Je bent waar je woont

Neem de discussie over diversiteit. „Daarin worden twee groepen tegenover elkaar gezet: autochtoon en allochtoon”, zegt De Voogd (34). „De gedachte is: allochtoon is slechter af dan autochtoon. Maar er bestaat ook een witte onderklasse. Die benadeel je als je allochtonen gaat voortrekken. Alleen is die witte onderklasse in een stad als Amsterdam nauwelijks meer zichtbaar. Dan is het logisch te denken: het probleem met laag opgeleide autochtonen is opgelost, nu gaan we de sociale achterstand van gekleurde mensen wegwerken.” De electoraal geograaf, die de relatie tussen woongebied en kiesgedrag onderzoekt, schreef recent voor het ministerie van Binnenlandse Zaken de brochure ’Zicht op verschil’. Daarin brengt De Voogd de groeiende ruimtelijke verschillen in Nederland in kaart. „Waar je woont, kleurt hoe je naar de wereld kijkt.” Hij schopt tegen heilige huisjes. „Witte, hoogopgeleide, links-progressieve vrouwen uit de grote steden vormen één procent van de bevolking. Maar in het maatschappelijk debat zijn ze oververtegenwoordigd. Wie schrijven er columns, wie zitten er bij De Wereld Draait Door, wie heeft invloed op universiteiten en hogescholen? Als je wérkelijke diversiteit nastreeft, zou een deel van hen moeten plaatsmaken voor oudere, laag opgeleide burgers, voor conservatieve christenen of allochtonen uit de provincie.” ’Middenland’ Doordat in het debat de randstedelijke opinie overheerst, bestaat het gevaar dat veel Nederlanders zich er niet meer in herkennen. Die leven in grote aantallen in het ’Middenland’, zoals De Voogd het noemt: plaatsen als Etten-Leur, Schagen, Nijkerk – met zo’n dertig- veertigduizend inwoners stad noch dorp. Meer dan de helft van de kiezers woont hier. „Je kunt ze zien als de ’gewone Nederlanders’”, meent De Voogd. „Over hen hebben we het zelden. Het gaat in de media vaak over extremen: over problemen in de Schilderswijk of over aardbevingsschade in Groningen.” CDA-leider Sybrand Buma vroeg onlangs aandacht voor die ’gewone Nederlander’, die onder invloed van immigratie, globalisering, secularisering en de dreiging van de radicale islam ’verweesd’ zou zijn achtergebleven. En Mark Rutte reisde af naar Etten-Leur om daar – en niet in Den Haag of Amsterdam – zijn regeerakkoord te verdedigen. „Heel slim”, vindt De Voogd, die Etten-Leur op de kaart zette als ’uiterst gemiddelde plek’. Vogelaarwijken Terwijl de culturele elite op randstedelijke debatpodia discussieert over genderneutrale toiletten en de verwerking van het slavernijverleden, kent het Middenland z’n eigen problemen. De Voogd: „Steden als Amsterdam en Utrecht worden witter en rijker en de grootstedelijke problematiek verplaatst zich naar de randgemeentes. Armere autochtonen en allochtonen verhuizen daar naar toe en nemen haperende integratie en armoede mee. Dit staat nog niet zo op het netvlies: de Vogelaarwijken vallen meer op. Je ziet nu dat rond de grote steden de PVV groot is, terwijl in Amsterdam GroenLinks en Denk dominant worden.” Het is belangrijk om die ontwikkelingen te onderkennen, zegt De Voogd. „Alleen al wegens het grote aantal mensen dat in het Middenland woont. Verpaupering van die middelmatige wijken kan serieuze sociale gevolgen hebben.” Bovendien moeten we de boosheid van burgers in de periferie niet onderschatten. „Naarmate je verder weg komt van Amsterdam, neemt de populariteit van rechts-populistische partijen toe.” Woede Die woede komt vooral aan de oppervlakte als verkiezingen gaan over kwesties als cultuur en identiteit, zoals in 2010 en 2017. De Voogd: „Als de PvdA onder leiding van Amsterdammers als Job Cohen of Lodewijk Asscher gaat pleiten voor zaken als de multiculturele samenleving, zie je een duidelijke ruk naar rechts in de regio’s die ver van Amsterdam liggen. In 2012 hamerde Samsom vooral op sociaal-economische thema’s, toen deed de partij het daar juist heel goed.” De Voogd stipt het vaker aan: Nederlandse kiezers zijn overwegend sociaal-economisch links en cultureel rechts. Een links-conservatieve partij zou het in het Middenland goed kunnen doen. „De PVV profileert zich wel in de links-conservatieve hoek, maar stemt sociaal-economisch meestal mee met rechts.” Het Forum voor Democratie stijgt snel in de peilingen „maar Thierry Baudet lijkt me economisch te rechts om de grootste te worden.”