Alweer een hele stad erbij

Hoewel er steeds minder kinderen worden geboren, groeit de bevolking als kool. Dit jaar gaan de cijfers opnieuw door het dak, voorziet demograaf Jan Latten die jarenlang voor het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) werkte en als hoogleraar sociale demografie aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek doet. De aanjager van de huidige toename is ook dit jaar de immigratie: kenniswerkers, arbeidsmigranten, studenten, asielzoekers en gezinshereniging stuwen de cijfers op, signaleert Latten. Tot en met augustus al goed voor plus 65.000 personen. Een stad ter grootte van Veenendaal. Leiden Met de geboorten erbij gerekend staat de teller inmiddels op 76.000 mensen. De totale groei zal dit jaar uitkomen op zo’n 115.000 tot 120.000, stelt de hoogleraar in zijn raming. Qua omvang vergelijkbaar met álle inwoners van Leiden en fors meer dan vorig jaar (toen +101.000). Deze trend is al drie jaar zichtbaar. In 2018 kwam het migratiesaldo uit op maar liefst 86.000 personen. Zoveel waren het er nooit eerder, zegt wiskundige en antropoloog Jan van de Beek die onderzoek doet naar kosten en baten van immigratie en veranderende demografie. Sinds 2011 zijn er netto zo’n 400.000 mensen in Nederland bijgekomen. Tijdens alle kabinetten Balkenende (2002-2010) waren dit er nog zo’n 40.000. De tijd was wel anders: minder asielaanvragen en een periode waarin tijdelijk per saldo meer mensen hun biezen pakten. Ook zaten de grenzen voor Oost-Europeanen nog gedeeltelijk dicht. Dat is inmiddels veranderd. De Nederlandse economie draait op volle toeren. Dat trekt mensen aan, signaleert Van de Beek. Waaronder Polen en Roemenen, maar ook hoogopgeleide Indiërs komen in flinke aantallen. Vorig jaar was die laatste groep zo’n zesduizend. Vaak ict’ers die volgens Van de Beek in tegenstelling tot asielmigranten onze samenleving veel geld opleveren. Het CBS meldde dat de Indiërs een hoger persoonlijk inkomen (40.000 euro) hebben dan de doorsnee werknemer of zelfstandige in Nederland. Maar de massale immigratie leidt wél tot een nog grotere druk op de huizenmarkt, waar al een schreeuwend tekort is. Anders dan baby’s die in een bestaand gezin worden geboren, moeten nieuwkomers vaak op zoek naar woonruimte. Latten: „Hun komst drukt dus zwaar op de huizenmarkt.” Afvlakken De vraag is hoeveel immigratie en groei Nederland aankan. Planbureaus schatten dat de instroom geleidelijk zal afvlakken. Maar de omvang wordt structureel onderschat. „Er heerst een cultuurtje van ’het zal wel meevallen en wat nu gebeurt is uitzonderlijk’. Dat wordt keer op keer gelogenstraft”, aldus Latten. Hij voorspelt dat de instroom juist zal aanhouden. Niet alleen uit Europa. Ook als Nederland geen bootmigranten uit Italië opvangt, kunnen deze nieuwkomers met een papiertje op zak uit bijvoorbeeld Frankrijk of Duitsland hier aankloppen, legt de hoogleraar uit. Die landen hebben wel toegezegd deze mensen te zullen opvangen. Bovendien zijn er nog tal van brandhaarden in de wereld die vluchtelingenstromen kunnen veroorzaken. Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen vorig jaar stond het onderwerp mede door Latten op de agenda. De minister beloofde een onderzoek. Sindsdien wordt er in Den Haag nauwelijks over gesproken. Politici branden hun vingers er liever niet aan, ziet onderzoeker Van de Beek. Terwijl we nu met hoge immigratie en een dalend geboortecijfer aankoersen op grote demografische veranderingen. „In dit tempo vormen autochtonen rond 2100 een minderheid”, stelt de wiskundige die bij deze berekening ook de derde en vierde generatie migranten tot de groep allochtonen rekent. „Dit hoeft niet per se een probleem te zijn”, zegt hij. „Zeker als nieuwkomers zich Nederlander voelen en opgaan in de samenleving. Dan zijn het in culturele zin ook geen allochtonen meer.” Breuklijnen Maar segregatie dreigt. „We zien nu dat sommige groepen goed opgaan in de samenleving en via relaties vermengen met autochtonen”, stelt Van de Beek. „Bij de gastarbeidersgroepen, zoals de Turken en Marokkanen zie je dit juist heel weinig. Sterker: onder een deel van de moslims bestaat zelfs een neiging om zich af te zetten tegen de Nederlandse samenleving”, constateert hij. „Als zulke etnische breuklijnen blijven bestaan, dan is dat niet bevorderlijk voor de samenhang van de samenleving als geheel.”