier springen er in positieve zin uit en dat is geen toeval. Zij staan symbool voor de hardwerkende mensen achter de schermen die veel te weinig erkenning krijgen.” De hoofdpersoon, oorlogscorrespondent Ricks, wordt ook in de brandhaarden van de wereld nog geplaagd door schuldgevoel over de verdrinkingsdood van zijn kleine zusje. Jij beleefde dezelfde traumatische ervaring. „Ik heb daar vaak om gehuild. Zestig jaar later nog steeds, trouwens. Raar eigenlijk, als het om een individu gaat is er vaak schuldgevoel, betreft het honderden doden, dan heeft de mens snel iets van: wat heb ik daarmee te maken? Die paradox heb ik in mijn roman willen blootleggen, maar Rick wordt toch vooral beheerst door een doodswens. Daar hebben veel oorlogscorrespondenten – ik misschien ook wel – onbewust mee te maken gehad. Mentaal zo afgebroken zijn dat je alleen nog maar de wens hebt om niet meer te bestaan. Een mens heeft van nature altijd de drang om te overleven, maar oorlogsverslaggevers hebben vaak ook iets fatalistisch: als het afgelopen moet zijn, dan is het maar afgelopen. Toch wil je er altijd weer bij zijn. Als ik niet naar een oorlogsfront kon, werd ik thuis ziek, misselijk. Kon ik later toch afreizen, dan bloeide ik weer helemaal op. Je goed voelen als je het gevaar tegemoet gaat, heel raar eigenlijk.” Je zou het vreselijk vinden als jouw drie kinderen hetzelfde vak kozen omdat je de gevaren kent. Die kent je vrouw ook, maar zij zag je telkens weer vertrekken met je koffertje. Is zij de echte heldin in jouw levensverhaal? „Het is niet makkelijk om met een oorlogsverslaggever getrouwd te zijn. Ja, ik heb groot respect voor haar. We kusten voor het eerst bij het graf van hongerstaker Bobby Sands in Belfast, we zaten daar als verslaggevers. Er waren rellen rond die begraafplaats, er werd geschoten.” Niet echt een romantisch decor. „Nee, in die tijd werden cafés opgeblazen. We zaten toevallig in hetzelfde pensionnetje.” Jullie verloren zoontje Hugo toen hij twee weken oud was. Kun je zo’n trauma verwerken aan een oorlogsfront? „Blijkbaar wel. Misschien was het een ontsnapping. Misschien is die hele oorlogsverslaggeving één hele grote vlucht voor mijn eigen gevoelens. Misschien zit ik ook wel in een totale ontkenningsfase van posttraumatische stress, maar ik slaap goed. Ik denk trouwens nog elke dag aan ons zoontje Hugo.” Word je gevoelloos als je daar zit? „Ja, dat moet. Is professioneel. Als jij in het ziekenhuis ligt, wil je ook geen chirurg aan je bed die gaat huilen omdat hij het zo verschrikkelijk voor je vindt. Je wilt een chirurg die jou met succes opereert. Een journalist die aan het front loopt te janken, is een slechte journalist.” Je houdt op je website The Karskens Times een zwartboek bij over ’het nepnieuws van het NOS Journaal’. Niet echt de meest ideale strategie om de deuren naar Hilversum weer open te krijgen. „De NOS laat zich in het kielzog van D66 als loopjongen van IS gebruiken. Schandalig om je druk te maken over het lot van IS-kinderen plus hun moeders en nauwelijks oog te hebben voor de Koerden en christenen die gelijktijdig massaal werden afgeslacht of voor Jezidi-vrouwen die dag in dag uit werden verkracht, door het NOS Journaal vertaald met: ongewenst zwanger geraakt... IS’ers waren gewetenloze monsters, zo vuil en gemeen tegen de Jezidi’s. Dat er verslaggevers zijn die het voor dit soort fascistoïde verdorven geesten opnemen... Mijn stichting Onderzoek Oorlogsmisdaden gaat de verantwoordelijken voor de terugkeer van IS-vrouwen aanklagen zodra er één een terreuraanslag pleegt. Het NOS Journaal plant intussen met zijn gekleurde berichtgeving zaadjes in de hersens van de kijkers: zó moeten jullie denken.” Denk je weleens: een iets minder uitgesproken mening zou m’n aardse bestaan een stuk eenvoudiger maken? „Ik heb bewust gekozen voor de rol van luis in de journalistieke pels. Zoek de confrontatie en accepteer de consequenties.” In jouw boek loopt het alleen goed af met de grootste klootzakken in de legerleiding. Grijnzend: „Ja, zo zit de wereld in elkaar. De grootste klaplopers komen het best weg. Slijmen helpt als je carrière wilt maken.” CV Geboren 19 augustus 1954 Carrière Werkte van 1995 tot 2008 als oorlogsverslaggever voor Nieuwe Revu en dagblad De Pers, aansluitend als verslaggever/columnist voor The Post Online. Heeft inmiddels zijn eigen website: The Karskens Times. Was als oorlogscorrespondent actief bij meer dan dertig brandhaarden en leverde bijdragen aan radioprogramma’s van vele omroepen. Oprichter stichting Onderzoek Oorlogsmisdaden en vanuit die rol jagend op voortvluchtige nazi’s, onder wie Klaas Carel Faber. Schreef 15 boeken over oorlogen en oorlogsmisdadigers. Privé Getrouwd, drie kinderen.