Dat de komst van een asielzoekerscentrum (azc) niet leidt tot meer criminaliteit in de omgeving? Dat herkent supermarkteigenaar Henri Offerein uit Hoogeveen totaal niet. „Zo’n rapport kan voor mij de kachel in”, vertelt hij.

Winkeldiefstallen

Na de komst van een azc in 2015 kampte hij met een stijging van winkeldiefstallen. Zo erg zelfs, dat hij extra beveiliging moest inhuren. „Eerder had ik daar geen last van”, vertelt hij. De daders: vaak jonge mannen die kansloos zijn in de asielprocedure. Die hebben toch niets te verliezen, ziet hij.

De ondernemer is verbaasd over de conclusie van het rapport van het WODC, het wetenschappelijk bureau van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Bovendien: in het rapport staan ’logischerwijs’ geen cijfers over het aantal diefstallen die zijn voorkomen door extra beveiliging. Maar dat is wel een vorm van overlast, legt Offerein uit. „Dat is iets wat onderzoekers niet zien. Ze zouden ook eens hier over de vloer moeten komen om met ons te praten. Nu is het een oordeel op basis van het aangiftepotje.”

Bloemetje

De échte asielzoekers, daar heeft hij weinig last van. Die hebben veel meer te verliezen. Het personeel kreeg zelfs een bloemetje van bewoners van het azc omdat ze zich schaamden voor de overlastgevers.

Ondanks de problemen is het rapport juichend ontvangen door Jos Wienen, burgemeester van Haarlem en voorzitter van de commissie Asiel en Integratie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). De angst voor asielzoekerscentra zou onterecht zijn, omdat de verhalen over toegenomen criminaliteit niet zouden kloppen.

Ernstig

Maar wie het rapport goed leest, ziet dat de conclusies ernstig genoeg zijn. Asielzoekers, voor een groot deel jonge mannen, zijn oververtegenwoordigd in de criminaliteitscijfers. In 2015 werd 2,2 procent verdacht van een strafbaar feit, twee keer zo veel als de gemiddelde Nederlandse bevolking.

Daarbij gaat het vaak om diefstal, en in mindere mate om bijvoorbeeld zedendelicten. Vooral asielzoekers uit veilige landen, zoals Albanië en Marokko, zorgen voor criminaliteit. Syriërs en Eritreeërs zijn juist veel minder vaak verdachte.

Hoe kan het dan dat de criminaliteit in de directe omgeving van azc’s niet toeneemt? Dankzij alle extra maatregelen in die wijken, vermoedt Jos Heijmans, burgemeester van Weert. Criminele asielzoekers gaan ergens anders in de fout.

’Ze hebben toch niets te verliezen’

Heijmans zag in 2016 dat asielzoekers uit zijn gemeente in andere steden op rooftocht gingen: „Niet in de directe omgeving van het azc, maar ze waaierden uit over Limburg, Eindhoven en zelfs tot Amsterdam aan toe. Asielzoekers uit veilige landen hebben niks te verliezen. Die komen alleen maar om een graantje mee te pikken van het land van melk en honing.”

In Hoogeveen neemt de overlast af, ziet Offerein: „Nu die kansloze asielzoekers weg zijn, valt het op dit moment mee. Daardoor is de overlast wel minder geworden.”

’Zorgen terecht’

Kamerleden zijn buitengewoon kritisch over het rapport over criminaliteit onder asielzoekers. Ze zien bovendien dat door anderen onterecht de conclusie wordt getrokken dat een azc geen criminaliteit met zich meebrengt, terwijl asielzoekers volgens het rapport juist crimineler zijn.

„Het rapport geeft zelf aan dat er veel meer criminaliteit binnenkomt. Asielzoekers worden vaker verdacht”, zegt PVV-Kamerlid Fritsma.

Als er een azc komt, zorgt dat dus voor meer criminaliteit. „Niet in de buurt, maar wel bij winkeliers in de stadscentra en in het openbaar vervoer verder weg”, denkt PVV’er Fritsma. Hij vindt het ’een vertekend onderzoek’.

Niet te rijmen

„Het is net hoe je het kleurt”, vindt ook VVD-Kamerlid Azmani, die eveneens andere conclusies trekt dan menig linkse lezer die stond te juichen met het rapport in de hand. De VVD’er wijst er ook op dat asielzoekers crimineler blijken dan de gemiddelde Nederlander. En dat kan echt niet volgens Azmani. „Elke asielzoeker maakt gebruik van onze gastvrijheid. Ik kan dat niet rijmen met dat ze anderen in gevaar brengen.” VVD en PVV vinden het ook opmerkelijk dat er alleen onderzoek gedaan is naar 2015, terwijl in 2016 de meeste problemen werden gerapporteerd.

CDA-Kamerlid Van Toorenburg zegt met gefronste wenkbrauwen kennis te hebben genomen van het rapport en de berichtgeving daarover. „We horen ook dat mensen al niet eens meer aangifte doen. Dus we kunnen nu niet doen of alles koek en ei is. Bezorgde gevoelens van mensen zijn terecht.”

„De aangiftebereidheid daalt dat het een aard heeft”, zegt ook Theo Hiddema van Forum voor Democratie. Hij las het rapport grondig, ziet dat er zaken niet meegenomen zijn, en oordeelt: „Je kan er geen donder mee.” Bovendien: „Het WODC is linke soep. Die zijn van: ’u vraagt, wij draaien’.”