Topambtenaren schuiven elkaar schuld van toeslagenaffaire toe

Dat blijkt uit de verhoren van topambtenaren van het ministerie van Sociale Zaken over hun rol in de toeslagenaffaire. Voormalig directeur-generaal Marcelis Boereboom geeft donderdag toe dat de zogenoemde ’alles-of-niets-aanpak’ een gevolg is van de wetgeving van zijn ministerie. Die aanpak zorgde ervoor dat mensen die een kleine fout met een klein bedrag maakten, zomaar een heel jaar aan toeslagen kwijt konden raken. Oud-ambtenaren van de Belastingdienst schuiven de schuld voor die aanpak eerder deze week in de schoenen bij Sociale Zaken, waar ze naar eigen zeggen erop aandringen om de wet aan te passen. Maar ze krijgen nul op het rekest bij het volgens hen ’halsstarrige’ ministerie. Ontmoeting Boereboom moet donderdag in zijn verhoor toegeven dat zijn ministerie inderdaad de poot stijf heeft gehouden, gesteund door gewonnen rechtszaken over de aanpak. De Belastingdienst klopt door de jaren heen verschillende keren aan met plannen om de wet te wijzigen. In 2015 leidt het tot een ontmoeting van hoge ambtenaren van beide ministeries. Maar een voorstel van Financiën bereikt PvdA’er Lodewijk Asscher, minister van Sociale Zaken in kabinet-Rutte II, helemaal niet. Een hoge ambtenaar schiet het af en legt het niet aan de minister voor. „Dat is niet gewoon”, moet Boereboom schoorvoetend toegeven. Op Sociale Zaken werken ambtenaren inmiddels aan een veel groter plan, dat ook het probleem met de grote terugvorderingen moet oplossen. Directe financiering van de kinderopvang moet de toeslag helemaal overbodig maken. Het lijkt Boereboom beter dan de bestaande wet aan te passen om de harde aanpak te voorkomen: „Als je toch een heel traject in moet, kun je het beter inzetten om van de kinderopvangtoeslag af te komen.” Boereboom krijgt groen licht van Asscher. Maar het plan van de directe financiering wordt uiteindelijk in het huidige kabinet afgeschoten, waardoor er helemaal geen oplossing komt voor de ouders. „Als je me het nu vraagt, had ik misschien een andere afweging moeten maken”, blikt Boereboom daar nu op terug. „We hadden misschien ook met noodwetgeving moeten komen voor de scherpe randjes bij de kinderopvangtoeslag.” Boereboom wil nog wel graag aanstippen dat de Belastingdienst misschien ook wel iets harder aan de bel had moeten trekken. „Ik heb niet het gevoel gehad dat het zó urgent was bij de Belastingdienst. Ik kan me niet herinneren dat één van de directeur-generaals op hoge poten aan mijn tafel heeft gestaan." In de podcast Kwestie van Centen bespreken Herman Stam en parlementair verslaggever Leon Brandsema wat er tot dusver aan het licht is gekomen in het onderzoek naar de toeslagenaffaire: Compensatie Als toenmalig staatssecretaris Menno Snel (Financiën) in de zomer van 2019 aan een compensatie voor gedupeerde ouders uit een bepaald dossier wil werken, ligt Sociale Zaken opnieuw dwars. De geplande compensatie van 5000 euro doet volgens Maaike van Tuyll, topambtenaar op het ministerie van Sociale Zaken, ’geen recht aan de situatie’. Maar de kosten van een compensatie komen volgens haar ook terecht bij ’de ouders van nu’. Dat financiële motieven een rol speelden, levert Van Tuyll een veeg uit de pan op van de Kamerleden, „U bedoelt dat het ten koste gaat van de begroting van Sociale Zaken”, houdt GL-Kamerlid Tom van der Lee haar voor. Waar het ministerie van Financiën de schuld voor de harde terugvordering bij Sociale Zaken legt, kaatsen zij de bal voor de harde fraude-aanpak terug. De suggestie dat Sociale Zaken druk uitoefent om een bepaald bedrag aan toeslagen terug te vorderen, leggen de ambtenaren naast zich. „Ik heb daar nooit druk op gelegd”, zegt Boereboom. „De methodiek waarop de Belastingdienst dat deed, was volledig aan de Belastingdienst.” Van Tuyll zegt dat de fiscus soms bij gebrek aan bewijs voor fraude allerlei documenten opvraagt bij ouders. Als er ergens iets ontbreekt is dat volgens Van Tuyll ’zogenaamd het bewijs voor fraude’.