Zelden heeft zo’n groot geldbedrag voor zulke lauwe reacties gezorgd als de 8,5 miljard euro voor het wegwerken van de corona-achterstanden in het onderwijs, zo bracht SP-Kamerlid Kwint het ongemak in de Kamer. Die enorme smak geld, gemiddeld zo’n 700 euro per leerling, is voor het onderwijs natuurlijk zeer welkom. Alleen: het is een eenmalig bedrag, uit te geven binnen 2,5 jaar tijd. Terwijl de problemen van de scholen structureel van aard zijn. Neem het slechte leesonderwijs - een kwart van de leerlingen verlaat school als ’functioneel analfabeet’. Of het lerarentekort.

Van incidenteel geld kunnen scholen geen extra leraren aantrekken, als die er al zouden zijn. Commerciële bijlesbureaus inschakelen mogen ze wel. Aangezien dergelijke bureaus in dezelfde vijver vissen en evenmin geschoolde leraren hebben, verzorgen die bijlessen met, op z’n best, werkstudenten. „Als het geld op is, is ook het effect weg”, zei CDA-Kamerlid Peters. Hij en woordvoerders van SP, PvdA en GL stelden voor het geld uit te smeren over vier jaar, of in elk geval over een langere periode dan de 2,5 jaar die Slob de scholen geeft.

’Structurele problemen’

Maar ’je kunt geen structurele problemen oplossen met incidenteel geld’, zei Kamerlid Van Meenen van D66. Daar had hij ook een strategisch argument voor: structureel geld voor onderwijs moet aan de formatietafel worden geregeld. „Als wij hier de suggestie wekken dat we met dit eenmalige bedrag structurele problemen oplossen, dan verliest het de urgentie aan de formatietafel. Dan is het gevoel al snel: het onderwijs is al bediend.”

Minister Slob wil best volgend jaar eens meten hoe ver de scholen zijn met het inhalen van alle achterstanden. Als dan blijkt dat ze extra tijd nodig hebben, dan kunnen we altijd nog zien, zo zegde hij de Kamer toe. Maar vooraf al extra tijd toezeggen? „Dan moet ik terug naar het kabinet”, waarschuwde hij, suggererend dat er dan wel eens een lager bedrag uit kan komen.

’Helikoptergeld’

De Kamer schikte zich, maar was allerminst gerustgesteld. „Er wordt 8,5 miljard euro als helikoptergeld over de scholen uitgestrooid”, schetste PVV-Kamerlid Harm Beertema, die sprak van een ’megalomaan project’. „Vervolgens gaan zich allerlei mensen melden om er een slaatje uit te slaan en over een paar jaar hebben we een parlementaire enquête met de vraag: waar is al dat geld gebleven?” Beertema is bang dat scholen, soeverein als ze zijn in de besteding van het geld, gaan investeren in cursussen ’woedebeheersing, meditatie en mindfullnes’. Ook SGP-Kamerlid Bisschop bekende ’dat knagende gevoel van twijfel’ te hebben: „Is het niet te veel nattevingerwerk? Weten de scholen wel wat effectieve ingrepen zijn om achterstanden in te lopen?”

Dat vraagt de Algemene Rekenkamer zich nou ook af. Wat ’doel en doelgroepen’ waren van de 280 miljoen euro om de gevolgen van de eerste schoolsluiting te verzachten, konden de bewindslieden niet duidelijk maken, stelde de Rekenkamer vast in z’n onderzoek naar de jaarrekening. Of met het geld daadwerkelijk achterstanden waren ingelopen, bleef daardoor de vraag. Over de komende miljardeninjectie geldt daarom hetzelfde: „Zonder dit inzicht lopen de ministers het risico dat zij hieraan geld blijven uitgeven zonder te weten of hun investering het gewenste effect heeft.”