’Groene belasting velt baksteenbranche’

Dat zegt Ewald van Hal, directeur van de Vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek (KNB). Volgende week bespreekt de Tweede Kamer het plan voor een oplopende CO2-heffing voor de Nederlandse industrie. Die moet per 2021 gaan gelden. De zestien nationale bakstenenproducenten ervaren het voorstel als ’zeer onrechtvaardig’. Koolstofexport Het kabinet beoogt met de nationale klimaatheffing een gedragsverandering te stimuleren, zodat de industrie innoveert en uiteindelijk minder CO2 uitstoot. Van Hal: „Het punt is dat ons productieproces al zo zuinig en duurzaam mogelijk is ingericht. Er bestaat wereldwijd geen technologische doorbraak om het bakprocedé te klaren zonder olie, kolen, hout of aardgas.” Daarmee dreigt de nationale CO2-heffing voor stenenfabrikanten slechts een hogere kostprijs te bewerkstelligen. Het voortbestaan van ruim veertig fabrieken met zo’n 2500 werknemers staat op de tocht, waarschuwt Van Hal. Concurreren met producenten direct over de grens in Duitsland en België wordt dan moeilijker. „De overheid lokt koolstofexport uit: buitenlandse concurrentie neemt onze productie over zonder dat het klimaat er iets mee opschiet.” Aardgas Steenfabriek De Rijswaard in Aalst bestaat al sinds 1900 en bevindt zich, net als veel andere Nederlandse bouwkeramiekfabrikanten, in de uiterwaarden van de grote rivieren. Rivierklei is de belangrijkste grondstof, en de winning ervan voorziet in een andere noodzaak: hoogwaterveiligheid. „Die klei moet toch de rivier uit”, zegt Atse Blei, directeur en mede-eigenaar van het familiebedrijf. „Dan kunnen wij er maar beter een duurzaam product van maken.” „We zijn zover gemoderniseerd dat het proces niet efficiënter kan. We gebruiken niet meer gas dan nodig is om stenen te bakken. Daarnaast gaat de restwarmte uit de oven naar de drogerij, waar het vocht uit de stenen verdampt. En dan we hebben nog zevenduizend zonnepanelen voor elektriciteit”, zegt Blei. Van het gas af is echter, vooralsnog, een utopie. Aardgas verhit niet alleen de oven, tijdens het bakken verbinden koolstofatomen uit het gas zich bovendien met de klei. Dankzij die chemische reactie verandert het materiaal in steen. Een andere energiebron moet dus niet alleen de ovens verwarmen, maar ook dezelfde sterkte en productkwaliteit opleveren. „Het ei van Columbus is nog niet gevonden”, bevestigt Hans van Wijck, directeur van het Technisch Centrum voor de Keramische Industrie (TCKI) in Velp. Er lopen wel proeven met biogas of waterstof, maar die duren nog jaren. Waterstof bevat bovendien geen koolstofatoom. „De vraag is wat het effect is op de stenen. Nog afgezien van de beschikbaarheid en de kosten van waterstof.” Een ander alternatief zou biogas kunnen zijn, maar dan moet de samenstelling van dat gas voldoende stabiel zijn. Ook bij elektrificatie, een derde mogelijkheid, staan nog veel vraagtekens open. Blei: „Een vraag is wat een andere energiebron bijvoorbeeld met de kleur van onze stenen doet.” BV Nederland Alle goede intenties van de overheid ten spijt, voorlopig zijn stenen-, pannen- en tegelbakkers niet in staat om hun processen aan te passen, meent de sector. Ook niet onder dwang van een CO2-heffing. De heffing doorberekenen in de prijs is evenmin een optie, want dan wordt men weggeconcurreerd door Duitsers en Belgen. „Als onze bedrijven moeten stoppen, raken we een hoop werkgelegenheid in de provincie kwijt, maar ook al onze opgebouwde keramische kennis. Dat is een verarming van de BV Nederland”, zegt Van Hal. Vergeleken met de aardolie of kolen die elders in Europa worden gebruikt doen Nederlandse bedrijven het juist goed. Namens minister Wiebes (EZK) laat een woordvoerder weten dat het kabinet ,,bedrijven ruim de tijd heeft gegeven om zich voor te bereiden op de CO2-heffing.” Het kabinet zal ’voortdurend monitoren’ of er risico’s op werkgelegenheidsverlies dreigen op te treden. Zo ja, dan is er een potje voor 125 miljoen aan flankerend beleid.