Maar de tijden zijn sinds de turbulentie in Berlijn veranderd. Angela Merkel (CDU) weet dat er aan haar stoelpoten gezaagd wordt, haar SPD-collega Martin Schulz werd al het pensioen ingestuurd en de Beierse premier Horst Seehofer (CSU) verloor eveneens zijn functie.

En zo tankte Merkel woensdagavond kracht in het Oost-Duitse Demmin, midden in haar dunbevolkte kiesdistrict. In een kale tennishal droeg ze een bosgroene blazer en haar favoriete Deutschland-ketting, in de bekende zwart-rood-gouden kleuren. Grapjes maakte Merkel niet; ze weet hoe voorzichtig ze inmiddels met partijgenoten, coalitiepartners en zelfs politieke tegenstanders moet omspringen.

Haar publiek bestond uit een duizendtal Pruisische pakkendragers. „De politiek moet dienen”, doceerde Merkel. En ze parafraseerde Kennedy: „Het gaat er niet alleen om wat jouw land voor jou kan doen, maar om wat jij kan doen voor jouw land!”

De domineesdochter preekte dat mensen ’niet met de kop door de muur moesten lopen, maar hun verstand moeten gebruiken en vooral dienen te luisteren en anderen te respecteren’. Misschien een hint naar onze hysterische mediamaatschappij en Donald Trump.

Bijna duizend kilometer verderop, bij het Zuid-Duitse drielandenpunt Passau, bulderde daarentegen de aanstaande Beierse premier Markus Söder (CSU) in een hal met zesduizend bierdrinkende, blauw-witte vlaggetjes zwaaiende en zingende Lederhose-fans. Volgens hem was het een ’grote fout’ de nationalistische Alternative für Deutschland de rechterflank van de conservatieven te gunnen.

De in een bruin Janker-jasje met een mosgroene das gestoken Söder vergeleek Merkel met een ’slaapwandelaar’ en sloot af met een onverholen dreigement. „We moeten weer de baas over de Stammtisch worden!”, riep hij onder langdurig applaus.