Gemeenten dreigen met belastingverhoging: zo werken lokale lasten

In een brandbrief aan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en Tweede Kamerleden stellen de gemeenten – onder aanvoering van Krimpenerwaard – dat er snel een structurele oplossing moet komen, omdat het financieel volledig mis dreigt te gaan. „De slechte financiële situatie bedreigt in ernstige mate de dienstverlening van gemeenten aan hun burgers”, schrijven ze in een gezamenlijke noodkreet. „De uitvoering van gewone basistaken, zoals onderhoud van wegen, groen, sport- en culturele voorzieningen en gezondheidszorg komt hiermee in gevaar.” Vanwege de penibele situatie zeggen de gemeenten nu hun belastingen te moeten verhogen, waardoor iedereen het in de portemonnee gaat voelen. „Zonder beter vooruitzicht moeten wij in het najaar draaien aan de enige knop waar wij zeggenschap over hebben: namelijk de lokale belastingen. Wij moeten dan de ozb uitzonderlijk verhogen om een financieel gezonde gemeente te blijven.” Voor veel gemeenten was het al lastig om de begroting voor 2020 sluitend te krijgen, blijkt uit het schrijven. De VNG herkent de problemen. „De financiële positie van gemeenten was al nooit goed, maar is door de coronacrisis nog meer verslechterd”, zegt een VNG-woordvoerster. Kritiek Bij de VNG klinkt bovendien kritiek op de manier waarop minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) de ernst van de situatie beoordeelt. „De minister zegt dat er al sluitende begrotingen zijn ingediend, maar gemeenten zijn gewoon verplicht dat te doen. De grote vraag is ten koste waarvan”, vertelt de woordvoerster van de VNG. Volgens haar staan allerlei gemeentelijke voorzieningen op het spel. „Niet alleen behoud van bibliotheken, maar bijvoorbeeld ook het onderhoud van bruggen.” Minister Ollongren laat in een reactie weten dat ze de financiële gevolgen van de coronacrisis in beeld probeert te krijgen. „De komende periode blijf ik met de gemeenten in gesprek. We willen samen voorkomen dat gemeenten hun dienstverlening aan inwoners niet goed kunnen uitvoeren.” De D66-bewindsvrouw wijst erop dat lokale en regionale overheden al met 566 miljoen euro zijn gespekt om de gevolgen van corona te compenseren. Toch zegt ze nog goed te willen kijken naar de lange termijn en de problemen die gemeenten ondervinden. „Ik begrijp dat gemeenten hier nu aandacht voor vragen en neem hun zorgen serieus.” Donderdag debatteert de Tweede Kamer over de problemen. De VNG onderschrijft de ernst van de situatie en zal voor het debat klachten van gemeenten bundelen en overhandigen aan politici. De ruim honderd gemeenten willen een onderzoekscommissie die een structurele oplossing aanreikt. De VNG wil dat er direct na de zomer een tweede compensatiepakket – meer geld – komt voor gemeenten. Ergernis De gemeentelijke belastingen zijn elk jaar weer een bron van ergernis. Vooral omdat de lasten in sommige gemeenten steeds hoger worden. Dit jaar stegen de lasten gemiddeld met 5,2% ten opzichte van 2019, aldus Vereniging Eigen Huis. Gemiddeld genomen zijn de lokale lasten de laatste jaren nominaal gestegen, vertelt Maarten Allers, een onderzoeker van het COELO (Centrum voor onderzoek van de economie van de lagere overheden). Maar als je de stijging corrigeert met inflatie, dan blijven de gemeentelijke woonlasten juist vrijwel gelijk sinds 2005. Dat betekent niet dat er geen uitschieters zijn. „In sommige gemeenten zijn de lokale lasten in vier jaar tijd wel 60 of 70% gestegen”, zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte.Elke gemeente mag bijvoorbeeld zelf bepalen hoe hoog de onroerendezaakbelasting (ozb) is. Dat is de enige belasting die niet kostendekkend hoeft te zijn. Als ze meer uitgaven hebben, kunnen gemeenten dus makkelijk de ozb omhoog gooien, zegt André de la Porte. Van alles wat de gemeente uitgeeft moet zij namelijk ongeveer een zesde bij de eigen inwoners ophalen. Onder die belastingen vallen de ozb, maar ook toeristenbelasting, parkeerbelasting en hondenbelasting. Daarnaast zijn er ook heffingen, zoals rioolheffing of de kosten voor een paspoort.