Leerbedrijf lonkt naar schoolkind

Elf, twaalf jaar zijn ze en zij hebben hun eerste meters in de bouw al gemaakt. Basisscholieren van de Dick Brunaschool uit Waddinxveen metselen en timmeren bij het leerbedrijf voor de bouw SPB Gouwe en Rijnstreek. „Er zijn jaarlijks zo’n vijftigduizend nieuwe mensen nodig in de bouw en ik zie niet hoe de sector dat in zijn eentje voor elkaar moet krijgen”, zegt Aad van de Sande (68). „Ik was bouwkundeleraar aan het vmbo – inmiddels drieënhalf jaar met pensioen – maar toen ik hoorde van deze krapte, heb ik het initiatief genomen om basisscholieren kennis te laten maken met de bouw.” Van de Sande benaderde scholen, polste werkgeversorganisatie Bouwend Nederland en kwam zo uit bij het leerbedrijf voor de bouw, waar komende weken honderden basisschoolleerlingen uit Gouwe en Rijnstreek hun eerste muurtje metselen en een vogelhuisje timmeren. Als we kinderen enthousiast willen maken voor techniek, moeten we er op de basisschool mee beginnen, zeggen brancheorganisaties in koor. „Ik merk dat we steeds meer verzoeken krijgen vanuit bedrijven en instellingen, die gastlessen willen geven aan onze kinderen”, zegt Debbie van der Wal, leerkracht van de basisschool. „We gaan daar meestal wel op in, maar we gaan niet ineens meer les geven over de bouw of zorg omdat er een tekort is. Buiten brandweerman of politie-agent weten deze kinderen nog helemaal niet wat zij willen worden.” Aansluiting Hoewel de basisschool misschien nog ietwat vroeg is, geeft het project in Waddinxveen aan dat het onderwijs steeds beter de aansluiting met de toekomstige arbeidsmarkt van de leerlingen weet te vinden. Dat geldt zeker voor mbo-scholen, die naast de wettelijk verplichte lesstof hun opleidingsaanbod meestal aanpassen aan de behoeften van de regionale arbeidsmarkt en onderdelen samenstellen met het bedrijfsleven. „Dat betekent niet dat wij ineens duizenden bouwvakkers of verpleegkundigen kunnen afleveren, omdat er nu zo veel vacatures zijn”, zegt Ton Heerts, voorzitter van de MBO Raad, de vereniging van scholen in het middelbaar beroepsonderwijs. „In 2013 zijn tienduizenden zorgbanen geschrapt. Veel van die mensen hebben nu mogelijk buiten de zorg een baan gevonden. Zo’n politieke beslissing kunnen scholen niet ineens goed maken.” Toch ziet Heerts een belangrijke taak weggelegd voor het mbo in het verlichten van de druk op de arbeidsmarkt. „Er zit ondanks de huidige krapte nog steeds een miljoen mensen thuis op de bank. Zij kunnen de aansluiting moeilijk vinden. Dat mogen we niet accepteren. We kunnen ernaar streven dat we dat aantal in vier jaar halveren naar een half miljoen, door te kijken welke basiskennis iemand nodig heeft om weer te kunnen meedoen.” Scholen ontplooien volop initiatieven die mensen helpen om aan de slag te blijven of te komen. Zo begint ROC Midden-Nederland in augustus een opleiding verpleegkunde voor zij-instromers, dus mensen van buiten de zorg. „Wij beginnen in Amersfoort en later in Utrecht”, legt Bram Smit, afdelingsmanager verpleegkunde uit. „Het is een zogeheten BBL-opleiding, dus werken en één dag per week naar school. We stellen het onderwijspakket samen met de zorginstellingen in de regio.” Modules Ook in het hbo wordt de band tussen bedrijfsleven en onderwijs steeds hechter. „Wij geven lessen aan Hogeschool Windesheim en de Universiteit Twente”, zegt Katja Mackus, personeelsfunctionaris van de Twentse grond-, weg- en waterbouwer Roelofsgroep. Om het hbo nog beter te laten aansluiten op de arbeidsmarkt, wil branche-organisatie Vereniging Hogescholen meer modulair onderwijs. Marjolein Schooleman van Vereniging Hogescholen: „Dan kan de student verschillende modules kiezen, maar studeert die wel af met een volwaardige hbo-diploma.” Vooral deeltijdstudenten hebben hier behoefte aan, omdat de studie dan beter aansluit bij de eisen van hun werkomgeving. Dit studiejaar hebben zich bijna 10.500 deeltijdstudenten aangemeld bij een hbo-instelling, een groei van 8,5%. Overigens neemt het aantal inschrijvingen in zowel mbo als hbo toe. Volgens de Oeso, de organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling, hoort het Nederlandse mbo kwalitatief in de top 5 wereldwijd. „Ik zie echt een rehabilitatie van het beroepsonderwijs”, erkent ook Heerts. „Het onderwijs is erg goed, bedrijven weten ons te vinden. Maar gezien de bevolkingssamenstelling moeten we met de krapte op de arbeidsmarkt leren leven. Dat lossen we de komende vijftien jaar niet op.” Ook al vindt haar juf het nog wat vroeg voor een definitieve keuze, oud-leraar Van de Sande heeft met zijn initiatief in ieder geval één zieltje gewonnen voor de bouw. „Ik wil bouwvakker worden”, zegt Lizzy Coss (11) als zij steen voor steen op elkaar stapelt en er wat cement tussen doet. „Ik weet alleen nog niet of ik net als mijn vader metselaar word of timmerman. Het is allebei heel erg leuk.” Dit is het vierde deel in de serie ’Handen tekort’ over de krapte op de arbeidsmarkt. Eerdere artikelen verschenen op 6, 7 en 10 maart.