Minister: ’Maak van milieu geen wedstrijdje ver plassen’

Nu Nederland bijna naar de stembus mag om een nieuwe gemeenteraad te kiezen, is de vraag hoe we onze dorpen en steden goed bereikbaar houden actueel. Steeds meer files verschuiven naar provinciale wegen en gemeentelijke hoofdroutes. Lokale beslissingen kunnen grote gevolgen hebben voor gebruikers van de nationale snelwegen. Minister Cora van Nieuwenhuizen kent de lokale sores maar al te goed. Haar eerste stappen in de politiek maakte ze als VVD-raadslid in de gemeenteraad van Oisterwijk, later werd ze Statenlid en gedeputeerde in Noord-Brabant, Tweede Kamerlid en Europarlementariër. Ondanks deze indrukwekkende reis door alle denkbare politieke lagen is de liberaal bij het grote publiek nog relatief onbekend. Dat zal niet lang duren: op haar werkterrein is er altijd wel iets aan de hand. Bovendien is de sfeer bij de lokale verkiezingen bij een aantal politieke partijen omgeslagen: zij keren zich tégen de automobilist en beroepschauffeur. Er is een wedloop ontstaan bij een aantal steden om elkaar af te troeven met allerlei soorten milieueisen tegen automobilisten. Hoe kijkt u naar deze ontwikkeling? „Ik denk dat het heel verstandig is om daar geen wedstrijdje ver plassen van te maken. Het is beter dat het overal op dezelfde manier en herkenbaar is voor iedereen. Daarom staat in het regeerakkoord het voornemen om het te harmoniseren. Als na de verkiezingen de nieuwe collegeprogramma’s worden uitgewerkt, zou ik ze op het hart willen drukken om het voor mensen niet nodeloos ingewikkeld te maken. Neem geen onomkeerbare besluiten.” Niet alleen de automobilist is de klos. De gemeenteraad van Eindhoven wil zelfs overgaan tot de invoering van een lokale vliegtaks. Kan dat wel? „Er is altijd een wettelijke grondslag nodig om een belasting te heffen. Ik zie op dit moment niet hoe ze dat voor elkaar kunnen krijgen. Bovendien willen we dat de luchtvaart wereldwijd een steentje bijdraagt aan het oplossen van het klimaatprobleem. Dit moeten we dus op een grotere schaal oplossen. Anders wordt het weer zo’n wirwar aan verschillende belastinkjes. Dat moeten we met z’n allen niet willen.” Over een wirwar gesproken: de snelheidsbeperkingen, soms alleen overdag, vormen ook een behoorlijke lappendeken. Waarom voert u niet overal de maximumsnelheid in? „Het streven is om overal 130 te rijden. Maar het moet qua verkeersveiligheid en milieutechnisch wel kunnen. De komende periode komt er nog veel snelweg bij waar het gewoon 130 gaat worden. We zitten nu op ruim 60 procent en we gaan naar 75 procent van het wegennet. Maar we kunnen het niet overal voor elkaar krijgen. Vooral ook door milieutechnische aspecten.” Veel automobilisten begrijpen er echt helemaal niets meer van. „Natuurlijk. Daar denk je in eerste instantie ook niet bij na. Als je zelf op de weg rijdt, wil je ook opschieten en zo snel mogelijk van A naar B. Ik kan me best voorstellen dat mensen het ergerlijk vinden.” Nog zo’n massaal gedeelde ergernis zijn de 80 kilometerzones bij de grote steden. Gaat u ze afschaffen? „We zijn gelukkig met de luchtkwaliteit op de goede weg. Als we steeds meer elektrische auto’s krijgen en andere maatregelen nemen, dan hoop ik dat we op die 80-wegen ook weer sneller kunnen rijden, maar ik denk niet dat we dat deze periode al helemaal opgelost krijgen.” Klimaatridders zien de auto nog steeds als een soort staatsvijand. Is dat wel terecht nu voertuigen steeds schoner worden? „Het gaat hartstikke de goede kant op. Wat mij betreft is de auto gewoon een heel plezierig en aangenaam vervoermiddel. Waar heel veel mensen voor hun dagelijks werk ook keihard van afhankelijk zijn. Niet overal in Nederland is het zo dichtbevolkt dat je ook heel goed openbaar vervoer hebt. We kunnen niet met z’n allen in Amsterdam gaan wonen. Daar is nu al woningnood!” Het wordt, ook voor het milieu, pas echt vervelend als we stilstaan. Wat gaat u doen tegen de files? „Heel veel. Ik ga bijvoorbeeld met de bergers in gesprek. Twintig procent van de files ontstaat door een ongeval. Ik zit zelf heel veel op de weg en als ik dan een ongeluk zie gebeuren, denk ik vooral: de weg moet zo snel mogelijk worden vrijgemaakt. We kunnen bergers beter op strategische plekken neerzetten. Rijkswaterstaat gaat verder onderzoek doen om te kijken of bergers niet zelf de plek veilig kunnen stellen. Nu moeten ze wachten tot een inspecteur van Rijkswaterstaat de weg vrijgeeft.” Wat is uw doel: minder files of zorgen dat het aantal files niet nog erger gaat worden? „Ik moet heel eerlijk zijn. Files oplossen kunnen we niet. De economie trekt aan en dat is hartstikke goed. Meer mensen aan het werk, maar dus ook meer mensen op weg naar dat werk. Meer verkeer, meer files. Mijn uitdaging is om te zorgen dat het beheersbaar blijft en dat we met elkaar binnen normale tijd van en naar ons werk kunnen komen.” Vliegtuigen staan op Schiphol inmiddels ook in de file. De luchtvaart groeit, maar Lelystad Airport wordt een jaar uitgesteld. Was dit niet gewoon een zoethoudertje voor de gemeenteraadsverkiezingen? „Nee, totaal niet! Waar ik meteen al achter kwam toen ik met de portefeuille te maken kreeg, is dat je direct al met 3-0 achterstand aan de wedstrijd begint. Er waren fouten gemaakt en ontzettend veel mensen buiten de directe omgeving van Lelystad voelden zich overvallen en niet serieus genomen. Mijn voorganger heeft die fouten erkend. Dus wat er op mijn bordje kwam, was dat die fouten ook hersteld moesten worden. Nu gaan we het vertrouwen terugwinnen.” Maar denkt u nou echt dat over een jaar de wereld er opeens heel anders uitziet? „Mensen moeten ervan uit kunnen gaan dat als de overheid een besluit neemt, of ze er nu blij van worden of niet, dat het wel is gebeurd op basis van de juiste feiten. Of de commotie straks minder is of meer vind ik niet zo belangrijk. Er moet geluisterd worden naar de ideeën en zorgen. De aanvliegroutes die we nu hebben zijn anders en dat komt doordat we er mensen bij betrokken hebben. Het zorgt echt voor verbeteringen.” U kunt mensen ook een spiegel voorhouden: we gaan nu toch niet opeens allemaal met de bus op vakantie naar Spanje? „Nou, dat zeg ik ook overal. Het is terecht dat mensen hun zorgen ergens kwijt kunnen en we willen het ook met zo min mogelijk overlast doen. Maar aan de andere kant, we willen wel met z’n allen vliegen, dat moeten we dus ook faciliteren. Het is ook belangrijk voor de economische groei van Nederland.” Schiphol mag anders pas weer na 2020 groeien, terwijl de luchthaven nu het groeiplafond aantikt. „Jaja. Nou, we houden ons wel aan de afspraak. Met bewoners en de sector is afgesproken dat we tot 2020 die 500.000 vluchten houden. Dus daar sta ik ook voor.” Er is met dezelfde bewoners afgesproken dat Lelystad Airport open zou gaan voor 2020 met 45.000 vluchten. Die afspraak staat ook niet meer? „Je kunt geen ijzer met handen breken. Je bent niet gehouden tot het onmogelijke. Als er iets fout is gegaan dan moet je dat herstellen. Het is ook niet dat we op onze handen zijn gaan zitten. Schiphol is ook nog niet helemaal op slot. Met een hogere bezettingsgraad of met grotere vliegtuigen is groei mogelijk. Na 2020 mogen er wel meer vluchten komen, maar wel met stillere en schonere vliegtuigen. Ik houd me aan de afspraak die tien jaar geleden is gemaakt, ook al hadden ze toen misschien niet voorzien hoe hard het allemaal zou gaan.” Omwonenden pleiten voor een luchthaven in zee. Hoe kijkt u naar dit plan? „Het klinkt in eerste instantie heel interessant, maar soortgelijke plannen in het verleden bleken totaal onbetaalbaar. Inmiddels is het leven ook weer wat gecompliceerder als we kijken naar wat er allemaal met wind op zee staat te gebeuren. In dit plan zou het alleen om een start- en landingsbaan gaan, maar moeten passagiers vervolgens ook weer daar gebracht worden. Dat is ook al een behoorlijke logistieke uitdaging.” Moet Nederland in navolging van andere Europese landen niet veel meer investeren in de infrastructuur? „Als minister van Infrastructuur heb je nooit geld genoeg. Maar als ik kijk waar wij staan: onze infrastructuur staat nog steeds in de hele wereld als top aangeschreven. Ik heb hiervoor in het Europees Parlement gezeten, rij de grens maar over naar het zuiden en het duurt niet heel lang voor je het verschil merkt in de kwaliteit van wegen. Er komt nog duizend kilometer aan nieuwe rijstroken bij tot 2030. Wat we ook doen is de hele vervanging- en vernieuwingsoperatie van oude bruggen en tunnels. Dat is voor de filebestrijding misschien nog wel net zo belangrijk.” U bent vanuit Brussel naar Den Haag gekomen, was de overstap een verrassing of stond u al langer op een lijstje? „Ik ben wel langer geleden benaderd met de vraag of ik ja zou zeggen. Dat was nog voor de verkiezingen. Al best wel lang daarvoor. Ik heb ja gezegd uiteraard. Het zou wel heel idioot zijn als je daar niet beschikbaar voor bent. Maar vervolgens hoor je er nooit meer iets van, haha. Tot je echt gevraagd wordt.” De stille hoop gehad dat het de post infrastructuur zou zijn? „Jazeker. Het is altijd wel een wereldje geweest waar ik iets mee heb. Je ziet de resultaten voor je ogen. Dat is heel mooi. Soms is het wat minder als iemand bijvoorbeeld in de file staat en een sms krijgt met de boodschap: ’Ik sta in een van jouw files.’ Haha. Dan antwoord ik maar: ’Ik doe mijn best.’ Vaak sta ik dan zelf ook in de file. Ik ben een heel praktisch mens. Soms bel ik onderweg naar Rijkswaterstaat van nou, wat is hier aan de hand?” U bent de enige vrouwelijke VVD-minister in dit kabinet. Bent u nou als excuustruus of om uw ervaring aangenomen? „Nou, eh... (Stilte) Ik ben mijn hele leven nog nooit ergens als excuustruus gevraagd. Dat is ook wel het leuke van wat Mark Rutte tegen mij zei: ik zou zelfs op meerdere plekken inzetbaar zijn geweest. Ik heb van alles gedaan door de jaren heen.”