Franse ambassadeur haalt uit: ’Jihadisten hebben ons de oorlog verklaard’

Is Frankrijk in oorlog? „Jihadistische groeperingen hebben Frankrijk de oorlog verklaard. Dus ja, het is een feit, dat ons is opgedrongen.” Luis Vassy (40) is ambassadeur van de Franse republiek in Nederland. Zoon uit een migrantenfamilie – vader uit Uruguay, moeder uit Argentinië –, opgegroeid in een sociale huurwoning in een buitenwijk van Parijs en daarmee een voorbeeld van de mogelijkheden die Frankrijk haar immigranten biedt. Van beschuldigingen dat Frankrijk ’racistisch’ zou zijn wil hij niets weten. „Daar moet ik altijd om lachen. Of huilen”, zegt Vassy, in de ontvangstruimte van de majestueuze residentie in Den Haag. „,Ik was twee jaar oud toen ik de Franse nationaliteit kreeg. Mijn vader was filmoperateur, mijn moeder werkte als secretaresse en ik ben nu ambassadeur. Natuurlijk is er racisme in Frankrijk, zoals overal. Maar ik ben vooral trots op het land dat zo’n carrière mogelijk maakt.” Oorlog tegen jihadisme Frankrijk is het Europese front in de oorlog tegen het internationale jihadisme. Dat het land doelwit is van islamistisch geweld heeft de Franse staat volgens sommige analisten deels aan zichzelf te wijten. ’Frankrijks wrede koloniale verleden, haar rigoureuze seculiere politiek en stoer pratende president, die wordt gezien als ongevoelig jegens het moslimgeloof, spelen allemaal een rol’, schreef het Amerikaanse persbureau AP, het grootste ter wereld, in een analyse die overigens na veel verontwaardigde kritiek werd ingetrokken. In dagblad Trouw gooide de Amerikaanse Frankrijk-kenner Joan Wallach Scott meer olie op het vuur. Volgens de emeritus-hoogleraar maakt president Macron met diens opstelling jegens de islam ’van iedere moslim een potentiële terrorist’. Islamisme Dat laatste interview schoot Luis Vassy in het verkeerde keelgat. De ambassadeur besloot om een scherpe reactie te schrijven. Met een diepe zucht: „Het is makkelijk om Frankrijk te bekritiseren; niemand wordt vermoord of bedreigd als gevolg daarvan.” Wel voelt Frankrijk zich soms onbegrepen. „Er is vaak sprake van onwetendheid. Maar in het interview in Trouw staan pertinente onwaarheden en ernstige beschuldigingen, bijvoorbeeld dat moslima’s met hoofddoek niet op gemeentehuizen mogen trouwen. Verkeerde informatie publiceren is kwalijk. Daarom zag ik mij genoodzaakt te reageren.” Wat Vassy verder opvalt in (vooral) de Angelsaksische analyses: ideologie wordt er zelden in aangehaald als mogelijke drijfveer. „Dat is fascinerend. In niet één artikel in The New York Times heb ik de afgelopen twee weken de ideologie van het islamisme genoemd zien worden. Zij kijken door de lens van structurele verklaringen, zoals sociaal-economische achterstand, racisme, het koloniale verleden en ze gaan stelselmatig voorbij aan zaken als individuele verantwoordelijkheid en ideologisch fanatisme. Haperende integratie zou de oorzaak zijn. Dat is toch opmerkelijk want de jongen die Samuel Paty onthoofdde was een Tsjetsjeense vluchteling, die met zijn ouders door Frankrijk hartelijk welkom is geheten. Hoe is ons systeem dan verantwoordelijk? Het is moeilijk om hierop te reageren want ze draaien de morele normen om: daders worden slachtoffer. Maar wij gaan niet onze principes aanpassen omdat journalisten in Brooklyn dit van ons eisen.” Theo van Gogh Het is al avond, het personeel is naar huis en de rode wijn schenkt de ambassadeur zelf. „Nederlanders begrijpen heel goed waar dit geweld vandaan komt”, zegt Vassy. „Ik geloof dat de moord op Theo van Gogh in dit besef een rol speelt. Het was ook niet voor niks dat mensen bloemen legden bij De Schreeuw, het monument voor Van Gogh in Amsterdam. Ook de manier waarop premier Rutte en andere politici en bestuurders hebben gereageerd duidt erop dat zij begrijpen hoe urgent deze problematiek is. Ik moet zeggen: ik was zeer onder de indruk van de blijken van solidariteit van zoveel Nederlanders. Men reageerde niet alleen op de barbaarsheid van de daad, maar ook begrijpt men hier dat de kernwaarden van onze liberale democratie op het spel staan.” Over de samenwerking met Nederland in de strijd tegen de terreur – Franse deskundigen zouden geïnteresseerd zijn in de Nederlandse wijkenaanpak – kan Vassy niks zeggen. „Maar natuurlijk kunnen we van elkaar leren. De ideologie achter de terreur is internationaal en imperialistisch, de netwerken zijn internationaal, net als de doelwitten. Wat ik wél kan zeggen is dat Frankrijk haar politiek van laïcité – de scheiding tussen kerk en staat – niet zal aanpassen.” Trots Maar is die strikte scheiding tussen kerk/moskee en Staat, en de verplichting aan religieuze Fransen om in publieke functies elk religieus symbool af te leggen, houdbaar? Frankrijk kent het grootste aantal moslims in Europa: tussen de 7 en 9% op een bevolking van 69 miljoen. Zal de druk uit die gemeenschap niet te groot worden? Vassy, gedecideerd: „Zeker niet, Frankrijk is trots op de laïcite. Wij waarderen de bijdrage van Franse moslims aan onze samenleving; de vrijheden die wij verdedigen gelden voor hen net zo als voor iedere andere burger. Het is de plicht van de Staat om neutraal te zijn, juist om de vrijheid van godsdienst te beschermen. Secularisme betekent niet dat mensen op straat geen religieuze kleding mogen dragen, zoals vaak gesuggereerd. Het idee dat de laïcité agressief zou zijn jegens religie raakt kant noch wal. Het is slechts een manier om ervoor te zorgen dat religie niet zijn eisen opdringt aan de Staat.” Dus in Frankrijk geen debat als in Nederland of een politie-agente een hoofddoek op mag? ,,In Frankrijk dragen leraren of politie-agenten geen hoofddoek. Zij moeten de neutraliteit van de Staat uitstralen. Daarover bestaat algemene overeenstemming.” ’Nederland is schitterend land’ En zijn indrukken van Nederland? „Ik heb veel door het land gereisd en vind Nederland een schitterend land. De verhalen over de grote verschillen tussen Fransen en Nederlanders blijken ook overdreven. We staan elkaar veel meer na dan mensen denken.” Met zijn vrouw – een bankier, met wie hij twee jonge kinderen heeft – surft Luis Vassy bij Scheveningen. „Maar zij is daarin veel fanatieker dan ik.” Hij beweegt zich door Den Haag op de fiets en sinds zijn aankomst in 2019 krijgt monsieur l’ambassadeur één keer per week Nederlandse les. Hij redt zich al goed in de taal. „Ik houd ervan om nieuwe talen te leren. (In Nederlands):„Alleen Konin-klijke Lucht-vaart-maatschappij, dat lukt me nog niet zo goed. Maar ik vind het een geweldig bedrijf.”