Uitkomst parlementair onderzoek naar aanpak coronacrisis laat nog jaren op zich wachten

Waarheidsvinding over het handelen van het kabinet tijdens de coronacrisis en de rol en het functioneren van de Tweede Kamer, zijn het doel van de parlementaire enquête. Daaruit moeten vervolgens lessen worden getrokken voor de toekomst.

Opmerkelijk in dat licht is dat de Eerste Kamer eerder deze week instemde met de pandemiewet, die zorgminister Kuipers vergaande bevoegdheden geeft bij een (dreigende) volgende pandemie. Meerdere Senatoren wilden daarmee wachten tot na een evaluatie van het coronabeleid. Het is de bedoeling dat het eindrapport ergens in 2026 naar buiten komt.

Onder ede horen

Een parlementaire enquête geldt als het zwaarste instrument van de Kamer om de waarheid boven tafel te krijgen. Betrokkenen kunnen onder meer onder ede worden gehoord. Recentelijk werd bijvoorbeeld een parlementaire enquête afgerond naar het drama rond de gaswinning in Groningen. De conclusies daaruit waren snoeihard.

De afgelopen jaren zijn veel rapporten en beschouwingen over de coronacrisis geschreven, schrijft de voorbereidende commissie onder leiding van VVD-Kamerlid Mariëlle Paul. „Deze parlementaire enquête vormt hierop een aanvulling.” Door de speciale onderzoeksbevoegdheden van een enquêtecommissie „kan onderzoek worden gedaan naar onder meer de besluitvorming en advisering op het hoogste niveau: onder andere het kabinet en het Outbreak Management Team (OMT).” Die overleggen vonden veelal achter gesloten deuren plaats.

Uit het onderzoek moet bijvoorbeeld duidelijk worden op welke kennis en adviezen de besluitvorming berustte, en welke geluiden daarbij zijn gehoord en welke niet. Een terugblik en reflectie op de rol van de Tweede Kamer wordt eveneens gezien als ’belangrijk’ onderdeel van het onderzoek.

Niet vlekkeloos

Het proces binnen de commissie die het parlementaire onderzoek voorbereidde, verliep de afgelopen maanden alles behalve vlekkeloos. Zo deden verschillende leden van de negenkoppige commissie begin dit jaar in NRC hun beklag over de leden Pepijn van Houwelingen (FvD) en Wybren van Haga, die zich niet aan afspraken zouden houden.

Eerder werd de coronacommissie al ’onthoofd’ door het vertrek van commissievoorzitter en PvdA-Kamerlid Arib. Zij stapte uit de Kamer na anonieme klachten over haar tijd als Kamervoorzitter. Commissieleden betreurden het vertrek van Arib, zo vertelden zij aan De Telegraaf. Arib werd gezien als ’kritisch en onafhankelijk’. VVD-Kamerlid Paul maakte Aribs werk op interimbasis af. Een definitieve, nieuwe voorzitter werd nooit benoemd.