Honderd jaar Fokker in Nederland

Aan de bouw van vliegtuigen in Nederland kwam in 1996 een triest einde, toen Fokker failliet ging. „Maar we zijn hier als dochter van multinational GKN Aerospace nog altijd springlevend op zeven locaties met 3300 Hollandse medewerkers. Alleen nu als toeleverancier van hightech-onderdelen en lichtgewicht materiaal voor de vliegtuigindustrie. Zo doen we veel werk voor Airbus, onder andere de A350, en de Joint Strike Fighter F-35”, zegt een woordvoerster. Koninklijk Volgens haar vliegen er nog altijd zo’n vierhonderd Fokkers rond in de wereld. KLM nam twee jaar geleden met een traan afscheid van deze toestellen na een eeuw samenwerking. Ook de Nederlandse regering stopte vorig jaar met de Fokker als koninklijk vliegtuig. Tussen 1961 en 2018 zijn er drie typen versleten, de F-27 Friendship, de F-28 Fellowship en de Fokker 70. We stappen over op de Boeing 737 Businessjet. De eerste Fokker-2 kwam in 1920 in de KLM-vloot. Luchtvaarthistoricus Jan Willem de Wijn weet dat dit niet van harte ging. „KLM-baas Albert Plesman ging bij de start van de vliegmaatschappij niet graag met Anthony Fokker in zee. Hij wilde aanvankelijk ook liever niet van het drassige militaire vliegveld Schiphol gebruik maken.” Fokker begon vanuit Duitsland, waar zijn eerste fabriek stond, een sterke lobby in Nederland om over te schakelen van militaire naar civiele vliegtuigen. „Met succes”, aldus De Wijn. De eenmotorige F-2 had een lengte van tien meter en kon met 150 km/u maximaal 600 km vliegen tot drie kilometer hoog. Er was ruimte voor vier passagiers. De cockpit was nog halfopen. Al snel kwam Fokker met een verbeterde versie F-3. Plesman Het zakendoen van Fokker en Plesman kenmerkte zich meestal door conflicten en keiharde onderhandelingen, maar ze dreven elkaar wel tot grote hoogten, waardoor Nederland rond 1930 de belangrijkste luchtvaartnatie ter wereld was. Toen werd het Amerikaanse Douglas een geduchte concurrent met de DC-2 en DC-3 Dakota. Ook KLM ging met Douglas in zee. Fokker bouwde steeds grotere verkeersvliegtuigen, zoals de F-7 met twaalf zitplaatsen, waarmee KLM in 1924 naar Batavia vloog. Legendarisch was de driemotorige Fokker 18 met zestien stoelen, die een bereik van 1500 km had. De ’Pelikaan’ van KLM vloog in een recordtijd van vijf dagen van Amsterdam naar Batavia in 1933. De ’Snip’ maakte een jaar later de eerste trans-Atlantische vlucht naar Curaçao en Paramaribo met extra brandstoftanks en navigatiehulp van de marine. Liefdesbaby Volgens De Wijn heeft KLM door de jaren heen totaal 170 Fokkers in dienst gehad, waarvan ruim negentig na de Tweede Wereldoorlog. Het verliesgevende Fokker ging in de jaren 90 bankroet door geldgebrek, verkeerde keuzes, wanbeleid en zelfoverschatting. Het kabinet wilde er geen geld meer insteken en het Duitse DASA draaide haar ’liefdesbaby’ de nek om. Stork nam vervolgens delen over uit de failliete boedel en later stapten durfinvesteerders in het nieuwe Fokker. Zij wisten het bedrijf in een andere vorm overeind te houden. De oer-Hollandse merknaam is volgens de huidige eigenaar GKN in ieder geval gered. Volgens kenners vlogen de Fokkers perfect ’op gevoel’ van de piloten. „Degelijke, betrouwbare werkpaarden die overal een goede naam hadden”, aldus een bron. Er blijft een hoop nostalgie over onder voormalige ’Fokkerianen’ die het einde van een tijdperk tot op de dag van vandaag betreuren.