Arbeidsmigranten werkloos, maar terugkeren gaat niet

Drie jaar geleden kwam de Roemeen Dinu Constantin (40) naar Nederland. „Ik koos voor dit land omdat ik hier meer kansen zag om mij te ontwikkelen. Natuurlijk speelt een hoger loon ook mee”, zegt de staalwerker. „Maar aan die droom kwam vorige week abrupt een einde. Mijn werkgever zette mij door de coronacrisis op straat.” ’Logisch dat buitenlanders eerst sneuvelen’ Helemaal onverwacht vond hij het niet. „Het is logisch dat buitenlandse werknemers het eerste sneuvelen in de frontlinie”, vertelt de man. „In het bedrijf waar ik werkte vlogen ook andere werkmigranten eruit. Van vrienden en kennissen krijg ik soortgelijke berichten.” Doordat veel arbeidsmigranten voor woonruimte afhankelijk zijn van de baas, staat bij verlies van werk ook de huisvesting op losse schroeven. „Ik heb nog geluk dat ik niet na een dag mijn woning uit moest”, zegt de Roemeense flexwerker. „Mijn oude werkgever heeft mij iets meer ruimte gegeven. Het enige wat ik nu kan doen is zoeken naar een nieuwe baan, maar dat is in deze tijd heel lastig.” Huisvesting geregeld door de baas Ook Alexandra (24), werkzaam in de fruithandel, maakt zich grote zorgen. „Wij wonen in huisvesting die geregeld is door de baas. Dat maakt onze positie erg zwak. Ook als je jezelf niet goed voelt en daardoor niet gaat werken, loop je het risico op ontslag”, zegt de Poolse. „Mensen gaan daarom maar uit wanhoop aan de slag, ook als ze ernstig ziek zijn. Zo moest mijn collega ernstig braken en de hele dag hoesten, mogelijk had hij ook nog eens koorts.” Volgens de vrouw is dit gedrag van werkgevers onverantwoord. „Mensen worden gedwongen om dicht op elkaar te werken, terwijl we overal lezen dat we tenminste anderhalve meter afstand moeten houden. Thuis lukt afstand houden ook al niet, want ik woon samen met vier andere landgenoten.” Aan de bel trekken FNV zegt dat dagelijks rond de vijftien arbeidsmigranten aan de bel trekken, omdat ze in de problemen zitten. „Dat kan gaan om mensen waarvan hun baan wordt opgezegd, die hun geld niet hebben gehad of geen huis meer hebben”, zegt vakbondsbestuurder Bart Plaatje. „Maar er komen ook klachten binnen omdat de richtlijnen van het RIVM genegeerd worden, doordat werknemers te dicht op elkaar moeten werken of met te veel mensen in een klein busje worden gezet. Ook in de huisjes of bungalows gaan het fout. Er hoeft er maar een ziek te worden en dan is binnen de kortste keren is iedereen besmet. Het gaat om hele grote aantallen. Velen kunnen geen kant uit, omdat ze naast een baan ook nog eens een huis bij de baas huren.” Doordat de arbeidsmigranten niet terug naar thuisland kunnen, heeft de groep weinig keus. „Het is nu onmogelijk voor mij om terug naar Roemenië te gaan”, vertelt Constantin. „De regering heeft ons opgeroepen om weg te blijven. Doordat er geen vlieg of busverbindingen meer zijn kunnen we niks anders doen dan in Nederland blijven.” Grenzen gesloten Ook Alexandra zit klem. „Normaal konden we nog ervoor kiezen om terug naar huis te gaan. Maar de Poolse overheid vraagt ons weg te blijven en de grenzen zijn gesloten. Daarnaast hebben we het geld hard nodig om onze families te ondersteunen.” Volgens FNV’er Plaatje wordt er geprobeerd de mensen te verplaatsen naar sectoren waar juist veel werk is nu. „Maar het gaat nu zo snel dat het lang niet overal lukt”, zegt hij. „En vervolgens neemt niemand verantwoordelijkheid voor het probleem.” De vakbond is in overleg met de uitzendbranche, maar dat lost lang niet alle problemen op. „Er is nu een hulplijn opgezet waarnaar gebeld kan worden. Maar daar kunnen ze ook geen ijzer met handen breken”, zegt de vakbondsman stellig „Eigenlijk moeten de opdrachtgevers nu opstaan. Zeker in de e-commerce zitten nu bedrijven die profiteren van de arbeidsmigranten, maar doen alsof hun neus bloedt. Dat is schadelijk.” Mensen nodig in distributiecentra Plaatje: „We hebben deze mensen hard nodig in de distributiecentra, bij de boeren, kassen en andere essentiële onderdelen van de economie. Het minst wat we daarom kunnen doen is deze mensen goed behandelen.” Brancheorganisaties ABU en NBBU zeggen dat er door uitzenders al verschillende maatregelen zijn genomen om veilig te kunnen werken en wonen. „Werkgevers en huisvesters doen hun uiterste best arbeidsmigranten veilig en goed te huisvesten volgens de regels van het RIVM. Dat is onder de huidige omstandigheden een grote uitdaging. De branche werkt samen met FNV en de Inspectie SZW om te bemiddelen als arbeidsmigranten in de problemen komen. De gezondheid van arbeidsmigranten staat voorop.” Vrees voor grote problemen Als de situatie zo doorzet vreest Plaatje voor grote problemen. „Het wordt alleen maar moeilijker om het coronavirus onder controle te krijgen als je doet alsof dit soort mensen niet bestaan. Je gaat nu een schemerwereld krijgen van dakloze arbeidsmigranten. Dat kan vreselijk uit de klauwen lopen.”