Trump en Biden klaar voor de eerste klap

„Het eerste half uur van het debat is cruciaal”, zegt amerikanist Koen Petersen (52), wiens meest recente boek In de aanval! het ’turbulente presidentschap’ van Donald Trump als onderwerp heeft. „In dat halve uur wordt de toon gezet en zappen kijkers mogelijk weg.” „Het wordt sowieso spektakel”, denkt Raymond Mens (33), Amerikakenner en auteur van het boek Lang leve Trump. „Wegens corona lag de hele campagne stil. Dit is net het WK voetbal waarvan alleen de finale wordt gespeeld.” „De verwachting is dat Joe Biden, die tegenwoordig verbaal zwak uit de hoek komt en slecht improviseert, het onderspit zal delven tegenover de losheid en het zichtbare plezier van Trump in het kleineren van zijn opponent”, vermoedt Roderick Veelo (55), columnist, journalist en podcast-host met een voorliefde voor Amerikaanse politiek. „Maar als Biden die verwachting logenstraft met een goed optreden, als-ie snel is en fit en gevat, dan heeft Trump een probleem.” Welk Amerika? Te midden van de coronapandemie, van rellen in Amerikaanse steden en het politieke gesteggel rond de benoeming van een nieuwe opperrechter in het hooggerechtshof heeft dinsdag in Cleveland, Ohio het eerste van drie presidentiële debatten plaats. Om welk Amerika gaat het in de race naar het Witte Huis? „Dat is het probleem met Joe Biden”, zegt Raymond Mens. „Hij heeft geen enkel idee naar voren gebracht. Hij wil ’de ziel van Amerika herstellen’, zegt hij, terug naar het tijdperk voor Trump. Maar dat oude normaal bestaat helemaal niet meer.” Koen Petersen: „Bij Biden zijn vooral de stijl en de toon anders. Hij is de klassieke sympathieke buurman met wie je nooit ruzie krijgt over de heg. In tegenstelling tot Trump, die altijd aanstaat en geen enkele moeite doet om te verbinden.” Dat laatste, zeggen de experts, is zowel de kracht als de zwakte van de zittende president. Petersen: „Als je kijkt naar wat Trump heeft waargemaakt van zijn verkiezingsbeloftes uit 2016, dan verdient zijn presidentschap een dikke 8. De werkloosheid was tot corona laag, de economie bloeide, hij heeft handelsverdragen heronderhandeld, Amerikaanse troepen teruggetrokken, de NAVO de duimschroeven aangedraaid, de relatie met China losgewoeld, vredesverdragen in het Midden-Oosten gesloten, een groot aantal conservatieve rechters benoemd en de ambassade naar Jeruzalem verplaatst. Dat is een hele boodschappenlijst, waarvoor hij credits verdient. Maar Trump is wel uitsluitend bezig geweest met het behagen van zijn eigen achterban.” Enorm spannend Mens: „Trump wil het land ook helemaal niet verenigen. Daarom lopen zijn aanhangers met hem weg, maar zijn achterban is daardoor ook niet groter geworden. Dus per definitie wordt het enorm spannend.” Roderick Veelo ziet een gevaar voor Trump wanneer de arbeiders uit de befaamde flyover states, die de Republikeinse kandidaat in 2016 wist te mobiliseren, het dit keer laten afweten. „Die waren in acht jaar Obama zo ontzettend vergeten. Trump en zijn adjudant Steve Bannon en enkele rechtse talkshowhosts wisten die teleurgestelde Amerikanen naar de stembus te krijgen. Zij maakten het verschil. Ik vrees voor Trump dat die nu afhaken, omdat ze met de toenemende werkloosheid vinden dat hij te weinig voor elkaar heeft gekregen.” „Aan de andere kant”, zegt Raymond Mens, „je zal in Wyoming wonen en met je handen werken en je hebt de keuze tussen iemand die al sinds mensenheugenis in de politiek zit en van wie je geen enkele verandering kunt verwachten – Joe Biden – en iemand die wel een plan heeft, die een heel ander Amerika voorstaat en redeneert volgens, wat ik noem, de dollardoctrine: voor wat hoort wat. Veel van die mensen zullen ondanks al hun bezwaren kiezen voor die menselijke handgranaat, de grofgebekte Trump, die Amerika ziet als een groot warenhuis en die Chevrolets wil verkopen in Tokio.” Zwalkende Democraten De 78-jarige Joe Biden neemt het niet alleen op tegen Trump (74), hij heeft tevens met een verdeelde en zwalkende Democratische Partij te maken, zegt Koen Petersen. „Hij moet schipperen tussen de gematigde en de progressieve vleugel. Daarom durft hij nauwelijks uitspraken te doen. In zijn kelder, waar vanuit hij tijdens corona campagne voerde, kwam hij daar nog mee weg. Maar in het debat zal hij gedwongen worden om kleur te bekennen. Ook daarom wordt het enorm interessant.” Volgens Roderick Veelo hebben de Democraten de afgelopen vier jaar verzuimd om een nieuw perspectief voor Amerika te formuleren. „Ze zijn enkel bezig geweest met aanvallen op Trump en met pogingen om hem weg te krijgen: eerst met de Russische bots, toen met die vermeende samenzwering met Poetin; ze konden het verlies in 2016 gewoon niet verkroppen. En belangrijke media als CNN, New York Times, Washington Post en MSNBC volgen hen hierin. De Democraten is nooit gevraagd waarom het is misgegaan in 2016. Door hun wrok en rancune zijn ze daar nooit aan toegekomen en dus is alles wat er mis is de fout van Trump. Dat levert een onzekere partij op met een leider die niet overtuigt en niet inspireert. Eigenlijk is het onvoorstelbaar dat Joe Biden het beste is wat de Democraten in huis hebben.” Jonge Republikeinen De Democraten hebben wel degelijk jonge, aansprekende politici in de wachtkamer, zegt Raymond Mens, ’maar die durven ze nog niet naar het hoofdpodium te sturen’. „Pete Buttigieg is jong en homoseksueel, Kamala Harris vrouw en donker: dan kiezen ze toch liever voor Biden, die al in 1988 voor het eerst kandideerde. Overigens dienen zich ook interessante jonge Republikeinen aan, helemaal in dezelfde aanvallende, compromisloze stijl als Trump. Iemand als Charlie Kirk of Madison Cawthorn, die bij een ongeval half verlamd raakte. Die laatste is nog maar 25.” Wie de debatten en – over vijf weken – de verkiezingen gaat winnen? „Lastig te zeggen”, zegt Koen Petersen. „Veel hangt af van de vraag welk thema zal domineren. De economie staat nu weer op één, wat me niet verbaast want de coronasubsidies lopen af en in de VS is het zo, als je één keer je huur niet kunt betalen staar je zomaar in de afgrond want spaargeld hebben ze niet. Dan heb je een baan nodig. En Trump geldt nog altijd als de banenmaker met 55% tegen 45% voor Biden. Maar als Trumps mismanagement van corona hoofdthema wordt, of Black Lives Matter, dan ziet het er heel anders uit.” Joe Biden zal sowieso de meeste stemmen binnenslepen, zegt Raymond Mens. „Maar het gaat in de Amerikaanse democratie uiteindelijk om het aantal kiesmannen, om de punten per staat, zeg maar. Vier jaar geleden heeft Trump in een aantal staten maar nipt gewonnen. Als je in aanmerking neemt dat Biden minder controversieel is dan destijds Hillary Clinton dan wordt het heel spannend.” Nederlandse bril Wie het ook wordt, Nederlanders zouden wat minder door een Nederlandse bril naar dit Amerikaanse spektakel moeten kijken, raadt Mens aan. „Amerika is echt een heel ander land, alleen al omdat je bij de presidentsverkiezingen maar twee keuzes hebt. En een aanzienlijk deel van de Amerikanen, zo’n 45%, gaat voor Trump door het vuur. In Nederland werd Ronald Reagan een domme acteur genoemd en George Bush jr. een domme cowboy en ook Trump vinden velen verschrikkelijk. Maar Amerikanen die zichzelf als patriotten beschouwen zien in Trump gewoon een typische, harde New Yorker die doet wat zij van hem verwachten, namelijk America First.” Hoe explosief kan een mogelijke nieuwe overwinning voor Trump uitpakken, nu een aantal steden al in brand staat? Veelo: „Ook die rellen zullen ophouden en uiteindelijk zal ook de zwarte bevolking zich keren tegen het geweld en de anarchie. En de Democraten zullen tot bezinning moeten komen en een nieuwe generatie leiders moeten voortbrengen. Politici met een plan.” Politiek adviseur Hans Anker vertelt in de podcast ‘Trump vs. Biden – de strijd’ wat Trump en Biden nu nog kunnen doen om de verkiezingen te winnen. Anker heeft maar liefst tien wereldleiders bijgestaan, waaronder Wim Kok, Tony Blair en hij was betrokken bij de campagnes van Bill Clinton. Luister ’m hier: