Nog altijd wakker van woede

Hij was De Stem van het Slotervaart. Wie naar het ziekenhuis belde, kreeg in negen van de tien gevallen de immer vrolijke telefonist Henk Kortschot (63) aan de lijn. Wat bijna niemand van die bellers wist: Henk is blind. En door die beperking heeft hij geen nieuwe baan kunnen vinden. Ruim een jaar na het faillissement, staat de stem van Henk nog altijd op een bandje. Wie nú nog naar het algemene nummer van het Slotervaart belt voor informatie, hoort Henk verwijzen naar andere ziekenhuizen en websites waar de oud-patiënten zich kunnen melden. Henk is blind geboren, maar heeft desondanks zijn leven lang kunnen werken. Kort als braillecorrector en dictafonist en later -vanaf 2001- als telefonist. „Veertig jaar heb ik in het Slotervaart gewerkt. Het was natuurlijk een apart ziekenhuis. Door het publiek dat er kwam, moest je wel zorgen dat alles achter slot en grendel zat.” Ondanks dat; het familiegevoel in het Slotervaart was groot. „Het personeel had veel voor elkaar over. Omdat ik blind ben, moest er in de software iets aangepast worden aangepast in de communicatiesystemen. Dat vond de IT-er daar geen enkel probleem. We moesten wel veel en lang testen, maar na enkele weken kon ik de telefooncentrale prima bedienen. Een heerlijke baan vond ik het; ik hou van praten. Hoewel de bellers wel veel minder vriendelijk zijn dan vroeger.” En al die jaren kwam met enige regelmaat het gerucht dat het dicht moest vanwege de financiën. ,Henk: „Ik werkte er nog geen twee jaar toen die dreiging boven ons hoofd leek te hangen. Omdat er telkens weer nieuwe directies kwamen en nipte overnames, had ik niet verwacht dat het Slotervaart ooit ècht zou sluiten. Je wist niet wanneer het echt waarheid zou zijn.” Volgens Henk lijdt het geen twijfel dat de ondergang van het Slotervaart ook een beetje ’eigen schuld is’. „De polikliniek was vaak onbereikbaar, sommige artsen belden patiënten niet terug. Het personeel ging volkomen zijn eigen gang. De polikliniek ging vaak veel te laat open. Of er werd opeens een zomerrooster gedraaid en dan was er na drie uur geen kip meer te bereiken.” Henk werd na de fatale 25 oktober gevraagd om toch de volgende dag en de daarop volgende weken te komen, zodat hij de telefoon kon beantwoorden. „Het was een compleet gekkenhuis. Soms stonden er wel 40 mensen in de wacht. Allemaal patiënten. En ik kon ze niet vertellen waar ze heen moesten; dat werd pas later besloten.” Henk bleef tot april van dit jaar komen om de telefoon te beantwoorden. „Niet alleen omdat ik vind dat mensen een antwoord verdienen. Ik dacht ook ’Als ik in de picture blijf, krijg ik wellicht een baan aangeboden.’ Maar er gebeurde niets. „Er waren wel vrienden die me geld wilden geven. Maar dat wil ik niet. Ik heb liever een baan.” Vergeefs gooide Henk wat visjes uit. Henk slikte onlangs nog een bittere pil. Het naastgelegen AVL was zeer geïnteresseerd in hem als telefonist. „Maar dan moest er voor mij, net zoals bij het Slotervaart destijds, iets worden aangepast aan de software. Het UWV wil het wel financieren. Ik heb geleerd dat softwareleveranciers tegen het AVL zeggen dat dat niet kan. Terwijl het dezelfde software is als in het Slotervaart. We kunnen tegenwoordig naar de maan! En dit zou niet kunnen? De waarheid is dat het gewoon tijd kost. Dat vind ik jammer. We hebben onze mond vol van de ’participatiemaatschappij’ waarin gehandicapten ondersteuning moeten krijgen om te kunnen werken, maar ik merk er niets van.” Flabbergasted Verpleegkundige Elsbeth Gulmans (39) kan er -een jaar na de sluiting van MC Zuiderzee in Lelystad- nóg niet bij hoe alles is verlopen. „De chaos, de drukte, het verdriet, de verspilling én het ongeloof dat zoiets in Nederland kan gebeuren. Ik was flabbergasted.” Zestien jaar werkt Elsbeth al in MC Zuiderzee als in oktober 2018 het personeel wordt verteld dat de deuren dichtgaan van het ziekenhuis en dat iedereen wordt ontslagen. „Er was paniek bij mijn collega’s die kostwinnaar zijn. Er was verdriet; we voelden ons verslagen.” Maar veel tijd voor verwerking krijgen Elsbeth en haar collega’s niet. Ze moeten de kamers leegruimen; het grootste deel gaat naar een veiling. „Bedden, hoofdkussens, nietmachines, beademingsmaskers; alles hebben we vervoerd naar de eerste verdieping waar de veilingdozen stonden.” Onaangebroken naalden en gaasjes en infuussystemen gaan richting het magazijn, alle medicatie werd opgehaald door een apotheker. „Maar alles wat ’open’ was, moesten we weggooien. Honderden desinfecterende alcoholflesjes en pakken papier. Een enorme verspilling, vonden we.” Er worden enkele collega’s aangenomen door de curator om de dagverpleging weer op te starten. Elsbeth is een van de gelukkigen. Want bekend is dan dat het Sint Jansdal ziekenhuis het MC Zuiderzee gaat overnemen. Althans, een deel. De spoedeisende hulp en geboortezorg en vele andere specialismes komen niet terug. Elsbeth en haar collega’s rijden op donderdag nog bedden naar buiten en op maandag alles weer naar binnen. Het medisch materiaal moest van Sint Jansdal komen. „Dat vonden wij heel omslachtig. Je haalt een ziekenhuis leeg, verkoopt de boel. En een paar dagen later komen dezelfde meubels en materialen, alleen dan van een ander ziekenhuis in het gebouw.” Er volgt op vrijdag een introductiedag van Sint Jansdal in het Aviodrome, met het oog op de kennismaking en herstart maandag.„Ik ben blij met mijn baan. Hoe gek het ook klinkt; het is hetzelfde gebouw, maar toch is het anders. Ik mis het Zuiderzee zoals het was. Ik mis mijn collega’s, de hectiek, de drukte en de specialismes. Er is hier geen intensive care. Als er hier een levensbedreigende situatie is, moet je 112 bellen.” Onlangs is er een reünie geweest; een jaar na het faillissement. „Ik had er eerst niet zoveel zin in. Maar het was toch fijn om iedereen weer te zien. Opvallend was dat veel mensen nu de klappen krijgen. Sommigen hebben een burn-out of te overhaast een beslissing genomen om naar een ander ziekenhuis te gaan. Het was een leuke, maar ook een pijnlijke bijeenkomst.” Wakker Ruim dertig jaar werkte internist-oncoloog Marcel Soesan voor het Amsterdamse Slotervaart. Hij kiest in 1986 bewust voor dit ziekenhuis, omdat het uit idealisme is opgericht als gemeentehospitaal voor het geven van topzorg aan minderbedeelden. Artsen treden in loondienst en werken niet in maatschappen die gaan voor het grote geld. Van het onverwacht snelle faillissement en de gevolgen heeft hij ’wakker van woede’ gelegen. De bevlogen Soesan wordt al snel na de sluiting gevraagd door het ernaast gelegen Antoni van Leeuwenhoek om daar te komen werken. Opeens moet hij ’s morgens ’zijn donkere en verlaten ziekenhuis’ voorbij fietsen. In de duisternis rijdt hij bijna een rat aan. Het voelt ’symbolisch en heel naar’. Hij praat rustig, maar onder de oppervlakte heerst nog steeds de enorme teleurstelling. „Het Slotervaart blonk uit in de menselijke maat. Zowel het personeel als de patiënten bestond uit een culturele smeltkroes. Zo’n beetje de helft was allochtoon. Het hele Wilders-verhaal werd daar ontkracht. We waren één grote familie.” Het Slotervaart heeft altijd bekend gestaan als het ziekenhuis voor de onverzekerden, de hoertjes, de verstekelingen, vertelt de oncoloog. „Wij behandelden iedereen. Soms testten we wel eens andere ziekenhuizen. Bijvoorbeeld door hulp te vragen voor een 32-jarige verzekerde blanke vrouw; altijd was er elders plaats. Maar er was geen plek bij een ander ziekenhuis voor een junk of iemand met aids.” Vanaf 1996, na de privatisering met een start van 10 miljoen gulden schuld, wordt het spannend. Het personeel is angstig of de signatuur -topzorg voor iedereen- behouden blijft. Hoewel de directie meteen snijdt in opleidingen en specialismen, blijft de saamhorigheid onder het personeel bestaan. Die blijft ook na de tweede crisis in 2006 en zelfs na de overname van Winter en De Boer in 2013. Een jaar voor het faillissement voelt de oncoloog nattigheid. „Veel mensen van de technische-, facilitaire- en medische dienst met know-how werden ontslagen en hun functies werden dan via bv’tjes weer ingehuurd. Er werd nagenoeg niets geïnvesteerd in het gebouw, maar er liepen wel tientallen dure interrimmers zonder effect op de zorg. Er was een enorme kloof tussen de medewerkers en de Raad van Bestuur. Met geen mogelijkheid konden we ze bereiken.” Het onvermijdelijke gebeurt; het ziekenhuis lijkt kapot te gaan. Soesan probeert met nog 45 artsen om eigen geld in het Slotervaartziekenhuis te pompen. „De strijdlust was er. De kennis was er. We praatten over een doorstart. Minister Bruins van Gezondheidszorg en burgemeester Halsema kwamen op bezoek. Ze zeiden niets te kunnen doen. Wettelijk ligt alle macht bij de commerciële zorgverzekeraars.” Op dinsdag 23 oktober is er nog sprake van uitstel van betaling, op donderdag 25 oktober worden MC Slotervaart en de IJsselmeerziekenhuizen failliet verklaard. „De verzekeraars hebben het failliet láten gaan. Patiënten liepen huilend in het gebouw, in paniek. Ze zochten hun dokter. We waren op alles getraind, qua calamiteit. Voor hulpverlening bij een grote brand of vliegramp; maar híer niet op. Wekenlang zijn we bezig geweest patiënten onder dak te brengen. Ik lag wakker van woede.” De Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd oordeelt een jaar na het faillissement dat er zich geen onveilige situaties hebben voorgedaan. Dankzij de veerkracht en inzet van het personeel van het Slotervaart en omringende ziekenhuizen. Maar dat is niet het totaalplaatje, vindt Soesan: „Misschien geen onveilige, maar wél onnodige en onmenselijke situaties. Wij moesten voor twee stervende mensen op stel en sprong een plek zoeken om daar ’even’ dood te kunnen gaan.” De overstap naar het AVL is voor Soesan ideaal. „Het is weliswaar geen culturele smeltkroes; maar ook hier heerst de menselijke maat en werken we in loondienst. Dat vind ik fijn. En er is rekening gehouden met het rouwproces van de overstappers. Voor de ruim 50 Slotervaartmedewerkers die naar het AVL kwamen, is een welkomstlunch gehouden. Een simpel gebaar, maar zeer gewaardeerd.” Verpleging en huisarts vullen leeg ziekenhuis De twee ziekenhuispanden hebben sinds het faillissement in oktober 2018 een andere weg afgelegd. Waar het Slotervaart binnen enkele weken leegliep en spookachtig leeg bleef, konden de IJsselmeerziekenhuizen in Lelystad grotendeels open blijven. In november 2018 werd al een doorstart geregeld door het Harderwijkse Sint Jansdal. Maar wel in afgeslankte vorm. Zo verdween de permanente spoedhulp en intensive care. Aan een oplossing voor spoedeisende verloskunde wordt nog gewerkt na politieke discussies erover. Het Slotervaart in Amsterdam-West staat er al een jaar verlaten bij. Half december kwam er voorlopig groen licht voor een nieuwe toekomst van het pand. Vastgoedbedrijf Zadelhoff en de gemeente Amsterdam zijn akkoord over een nieuwe bestemming. Zadelhoff zal, als de schuldeisers van het ziekenhuis in maart akkoord gaan, het pand gaan opknappen en verhuren aan kleinschalige zorgaanbieders, zoals huisartsen, tandartsen en logopedisten. En in het oude beddenhuis op de bovenste vier verdiepingen komt een wissellocatie voor verpleeghuiszorg. Terwijl verpleeghuispanden in de stad worden verbouwd, kunnen cliënten tijdelijk boven in het oude ziekenhuis over de stad uitkijken. Voor de zomer moeten de eerste zorgverleners de oude ziekenhuisvleugels kunnen betreden.