Tien experts: ’Deze crisis duurt nog zeker tot mei’

We staan nog maar aan het begin, is hun voorspelling. „Dit is een gedragsverandering die deel zal moeten uitmaken van ons dagelijkse leven, ook als de maatregelen worden verlicht.” Hoeveel doden zullen er te betreuren zijn? Is een lockdown nodig? Gaan de ziekenhuizen dit aankunnen? En vooral: hoelang duurt dit nog? Die vragen stelde Het Nieuwsblad aan tien van de Vlaamse doktoren en wetenschappers die dezer dagen alles in het werk stellen om de strijd tegen het coronavirus te winnen. Dit is nog maar het begin Over de juiste aanpak mogen ze het dan soms oneens zijn met elkaar, over één ding zijn ze het roerend eens: dit is nog maar het begin. „Tot half mei”, zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) onomwonden als hem gevraagd wordt hoelang de crisis nog duurt. „We zien weinig landen met veel zonlicht én een grote uitbraak. Als ik de crisis vergelijk met eerdere corona-epidemieën, is de verwachting dat het half mei ophoudt. Sars begon rond deze tijd en eindigde eind mei.” „Zeker tot half mei, als het niet langer is”, zegt Erika Vlieghe (UZ Antwerpen). „Eind mei, en er zijn modellen die nog langer voorspellen”, zegt Leen Delang (KU Leuven). „Minstens twee maanden, vermoedelijk drie”, zegt Geert Meyfroidt , hoofd intensieve zorg aan het UZ Leuven. En professor Steven Callens (UZ Gent): „Eind volgende week bereiken we de piek en tot in mei zullen we heel wat gevallen binnenkrijgen.” Hoe langer, hoe beter Eerst komt de tweede helft van maart nog. Dan is het dertig dagen lang april. En pas dan komt mei. Dat klinkt lang. „Liever een lage heuvel uitgesmeerd over vele weken, dan een enorme piek die ons gezondheidssysteem ontwricht”, zegt Pieter Depuydt, coördinator intensieve zorg in het UZ Gent. En professor huisartsgeneeskunde Dirk Devroey (VUB): „Hoe langer het duurt, hoe minder de gezondheidsinstanties overbelast raken. Hopelijk duurt het zo lang mogelijk, doe maar tot in de zomer.” De Vlaamse arts Iris De Ryck, die in Italië woont en daar in lockdown zit, raadt ons aan om aan de nieuwe situatie te wennen. „De huidige einddatum in Italië is 3 april, maar iedereen verwacht dat die verlengd gaat worden”, zegt ze. „Dit is niet iets van enkele weken, dit is een gedragsverandering die deel zal moeten uitmaken van ons dagelijks leven, ook als de maatregelen worden verlicht. Vroeger kusten zelfs vreemden elkaar, maar de Italianen hebben verbazend snel hun gewoontes aangepast aan social distancing.” MARC VAN RANST * VIROLOOG * KU LEUVEN Hoeveel overlijdens moeten we verwachten? „De tol zal zijn zoals tijdens een griepseizoen.” Is een lockdown nodig? „Je moet maatregelen in stapjes nemen, zodat je ook in stapjes kunt teruggaan. Een lockdown gebeurt het liefst op een vriendelijke manier. Buitenlucht is gezond. We moeten rekening houden met mensen die op een appartementje zonder terras zitten.” Kunnen de ziekenhuizen dit aan? „Er gaat zorgpersoneel ziek worden door onvoldoende beschermingsmiddelen. Dat is zeer spijtig. Maar ze gaan er staan. Hiervoor hebben we verpleegkunde en geneeskunde gestudeerd.” LEEN DELANG * VIROLOOG * KU LEUVEN Hoeveel overlijdens moeten we verwachten? „We lopen tien dagen achter op Italië, maar zijn vier dagen vroeger gestart met voorbereidingen. Ik hoop dat we er snel genoeg bij zijn om de piek uit te rekken in de tijd, zodat er minder mensen overlijden.” Is een lockdown nodig? „Het is goed dat winkels spontaan hebben besloten om te sluiten. Als mensen zich aan de maatregelen houden, is een volledige lockdown niet nodig. Bedrijven moeten werknemers beter informeren over thuiswerken en de mogelijke types verlof.” Kunnen de ziekenhuizen dit aan? „Het grootste risico is dat de gezondheidszorg de toevloed niet aankan, als te veel mensen tegelijk beademd moeten worden en zorgwerkers ziek vallen. Als de piek uitblijft, lukt het.” ANNEMIE VANDAMME * EPIDEMIOLOOG * KU LEUVEN Hoeveel overlijdens moeten we verwachten? „Dat hangt volledig af van de vraag of onze gezondheidssystemen het aankunnen. Dan zit je met een sterftecijfer rond de 1 procent. Als ze overbelast raken, gaan we naar 4 procent.” Is een lockdown nodig? „Ik vermoed van wel. Het eerste pakket maatregelen volstaat als die goed opgevolgd zouden worden, maar die indruk heb ik niet. We moeten méér doen. Dat mensen de maatregelen niet ernstig nemen, is het grootste gevaar.” Kunnen onze ziekenhuizen dit aan? „Geen idee, maar het sterftecijfer hangt daarvan af. Ik zou als overheid meer mensen met verschillende expertises samenbrengen. Daar kunnen interessante en goede ideeën uitkomen.” PIETER DEPUYDT * COÖRDINATOR INTENSIEVE ZORG * UZ GENT Hoeveel overlijdens moeten we verwachten? „Dat is moeilijk in te schatten. Als de ziekenhuizen overbelast raken, kan de mortaliteit stijgen naar 7 procent.” Is een lockdown nodig? „Een complete lockdown is een goed idee, massaal op bankjes aan zee gaan zitten niet. Wij gaan op intensieve zorg mensen redden, maar nooit zo veel als de burger kan. Als iedereen de maatregelen ter harte neemt, gaat dat een positief verschil maken in het aantal doden.” Kunnen onze ziekenhuizen dit aan? „Dat gaan we pas achteraf weten. Nu komt er bij het zorgpersoneel enorm veel energie vrij. Iedereen heeft veel moed en wil ook een tandje bij zetten. Maar ook al doet iedereen zijn uiterste best, de geschiedenis gaat uitwijzen of het genoeg was.” DIRK DEVROEY * PROF HUISARTSGENEESKUNDE * VUB Hoeveel overlijdens moeten we verwachten? „Ik vrees dat we het gaan kunnen vergelijken met een griepseizoen. En dan kom je, zelfs met alle voorzorgsmaatregelen, aan een getal rond de duizend in België.” Is een lockdown nodig? „We hebben een slimme bevolking: mensen werken thuis, houden kinderen van school, en bedrijven sluiten vanzelf. Maar hoe sneller een complete lockdown wordt ingevoerd, hoe beter.” Kunnen de ziekenhuizen dit aan? „Onze gezondheidswerkers zijn uitzonderlijk gemotiveerd. Iedereen wil tot het uiterste gaan. Ik denk dat we dit gaan aankunnen, maar we hebben wel de hulp van de bevolking nodig. Ik roep ook iedereen uit de sector die thuiszit op zich te melden.” ERIKA VLIEGHE * DIENSTHOOFD INFECTIEZIEKTEN * UZ ANTWERPEN Hoeveel overlijdens moeten we verwachten? „Wellicht sterven vele honderden mensen. Hopelijk blijft het daarbij. De komende weken zullen cruciaal zijn. Als we erin slagen om alle patiënten de zorgen te geven die ze nodig hebben, kunnen we alles onder controle houden.” Is een lockdown nodig? „We willen mensen niet bij elkaar brengen, ook niet binnen opeengepakt in een huis. Er moet buitenlucht zijn en het moet haalbaar zijn voor iedereen. Er mogen geen dingen gebeuren die tegen de geest van de maatregelen zijn.” Kunnen onze ziekenhuizen dit aan? „Ze zullen daar alles voor doen. Iedereen krijgt training. De grootste uitdaging wordt om de piek gehospitaliseerd te krijgen, want al die patiënten hebben medische zorgen nodig.” GEERT MEYFROIDT * HOOFD INTENSIEVE ZORG * UZ LEUVEN Hoeveel overlijdens moeten we verwachten? „Als we een overbelasting van de ziekenhuizen kunnen vermijden, zal de mortaliteit rond de 2 à 3 procent liggen. Als we zoals in Italië overbelast raken, gaan we naar 5 procent. De langetermijnimpact van de littekens op de longen zijn nog te onderzoeken.” Is een lockdown nodig? „Het is nog te vroeg om het effect van het eerste pakket maatregelen te zien. Psychologisch snap ik het. En als we de curve over een week niet zien knikken omdat we nu te weinig doen, gaan we er spijt van hebben.” Kunnen onze ziekenhuizen dit aan? „Het wordt de grootste uitdaging van ons leven. Onze ziekenhuizen, onze artsen, onze verpleegkundigen en onze opleidingen zijn goed. Maar voor gezondheidswerkers is het grootste risico dat het beschermend materiaal uitgeput raakt.” PIERRE VAN DAMME * PROFESSOR EPIDEMIOLOGIE * UNIVERSITEIT ANTWERPEN Hoeveel overlijdens moeten we verwachten? „Dat is koffiedik kijken. Alles gaat afhangen van hoe de maatregelen worden opgevolgd. Als we 50 procent thuiswerk halen en als mensen de social distancing respecteren, geloof ik dat België dit aankan.” Is een lockdown nodig? „We moeten het niet-noodzakelijk shoppen verbieden. Er zijn altijd mensen die 50 willen rijden in een 30 km-zone. Dat moeten wij als maatschappij bewaken. Als we de maatregelen strenger maken, doen we dat het best op basis van de cijfers die we hebben.” Kunnen onze ziekenhuizen dit aan? „Dit is een natuurramp die langzaam over ons heen komt. De gezondheidswerkers gaan op hun tandvlees zitten, maar we zullen twee tot drie weken door de zure appel moeten bijten.” STEVEN CALLENS * PROFESSOR INFECTIEZIEKTEN * UZ GENT Hoeveel overlijdens moeten we verwachten? „De mortaliteit zit rond de 3,5 procent van de gediagnosticeerde gevallen, dus dat valt zelf uit te rekenen. De overleving zal sterk afhangen van de vraag of de gezondheidszorg niet overbelast wordt. Is het personeel niet te vermoeid, zijn er voldoende bedden, is er voldoende materiaal.” Is een lockdown nodig? „Ik zou dat laten afhangen van hoe het evolueert. Als ik uit mijn raam kijk, zie ik nog altijd veel mensen. Zijn dat allemaal noodzakelijke verplaatsingen? De overgrote meerderheid van de bevolking doet hard haar best om die maatregelen op te volgen. Wie lockdownparty’s organiseerde of ging shoppen in Nederland, draagt een verantwoordelijkheid.” Kunnen onze ziekenhuizen dit aan? „Voorlopig denk ik: ja. Er zijn nog voldoende beschikbare plaatsen. Als we de piek kunnen uitstellen of afvlakken, kunnen we het aan. Er is wel personeel dat een bijkomende opleiding moet krijgen, want anderen zullen uitvallen.” IRIS DE RYCK * EPIDEMIOLOGE IN ITALIË Hoeveel overlijdens moeten we verwachten? „Sterftecijfers kun je eigenlijk alleen aan het einde van een epidemie berekenen, als iedere geïnfecteerde of genezen of overleden is. Het sterftecijfer in Italië ligt hoger dan elders. Omdat de bevolking relatief ouder is dan in uitbraakzones in Azië? Zo groot is het verschil met België niet.” Is een lockdown nodig? „Als de maatregelen vlees noch vis zijn, maak je het verwarrend voor de mensen. In Italië werden de maatregelen in een week tijd tot vijf keer aangescherpt tot de lockdown waarin we nu al acht dagen zitten. De consensus hier is dat dit achteraf gezien verloren tijd is. Italië kon het misschien niet weten, maar België heeft wel een voorbeeld. Ik begrijp de redenering om het half-en-half te doen niet.” Kunnen onze ziekenhuizen dit aan? „Ik hoor veel hoopgevende signalen vanuit België. Maar de gezondheidszorg in Noord-Italië behoort ook tot de Europese top en hier zit die op of over de maximale capaciteit, dus het is geen garantie dat het goed komt. Je kunt niet zomaar extra beademingstoestellen of medisch personeel tevoorschijn blijven toveren als iedereen tegelijk ziek wordt.”