Kabinet maakt van ons land braafste klimaatjongetje van Europese klas

Hoewel het ’klimaatdrammen’ in eigen land heeft plaatsgemaakt voor milieupaniek rond stikstof, stookt het kabinet andere Europese lidstaten nog altijd op om de CO2-ambities aan te scherpen. In Brussel is afgesproken om de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met ten minste 40 procent te laten dalen ten opzichte van 1990. Nederland is al veel strenger voor zichzelf dan moet van Brussel. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft tijdens de maandenlange kabinetsformatie VVD, CDA, D66 en ChristenUnie overtuigd dat er meer nodig is om ’Parijs’ te halen. En zo kwam het doel van 49 procent reductie in 2030 in het regeerakkoord. Alsof dat nog niet ambitieus genoeg is voor een van de meest geïndustrialiseerde en dichtbevolkte landen, deed het kabinet er nog een schepje bovenop: er moet in Europa gelobbyd worden voor 55 procent. Nederland lijkt vooralsnog geen lessen te hebben getrokken uit de stikstofcrisis. De oorsprong van dit juridische probleem komt voort uit veel te royaal doorgevoerde Europese natuurambities. Op papier was het mooi, maar er is geen rekening gehouden met de gevolgen in de praktijk voor automobilisten, de economie en huizenmarkt. Het kabinet maakte gisteravond bekend een half miljard euro uit te trekken voor noodmaatregelen. Nu al is duidelijk dat het niet genoeg is om alles op te lossen. ’Feest’ Of het kabinet nog gas terug kan nemen op klimaat is nog maar de vraag. De ambitiedrift heeft z’n vruchten afgeworpen in Brussel. De nieuw gekozen voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, heeft in haar politieke verklaring het voorstel gedaan om de klimaatambities op te schroeven naar 55 procent. De lidstaten kunnen dit nog tegenhouden. Ook droomt de EU-topvrouw van een Europese klimaatwet. In de Nederlandse Klimaatwet is vastgelegd om ieder jaar op de derde donderdag van oktober te kijken hoe het staat met de CO2-reductie in Nederland. De resultaten moeten op een soort ’groene Prinsjesdag’ worden onthuld. De politiek is daarna aan zet om bij te schakelen als het nodig is voor de CO2-boekhouding. Het ’feest’ viel dit jaar al direct in het water. De derde donderdag van oktober was praktisch onmogelijk door de herfstvakantie van de politiek. Maar vooral: het PBL had onvoldoende tijd om het klimaatakkoord door te rekenen. Analyse Ondanks het vertekende beeld is er nu een rapport gekomen over de situatie van vóór mei dit jaar. Daarnaast heeft het PBL een analyse gemaakt over het klimaatakkoord, het belangrijkste groene wapenfeit van het kabinet-Rutte III voor 2030. Het Planbureau concludeert in die analyse dat het allemaal niet genoeg is om de uitstoot te halveren. Dat komt overigens niet door de inhoud van het akkoord, maar door onder andere de groei van de economie. Maar ondanks deze tegenvallers voorspellen de groene rekenmeesters voor het eerst dat Nederland wél het Europese doel van ten minste 40 procent reductie kan halen. We gaan er zelfs overheen met een paar procent. Conclusie van het PBL: er zijn nog meer maatregelen nodig. Over de ambitie voor 55 procent reductie zwijgt het groene instituut wijselijk. Opdracht Minister Eric Wiebes (Klimaat) blijft desondanks vasthouden aan deze ambitie uit het regeerakkoord, maar echt enthousiast is hij er niet meer over: „Laat ik het zo zeggen, ik ben ervoor om mij in te zetten voor het regeerakkoord en zit hier niet als onderhandelaar van het regeerakkoord. Ik heb het uit te voeren, dit is mijn opdracht.” Ondanks de tomeloze ambities schreeuwt GroenLinks moord en brand over de klimaatcijfers. „Onaanvaardbaar”, tiert partijleider Jesse Klaver. „Het kabinet laat de klimaatgeneratie in de steek. De tijd is nú. Sluit kolencentrales, voer een stevige CO2-belasting in.” Prompt kondigt Wiebes een aantal nieuwe maatregelen aan. Zo komt er nog eens 60 miljoen euro subsidiegeld vrij voor warmtepompen en zonneboilers. Het stelt niet veel voor, maar de VVD-bewindsman lijkt weinig bezorgd. Dat er nu onvoorzien nog meer CO2-uitstoot moet worden weggewerkt, komt immers deels door de florerende economie. De hele wereld weet dat zo’n piek tijdelijk is. Hoewel de linkse oppositie een beeld creëert alsof Nederland niets doet qua klimaatplannenmakerij, is de werkelijkheid anders. Ons land is regelmatig weggezet als het slechtste jongetje van de klas, maar nu regent het zelfs complimenten in Brussel voor de Nederlandse aanpak. Buurlanden We sprinten zelfs onze buurlanden voorbij. PBL-sectorhoofd Klimaat en Energie Pieter Boot: „In België is het een rommeltje. Er zijn zo veel regeringen en die werken elkaar zo tegen, dat het toeval is als er wat gebeurt.” Frankrijk heeft volgens Boot een ’solide beleid’, maar is overvallen door de Gele Hesjes. Lange tijd was het Duitsland waar Nederland tegen opkeek. „Wij liepen tien jaar geleden achter met groene energie, maar nu stokt het bij onze oosterburen”, zegt Boot. „Het is ingewikkelder dan bij ons om kolencentrales te sluiten. De discussie ligt gevoelig vanwege het voortbestaan van bruinkoolmijnen. Per saldo zijn wij op een aantal terreinen verder dan Duitsland.” De PBL-chef stelt dat de Nederlandse aanpak nog het meest lijkt op die van het Verenigd Koninkrijk. „Ze zijn met alles eerder begonnen en de impact van het beleid lijkt behoorlijk op wat wij aan het doen zijn. Net als bij ons loopt de elektriciteitsvoorziening voorop. Er is een verschil: zij hebben kerncentrales en wij denken met alleen windenergie geen kerncentrales nodig te hebben.” HAP UIT INKOMEN VAN DE BURGERS Het groene verhaal van het kabinet betekent onder aan de streep rode cijfers voor de portemonnee van de burger. Het klimaatakkoord op zichzelf zorgt voor een lastenverlichting door aanpassingen op de energierekening, maar het klimaatbeleid als geheel kost mensen wel inkomen. Het meest bij de lagere inkomens: tot en met 2030 gaat hun inkomen er 0,5 procent op achteruit door de groene plannen, blijkt uit berekeningen van het Centraal Planbureau. Bij de hoogste inkomensgroep is er een terugval van 0,3 procent. De omvang van de Nederlandse economie als geheel krijgt een tik van 0,5 procent door het groene beleid, door een lastenverzwaring die de economische groei drukt. ’PAPIEREN’ TRUC REDT STROOMDOEL Om een Europees doel voor groene stroom te halen, overweegt het kabinet de inzet van een boekhoudkundige truc. Daardoor kan Nederland het op papier alsnog redden. Volgend jaar moet 14 procent van de in Nederland geproduceerde stroom groen zijn. Het vorige kabinet riep daarom het energieakkoord in het leven. De afgelopen jaren zijn er miljarden aan subsidies verdeeld om het doel te halen. Ondanks de komst van windmolenparken op zee en weilanden vol zonnepanelen verwacht het Planbureau voor de Leefomgeving dat Nederland het niet gaat redden. Veel andere Europese landen halen het doel op hun sloffen, omdat ze bijvoorbeeld gebruik kunnen maken van stuwmeren met waterkrachtcentrales. Het kabinet overweegt, als laatste noodgreep, om een soort groene certificaten te kopen van landen die boven het Europese doel zitten. Dat mag dan bij ons meetellen en op die manier haalt Nederland op papier de Brusselse norm. „Het gaat om het kopen van percentages”, legt minister Wiebes (Klimaat) uit. De VVD-bewindsman is er zelf niet enthousiast over: „Ik zit eerder te wachten op iets wat echt het klimaat helpt en niet wat statistieken helpt. Maar dat is mijn eigen inkleuring.” VERLAGING SNELHEID? De verlaging van de maximumsnelheid wordt door klimaatminister Wiebes niet gezien als een nuttige optie. Maar tegelijkertijd ligt het wél als optie op tafel om de stikstofcrisis – een juridisch milieuprobleem – te beteugelen. Eerder dacht het kabinet alleen aan verlaging van de snelheid op plekken waar het direct helpt om ’kwetsbare natuur’ te beschermen. Nu ligt het scenario van een algemene snelheidsbeperking op tafel en wordt gesuggereerd dat er anders 10.000 banen in de bouw verloren gaan. Voor de VVD is 130 km/u rijden altijd heilig geweest en een van de laatste onderwerpen waarop de liberale partij de afgelopen jaren niet van koers veranderde. Premier Rutte draaide eromheen tijdens zijn wekelijkse persconferentie, maar bevestigde dat het niet langer in de taboesfeer hangt. Over de snelheidsverlaging zei hij wel: „Het is juridisch uiterst complex.” Uit ambtelijke berekeningen, die al langer in kabinetskringen circuleren, blijkt dat het stikstofverlies nog geen half procent zou zijn als alle auto’s op alle snelwegen in plaats van 130 km/u nog maar 100 km/u mogen rijden. Met de wetenschap dat automobilisten nu al niet overal 130 km/u mogen rijden, is het effect verwaarloosbaar.