De relatie tussen Europa en Ankara is de afgelopen tijd snel verslechterd. Het Europees Parlement riep donderdag de lidstaten van de EU op de toetredingsgesprekken met Turkije te bevriezen vanwege de „disproportionele onderdrukkende maatregelen” die het land sinds de verijdelde staatsgreep van juli heeft genomen.

Belofte

Dat is slecht gevallen bij Erdogan, die Europeanen rechtstreeks aansprak: „Jullie hebben je niet gehouden aan je belofte. Toen 50.000 vluchtelingen bij de grens aankwamen, schreeuwden jullie: ’Wat gaan we doen als Turkije de grenzen openzet?’ Maar als jullie zo verder gaan, gaan die grenzen open. Besef dat goed.”

Erdogan had flinke kritiek op Europa: „Jullie hebben de mensheid nog nooit eerlijk behandeld en jullie hebben niet goed voor mensen gezorgd. Jullie hebben geen baby’s opgeraapt als die aanspoelden op de kusten langs de Middellandse Zee. Wij zijn degenen die in dit land zo’n drieënhalf miljoen vluchtelingen voeden.”

Coup

Tienduizenden vermeende aanhangers van geestelijke Fethullah Gülen, volgens Turkije de aanstichter van de coup, zijn ontslagen, opgepakt of uit hun functie gezet. Ook Koerdische parlementsleden en journalisten zijn opgepakt, kranten gesloten en bestuurders vervangen. Maar uiteindelijk is het aan de lidstaten van de EU en niet aan het parlement om te beslissen hoe het verder moet met de plannen voor een Turks lidmaatschap van de unie.

De deal die Turkije begin dit jaar met Europa sloot, bestaat eruit dat de Turkse autoriteiten actief tegengaan dat vluchtelingen en andere migranten de Egeïsche Zee oversteken naar Griekenland. Wie dat toch doet, wordt teruggestuurd naar Turkije. Dat land ontvangt in ruil voor de medewerking Europese miljarden.

Verder stond in de overeenkomst dat er snel zicht moet komen op afschaffing van de visumplicht voor Turken die naar de EU willen reizen. Dan moet Turkije echter eerst aan een reeks voorwaarden voldoen en dat is volgens Brussel nog niet het geval.

Europese politici haastten zich vrijdag om het belang van de vluchtelingendeal te onderstrepen. „Beide kanten houden zich aan de overeenkomst en we hopen dat dit zo blijft, aangezien het ook in het belang is van beide kanten”, zei de woordvoerster van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken. „Ik geloof dat dreigementen niet helpen”, zei de Nederlandse minister Bert Koenders.