Dokter Media checkt medische berichten: ’Geloof het niet meteen’

Dokter, ik las in de krant dat... is de titel van het boek van artsen Lester du Perron en Tijs Stehmann en tevens de zinsnede waarmee patiënten, wapperend met het desbetreffende nieuws, de spreekkamer binnenstormen. „Vol hoop roepen ze ’Doe mij dit medicijn’ en dan moet de arts hen teleurstellen omdat het middel alleen nog op muizen is getest. Vervelend voor beide partijen.” Huisarts Du Perron, in opleiding tot specialist ziekenhuisgeneeskunde, en Stehmann, wiskundige en arts in opleiding tot specialist kindergeneeskunde, ondervonden het aan den lijve. Een paar jaar geleden richtten zij het internetplatform Dokter Media op waar zij broodjeaapverhalen checken. Stehmann: „Om valse hoop te voorkomen en medisch nieuws te nuanceren.” Doorgaans zijn het wel koppen die aanslaan, maar die vertellen uiteraard nooit het hele verhaal. Stehmann haalt er eentje aan: „’Chocolade beste medicijn tegen hoesten’. Blijkt dat het niet om een reep gaat, maar om het cacao-element in een medicijn dat niet eens beter leek te werken dan een hoestdrankje.” ’Slapen naast snurker is slecht voor de gezondheid.’ ’Zeelucht goed tegen kanker.’ ’Dikker met een pufje’, van lucht dus. Enige nuancering is vaak nodig. „Geloof het niet meteen.” Een paar kopjes koffie per dag beschermen tegen een snelle dood, was het nieuws. „Koffiedrinkers blijken over het algemeen minder vaak bepaalde ziekten te hebben, maar dat betekent nog niet dat koffie daartegen beschermt. Koffie lijkt in ieder geval geen negatieve invloed op de gezondheid te hebben”, aldus de artsen. De feitencheckers nemen het de pers niet zozeer kwalijk. „Het komt in het hele medialandschap voor. We kunnen niemand op meer of minder van deze berichten betrappen. Schrijvers vinden het vrijwel altijd mooi als we berichten nuanceren en duiden, vanuit de medische wetenschap horen we bijna nooit iets terug over onze bevindingen.” Onthutsend is het dat bepaald nieuws bewust wordt verspreid met een ander oogmerk. ’Genezing MS weer dichterbij’ was de conclusie die volgde op een persbericht van het Radboudumc in november 2019. Er zouden dna-varianten zijn gevonden die een verhoogd risico op deze ziekte van het zenuwstelsel geven, wat meer zicht op de ontwikkeling van een geneesmethode zou geven. De genetische varianten zouden zijn ontdekt met financiële ondersteuning van het Nationaal MS Fonds. Wetenschappers drongen in het persbericht aan op vervolgonderzoek, maar zonder hulp van donateurs was dat onmogelijk. „Laat dit bericht nou net aan het begin van de collecteweek naar buiten zijn gekomen... In werkelijkheid leek er bovendien niets nieuws onder de zon; er was al eerder over geschreven.” Wegscheren schaamhaar vergroot kans op soa, was in 2016 het nieuws. De onderzoekers concludeerden dat snijwondjes van het scheren als ingangspoort voor soa’s dienen. Stehmann en Du Perron ontkrachten die lezing. „Dat er een verband blijkt te zijn, betekent niet dat het de oorzaak is. Misschien vrijen mensen die hun schaamhaar scheren, vaker onveilig.” Moedervlek Weinig moedervlekken wijzen niet op afwezigheid van huidkanker. „Een zin die je twee keer moet lezen vanwege de driedubbele ontkenning”, zeggen de mannen van Dokter Media. „Het bericht suggereerde dat mensen met weinig moedervlekken ook huidkanker kunnen krijgen, in tegenstelling tot de geldende gedachtegang dat mensen met veel moedervlekken meer risico lopen.” Patiënten met een melanoom werden onderzocht. De meeste mensen hadden minder dan twintig (wat onder ’weinig’ viel) moedervlekken. Eerdere onderzoeken toonden aan dat mensen met veel moedervlekken een grotere kans op een melanoom hebben. Maar bij dit betreffende onderzoek was alleen gekeken naar mensen die al een melanoom hadden. Niet te vergelijken met een algemene populatie. „Een andere kop zou zijn: ’Ook mensen met weinig moedervlekken kunnen een melanoom krijgen’.”