Nederlandse Covid-19 patiënten doen mee aan grootschalig onderzoek

„Alle kandidaat-middelen willen we in één studie”, zegt arts-microbioloog Marc Bonten van het UMC Utrecht. „We willen kijken of de middelen beter zijn dan geen behandeling en welke de voorkeur heeft.” In vier Nederlandse ziekenhuizen wordt sinds de corona-uitbraak al de hiv-medicijncombinatie ritonavir/lopinavir toegediend op de intensive care. Wereldwijd zijn er zestig ziekenhuizen die deze combinatie geven aan ic-patiënten. Deze ziekenhuizen proberen te achterhalen wat de effecten zijn van die medicatie bij ic-patiënten. Bonten kan nog niets zeggen over de resultaten. „We dienen het toe, na toestemming uiteraard van de patiënt zelf, aan patiënten in het UMC Utrecht, het Radboud Ziekenhuis en het Canisius in Nijmegen en in het LUMC te Leiden.” Op stoom In de Europese Discovery-proef worden buiten de ic vier (combinaties van) middelen getest. Behalve om de op de ic al gebruikte combinatie ritonavir/lopinavir gaat het om het ebola-medicijn remdesivir, het antimalariamiddel hydroxychloroquine en de ritonavir/lopinavir in combinatie met het MS-middel interferon-bèta. Deze week komt het onderzoek in Nederland op stoom. Voor de proef worden ziekenhuispatiënten uit Frankrijk, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Nederland, België en Luxemburg gezocht. Het onderzoek wordt geleid door Florence Ader, een onderzoeker naar infectieziekten in het Universitair Ziekenhuis Centrum in Lyon. De hoop is dat in totaal 3200 patiënten gaan meedoen, waaronder 800 uit Frankrijk. Alle vier de medicijnen worden getest. Discovery is onderdeel van de wereldwijde, duizenden patiënten tellende, Solidarity-proef, om uit te zoeken of de corona-infecties met de geneesmiddelen kunnen worden behandeld. „We doen dit heel bewust internationaal”, zegt microbioloog Bonten. „Want onderzoek onder kleine aantallen levert niet genoeg op. Het is belangrijk om de mogelijke effecten van meerdere soorten behandelingen te vergelijken.” Op sociale media maar ook onder medici is er discussie over het nut van preventief gebruik van antimalariamiddelen tegen corona. De roep om chloroquine en het minder riskante hydroxychloroquine alvast preventief te laten slikken door ziekenhuispersoneel of door de voor Covid-19 kwetsbare groep, is volgens Bonten volstrekt voorbarig. „Veel mensen roepen nu dat de antimalariamiddelen zouden helpen, maar de waarheid is dat niemand het nog weet. Er zijn niet genoeg data. Bovendien kan het voor hartritmestoornissen zorgen. Dat kan gevaarlijk zijn als je al heel ziek bent.” Een intensivist die anoniem wil blijven, zegt dat hij toch serieus heeft overwogen het middel te gaan nemen. „We hebben het er wel over met collega’s. Maar feitelijk ben je dan bezig met een experiment op gezonde mensen. Het is een bewezen middel tegen malaria, maar niet voor gezonde mensen en Covid-patiënten. Ik heb besloten het niet te gaan slikken. Maar het idee gaat wel rond.” De 72-jarige inmiddels gepensioneerde arts/farmacoloog Robert Evenwel denkt er anders over. Vanuit het hart van het coronavirus Uden reageert hij: „Mijn idee is om alle risicopatiënten preventief het middel te geven. In plaats daarvan wordt de economie volledig kapot gemaakt om de gezondheidszorg te sparen. Zelf slik ik het middel al zes weken. Onder het motto slikken of stikken.” Onrust Viroloog Eric van Gorp van het Erasmus MC raadt het daarentegen ernstig af. „De inzet van chloroquine, het effect en veiligheid zijn nog in onderzoek en veel is nog niet duidelijk. De oproep het preventief te geven veroorzaakt onrust en onduidelijkheid bij mensen. Belangrijk is dat iets doen waarvan je niet weet wat je aan het doen bent, ook grote risico’s met zich meebrengt. De werking is nog niet bewezen en er zijn veel mogelijke bijwerkingen die je in de thuissituatie niet kunt monitoren. Het zou dus van kwaad tot erger kunnen werken.” Rigoureus klinisch onderzoek plegen tijdens een uitbraak is altijd een uitdaging, zegt Bonten. „Maar het is de beste manier om vooruitgang te boeken tegen het virus: het zal belangrijk zijn om snel antwoorden te krijgen, om te proberen te ontdekken wat werkt en wat niet werkt. Werken antivirale middelen bijvoorbeeld beter dan middelen die het immuunsysteem een oppepper geven? Dat willen we weten. Voor zo’n onderzoek hebben we heel veel patiënten nodig. Misschien kunnen de behandelingen de tijd verkorten die patiënten op intensive care-afdelingen doorbrengen, waardoor kritieke ziekenhuisbedden vrijkomen.” Het wereldwijde onderzoek wordt anders gedaan dan de reguliere standaard medische experimentele onderzoeken. Dan weet de dokter niet of de patiënt een geneesmiddel krijgt of in de controlegroep zit, en dus het middel niet krijgt. Dat weten alleen de onderzoekers die de studie leiden. In dit onderzoek weet de dokter dat wel. In deze fase van de coronacrisis vliegen de cijfers je om de oren en is het soms lastig om door de bomen het bos te zien. Thuiswerkers Pim Sedee en Kamran Ullah brengen elke dag een overzicht van de belangrijkste nieuwsfeiten op een rij. Luister de podcast hier, hieronder of via je favoriete podcast app.