Unieke ervaring in Rwanda: ’Het Singapore van Afrika’

Houd altijd zeven meter afstand, hadden de gidsen nog zo gezegd. Maar met een onverwachte beweging sluipt een reusachtige gorilla opeens veel dichterbij dan gewenst. „Rustig blijven zitten, naar beneden kijken en doorademen”, fluistert de ervaren wildparkwachter Patience Dusabimana achter ons bemoedigend. De gorilla trekt op een meter afstand onverstoorbaar en tamelijk laconiek voorbij, richting zijn volgende maaltijd van bladeren en takken. De hartslag van het 1.70 meter grote en 100 kilo wegende beest is bijna hoorbaar en het lijf van de grootste mensaap ter wereld is imposant. „Hij was gewoon even nieuwsgierig en dan zijn ze plots razendsnel of speels. Maar in principe kan er niks gebeuren”, zegt Dusabimana nadat de groep berggorilla’s het diepere deel van het oerwoud van het Nationale Vulkaanpark in het noordwesten van Rwanda is ingetrokken. Ik haal opgelucht adem. De goedlachse Rwandees trekt al jaren dagelijks met toeristen de bergen in voor een unieke ervaring die sommigen zelfs als mythisch beschouwen. Trackers, oftewel gidsen die precies weten waar de gorilla’s hun volgende nest voor de nacht opslaan, wijzen de weg. Deze trackers zeggen hun wapens nooit te hoeven gebruiken. Met een gezelschap van zo’n twintig man trekken we door het oerwoud, op pad naar de beste plek ter wereld waar je berggorilla’s in het wild kunt zien. In totaal twintig gorillafamilies bevolken het gebied van zo’n 8000 vierkante kilometer tussen acht vulkanen waarbij ze veelvuldig de grens van Rwanda met Congo of Oeganda passeren. Als bezoeker mag je maximaal een uur ’mee’; die limiet wordt aangehouden om de dieren zo min mogelijk tot last te zijn. Zilverruggen Wij bezoeken de Suza-familie die bestaat uit 24 leden, waaronder meerdere zilverruggen: dominante mannetjes met grijsbehaarde ruggen. De tocht op de Bisoke-vulkaan (3711 meter hoog en door de bevolking de ’oudemannentandenvulkaan’ genoemd) voert eerst door akkers en kleine huisjes op het boerenland. Zodra we de rand van het bamboebos bereiken, geven de trackers al snel het teken dat de gorilla’s in aantocht zijn. De eerste drie apen worden happend aan een boom ontdekt. Dat gaat niet zachtzinnig; met gemak trekken ze algauw een boom naar de grond. Een stoeipartijtje tussen de jongere mannetjes die zich willen profileren, is ook niet van de lucht. Schuw zijn ze allerminst en evenmin onder de indruk van hun bezoek. Sterker nog: ze lijken vooral indruk op ons te willen maken. De apen lijken de parkwachters en de trackers te herkennen wanneer ze ter begroeting met een diepliggend geluid hun kelen schrapen. De parkwachters geven ons alle tijd om foto’s te maken. De wachters houden je in de gaten en zijn er vooral op gespitst dat we een gorillamoeder met baby alle ruimte geven. Goedkoop is het tripje niet. Zo’n 1200 euro (1500 dollar) kost een zogenoemde gorillavergunning die ver voor de reis dient te worden geboekt (via het Rwanda Development Board (RDB) of de reisorganisatie). Bedreigd De gidsen benadrukken dat een groot deel van het geld ten goede komt aan de lokale bevolking zoals de boeren. „Ook geven we voorlichting over de gorilla’s en hun leven. Dit creëert veel begrip bij de bevolking voor deze bedreigde diersoort”, legt Dusabimana uit. „Zelfs stropers van vroeger werken tegenwoordig bij ons om de gorilla’s juist te beschermen.” Deze aanpak zorgt ervoor dat de gorillapopulatie weer licht stijgt, maar de soort blijft bedreigd. Vroeger had het gebied op de grens met Congo en Oeganda zeer veel last van stropers. Daarnaast werd het leefgebied van de gorilla’s steeds kleiner doordat boeren alsmaar meer landbouwgrond innamen. Grond die populair is vanwege de vruchtbare vulkanische bodem. De Amerikaanse Dian Fossey was vanaf de jaren 60 een van de belangrijkste voorvechters van de gorilla’s.In 1985 werd zij vermoord, vermoedelijk door stropers. Nog altijd speelt haar stichting een belangrijke rol in de regio. Zo legde de Amerikaanse sterpresentatrice Ellen DeGeneres de eerste steen van een nieuw voorlichtingscentrum. Het is sowieso een komen en gaan van beroemdheden in het kleine en steeds populairder wordende Afrikaanse land. Vlak voor ons bezoek aan de gorilla’s in het Nationale Vulkaanpark is tennisster Maria Sjarapova de berg afgekomen om een ontmoeting met president Paul Kagame te hebben. Hij probeert zijn land op te stuwen in de vaart der volkeren na de gruwelijke genocide op de Tutsi-bevolking in 1994. Tussen 500.000 en een miljoen Tutsi’s en gematigde Hutu’s kwamen om het leven. In de zomer werd oud-bondscoach Louis van Gaal nog uitgenodigd voor de jaarlijkse zogeheten Kwita Izina-ceremonie waarbij pasgeboren gorilla’s een naam wordt gegeven zodat onderzoekers ze beter kunnen volgen. Khassim die ons door het land leidt en die ook Van Gaal onder zijn hoede had, is onder de indruk. „Een geweldige man met wie ik op een avond samen Duitsland-Nederland heb gekeken. Hij weet echt alles!” aldus Khassim die de hele week in een trainingsjack van Arsenal rondloopt. De Britse voetbalclub wordt gesponsord door Visit Rwanda, al menen criticasters dat een land in ontwikkeling niets met een miljonairsclub uit Londen te maken zou moeten hebben. Veilig Rwanda wil uit alle macht laten zien dat het de genocide ver achter zich heeft gelaten en probeert zich te profileren als het ’Singapore van Afrika’. Veilig en makkelijk bereisbaar, ook voor reizigers die alleen op pad gaan. En schoon: zo is het gebruik van plastic tasjes overal verboden. Elke laatste zaterdag van de maand wordt de ’Umuganda Dag’ gehouden. Dan moet iedereen de handen uit de mouwen steken voor het land, bijvoorbeeld samen de buurt opruimen of een schooldak te repareren. Wie niet komt opdagen, krijgt een boete of berisping. Nog altijd wordt bij de genocide stilgestaan – in de hoofdstad staat een indrukwekkend gedenkteken – maar het land wil niet louter aan deze zwarte bladzijde worden herinnerd. De nadruk ligt op het feit dat Rwanda meer is dan een unieke plek waar gorilla’s in het wild kunnen worden bekeken. Dat kan ik beamen. Tijdens een safari kan de Big Five (leeuw, luipaard, neushoorn, olifant en Kaapse buffel) worden bewonderd; Lake Kivu kent stranden en fraaie hotels. Intussen staan de Chinezen, net als grote hotelketens, te popelen om meer te investeren in dit Afrikaanse groeiwonder. De belangrijkste exportproducten zijn nog altijd thee en koffie. Volkswagen heeft er een fabriek voor een elektrische Golf gerealiseerd. Met Mara Phones produceert Rwanda de eerste ’Made in Africa’-mobieltjes waarvan een enorme groei wordt verwacht. Theevelden Op de enorme theevelden profiteren de werknemers echter mondjesmaat mee. Met een dagloon van een paar dollar zal zo’n telefoon vooral toekomstmuziek zijn. De onderlinge lol lijkt er niet minder om tijdens een bezoek aan het Gisakura Tea Estate. Ook de vissers op Lake Kivu, een van de enorme meren in het Grote Merengebied van Afrika, gaan zingend met hun zelfgemaakte, houten catamaran-kano’s op pad. Overal rond Lake Kivu kun je verse vis bestellen, voornamelijk tilapia, door de lokale bevolking gecombineerd met zelfgemaakt bananenbier dat sterk kan uitpakken. Dat kan een feestelijke avond opleveren in Kigali! De stad wordt als een van de veiligste van Afrika beschouwd. Het grootste gevaar komt waarschijnlijk van de lokale taxi’s. Voor twee dollar word je achterop de motor met een noodgang door Kigali vervoerd. Maar liefst 20.000 à 30.000 motoren scheuren er door de stad, al wil president Kagame ze het liefst vervangen door e-motoren. Stil of niet, achter op de motor kijk je je ogen uit. Spectaculair uitzicht In Rwanda kunnen diverse groepsreizen worden geboekt. Het land is niet al te groot en valt zeer goed te bereizen. In een week kun je Lake Kivu, het Nationale Vulkanenpark met de gorilla’s en een game drive in Akagera National Park combineren. Daarnaast zijn er bezienswaardigheden als thee- en koffieplantages en de grote hangbrug in Nyungwe met spectaculair uitzicht op het tropisch regenwoud. In de bossen van Nyungwe is het mogelijk om chimpansees te tracken; met 90 dollar per deelnemer een stuk goedkoper dan de 1500 dollar voor de excursie naar de berggorilla’s. Zo kom je er Rwanda was ooit een kolonie van België. Vanaf Brussel gaan dagelijks vluchten (à 8,5 uur) met RwandAir naar hoofdstad Kigali. Ook vanuit Amsterdam kan worden gevlogen, maar dit is doorgaans duurder. Voor Rwanda is een visum nodig dat je bij aankomst op het vliegveld van Kigali kunt aanschaffen: 35 dollar contant. Het land kent fraaie hotels waar met creditcard kan worden afgerekend. Overigens worden malariapillen aangeraden. visitrwanda.com