Patiënt in ademnood door pijnstillergebruik

Ongeveer 700 pijnpatiënten per jaar komen op de spoedeisende hulp terecht. Sommige in ademnood. Andere met een levensbedreigende ’ademdepressie’, waarbij de ademhaling kan stoppen.

Oorzaak is de combinatie met alcohol, zelfs door de kleinste hoeveelheid. Daartoe waarschuwt anesthesioloog prof. dr. Albert Dahan, hoofd Anesthesie en Pijnonderzoek van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Bovendien kan het gebruik al vrij snel tot verslaving leiden. Ook de gecombineerde inname van deze pijnremmer met een slaapmiddel kan serieuze gevolgen hebben.

In Nederland worden middelen als oxycodon, behorend tot de ’opioïden’, door bijna één miljoen mensen geslikt. Oxycodon is een sterke pijnstiller die wordt gebruikt bij hevige chronische pijnen, zoals tergende lage rugpijn, maar ook na operaties, verwondingen en vormen van kanker. Per maand komen er enige duizenden nieuwe gebruikers bij, meldt Dahan, op basis van nieuwe gegevens van de geneesmiddelenindustrie. ,,Ik ben daarvan geschrokken.” Ziekenhuizen moeten soms acuut ingrijpen om levens te redden na verkeerd gebruik van opioïde-pijnstillers, zoals overdosering, vertelt Dahan.

De Leidse onderzoekers sluiten niet uit dat er in Nederland doden te betreuren zijn door dit gecombineerde gebruik, maar daarover zijn (nog) geen cijfers beschikbaar. In het medische tijdschrift van de American Society of Anesthesiologists melden professor Dahan en zijn collega’s het aanzienlijke risico op een potentieel levensbedreigende bijwerking zoals ’respiratoire- of ademdepressie’, waarbij de ademhaling extreem oppervlakkig wordt of zelfs helemaal stopt. ,,Het bleek ons dat alcohol, zelfs een geringe hoeveelheid, dit effect al dramatisch versterkt”, stelt Dahan in het vakblad. De Leidse onderzoekers beschrijven daarin het alcoholeffect bij 24 vrijwilligers (21-77 jaar) die oxycodon gebruikten. De combinatie met alcohol kan met name voor ouderen levensgevaarlijk zijn.

De vooraanstaande anesthesioloog wijst eigen verantwoordelijkheid voor de patiënt in de meeste gevallen van de hand. ,,Het gaat hier om mensen met pijn!”, stelt Dahan. ,,Iedereen met hevige chronische pijn, en dat is een omvangrijke groep, drinkt soms weleens wat alcohol. Dit, om even de pijn niet te voelen of even ’een ander gevoel’ te ervaren. De gevolgen kunnen desastreus uitpakken. De ’eigen schuld, dikke bult’-opvatting vind ik veel te makkelijk.”

Tot verkeerd gebruik rekent Dahan ook het goedbedoelde gebaar van oxycodon-gebruikers om vrienden of familie met pijn te helpen met een tablet.

Het opioïde-gebruik leidt in de Verenigde Staten jaarlijks tot immense sterftecijfers. Daar overlijden jaarlijks 16.000 tot 20.000 mensen door het (onjuiste) gebruik van middelen zoals oxycodon. ,,In Nederland kan het ook mis gaan, zij het dat artsen hier veel behoedzamer zijn. Maar nog niet voorzichtig genoeg. Vandaar onze waarschuwing.” Dahan stelt voor dergelijke middelen, met het oog op de snelle afhankelijkheid ervan, voor ten hoogste drie maanden voor te schrijven.