Die plannen waren voor het debat al wereldkundig gemaakt. Zo wil D66 speciale discriminatierechercheurs bij de politie en een nationaal coördinator racisme. GroenLinks wil een nationaal slavernijmuseum en dat het kabinet kijkt naar uitsluiting via algoritmes in onze informatiesystemen. Met de CU vragen D66 en GL het kabinet excuses te maken vanwege het Nederlandse slavernijverleden. Het jaar 2023, 150 jaar nadat Nederland de slavernijpraktijk stopte, moet een ’herdenkingsjaar’ worden. Volgens de SP moet slavernij een plek krijgen in een nationaal historisch museum. De PvdA wil van slavernijherdenking Keti Koti een nationale feestdag maken, discriminerende bedrijven uitsluiten van overheidsopdrachten en een staatscommissie die institutioneel racisme onderzoekt. Het CDA wil met andere partijen een meldpunt tegen verhuurders en uitzendbureaus als zij alleen blanken beloven te bemiddelen.

Komkommer

Klonk dat vooraf nog constructief, het debat ontaardde al snel in gesnauw. Azarkan (Denk) verweet PvdA-leider Asscher racisme tijdens zijn ministerschap te hebben verergerd. Dat bracht Asscher tot een tirade tegen het etnisch profileren van Denk om verdachtmakingen van Kamerleden met een allochtone achtergrond. „Tot aan de Turkse televisie aan toe. Mensen hebben bedreigingen ontvangen, mensen zijn uitgescholden. Hun familie kwam in de problemen. Allemaal door de partij Denk van de heer Azarkan.” Daar moest hij eerst maar eens excuses voor maken, vond Asscher. Toen SP-leider Marijnissen hetzelfde vroeg, noemde Azarkan haar een ’beschonken komkommer’.

’Massahysterie’

PVV-leider Wilders bestreed dat er in Nederland überhaupt een probleem is met racisme. Hij haalde daarbij een onderzoek aan waaruit blijkt dat 95 procent van de Nederlanders geen probleem ziet in vriendschap met iemand van een andere kleur. Al die demonstraties na de dodelijke arrestatie van George Floyd in de VS zijn een teken van ’linkse hysterie’. „Ondanks de aanwezigheid van tuig dat Akwasi heet, is Nederland een tolerant land”, zei Wilders.

GL-leider Klaver vond het weer ’schandalig’ dat Wilders zo minachtend sprak over ’de nazaat van Ghanese slavenhandelaren’ die op de Dam zei dat hij Zwarte Piet in z’n gezicht zou trappen. Toen ging het behalve over Zwarte Piet ook weer over de islam, volgens Wilders ’de meest racistische ideologie’. Verder worden volgens hem vooral autochtone Nederlanders gediscrimineerd.

Betuttelracisme

VVD’er El Yassini, het enige gewone Kamerlid tussen de fractieleiders, wilde het over iets anders hebben: ’betuttelracisme’. Hij noemde de krampachtige manier waarop de publieke omroep diversiteit op de buis probeert te krijgen. Of de ’afkomstverklaring’ die iemand met migratieachtergrond naast zijn arbeidscontract mag tekenen, een teken dat de sollicitant slechts lijkt gekozen om z’n achtergrond. Goede bedoelingen kunnen vernederend uitpakken, vonden ook andere partijen.

Het kabinet heeft inmiddels bekende Nederlanders als rapper Typhoon en Edgar Davids gevraagd het debat over het slavernijverleden in een ’dialoogcommissie’ verder aan te brengen. Daarbij moeten ze ook de ’doorwerking van slavernij in de hedendaagse samenleving’ bespreken.

Excuses: nee

Premier Rutte vindt het een ’goed idee’ om van 2023 een herdenkingsjaar te maken. Tegen het aanbieden van excuses voor het slavernijverleden blijft hij bezwaren houden. Het kabinet betuigde daarvoor al eens ’diep berouw en spijt’. Een stap verder gaan zou de tegenstellingen over het onderwerp volgens de premier alleen maar vergroten.