Wat is er aan de hand met Cambridge Analytica?

Wat is er gebeurd? Cambridge Analytica heeft middels een bevriend bedrijf op slinkse wijze de profielen van circa 50 miljoen Facebookgebruikers in handen gekregen. Er was een app ontwikkeld die zogenaamd met gebruikers meelas op Facebook voor wetenschappelijk onderzoek. In werkelijkheid werden niet alleen de gegevens van de gebruikers van de app doorgespeeld, maar ook data over hun Facebookvrienden. Het gebruik van de app was met toestemming van Facebook. Het sociale netwerk had wel als voorwaarde gesteld dat de data alleen voor wetenschappelijke doeleinden gebruikt mochten worden. Klokkenluider Christopher Wylie, die meehielp bij het verzamelen van de data en dankzij wie dit verhaal bekend is geworden, stelt dat hij Facebook achteraf op de hoogte heeft gesteld, maar dat het bedrijf geen enkele moeite nam om de gebruikers te waarschuwen of om te controleren dat de data waren vernietigd. Cambridge heeft de verkregen data, aldus Wylie, namens klanten gebruikt om Amerikaanse kiezers te beïnvloeden tijdens de presidentsverkiezingen in 2016. Met name zwevende kiezers werden op de korrel genomen en bestookt met een combinatie van campagneboodschappen en nepnieuws. De groep van 50 miljoen vormt ongeveer een kwart van het Amerikaanse electoraat. Ook bij het referendum over Brexit zou Cambridge een rol hebben gespeeld, maar hierover is minder bekend. Het Britse Lagerhuis is al enige tijd bezig met een onderzoek naar de rol die sociale media bij de volksraadpleging hebben gespeeld. Vorige maand sprak de parlementaire onderzoekscommissie met CEO Alexander Nix van Cambridge en een directielid van Facebook, Simon Milner. Zij ontkenden destijds allebei dat Cambridge informatie over gebruikers zou hebben geoogst. Als Wylie niet liegt, hebben Nix en Milner een valse verklaring afgelegd. Wie zijn erbij betrokken? Een belangrijke financier van Cambridge Analytica is de multimiljardair Robert Mercer. Deze Amerikaanse zakenman is de mecenas van rechts Amerika. De belangrijkste klanten van Cambridge waren dan ook Republikeinse politici. Ook Team Trump heeft gebruik gemaakt van de diensten die het bedrijf aanbood. Klokkenluider Wylie beweert dat Trump, nog voordat hij zijn kandidatuur bekend had gemaakt, contact zou hebben gezocht met Cambridge. Voormalige campagnechef Corey Lewandowski zou het bedrijf hebben benaderd. Hoe de contacten verder zijn verlopen, kan Wylie niet vertellen, omdat hij in 2014 is vertrokken bij Cambridge. Het bedrijf ontkent overigens niet dat het diensten heeft verleend aan Team Trump. Wel is het opvallend dat Steve Bannon, door wie Lewandowski later is opgevolgd als baas van de Trump-campagne, tussen 2012 en 2015 in de directie van Cambridge zat. Bannon was in dezelfde periode hoofdredacteur van Breitbart, de rechtse nieuwssite die weer deels eigendom is van de eerder genoemde Robert Mercer. Wat zeggen de betrokkenen? Facebook reageerde als door een adder gebeten. Het bedrijf probeerde zelfs te voorkomen dat de Guardian en de New York Times het nieuws zouden publiceren. De afgelopen dagen hamerde Facebook erop dat het nooit slachtoffer is geweest van een inbraak. Dat is feitelijk juist, maar je kan je afvragen of het nog niet veel ernstiger is dat Facebook zelf toestemming heeft gegeven om de data te verzamelen en vervolgens niet heeft gecontroleerd hoe daarmee is omgegaan. Inmiddels heeft Facebook actie aangekondigd. Het bedrijf laat onderzoeken wat Cambridge Analytica precies heeft uitgespookt. Daarnaast heeft het sociale medium snel de Facebookaccounts van zowel Cambridge Analytica als Christopher Wylie geschrapt. Wylie heeft aangegeven dat hij Facebook graag wil helpen, maar het bedrijf heeft dat aanbod afgeslagen. Cambridge Analytica haalt hard uit naar klokkenluider Wylie en beweert dat het juridische actie tegen hem gaat ondernemen, iets wat de klokkenluider zelf weer tegenspreekt. Het bedrijf stelt verder dat het zich aan alle regels heeft gehouden, dat de data niet zijn gebruikt tijdens de werkzaamheden voor de Trump-campagne en dat alle informatie inmiddels is gewist. Hoe ernstig is deze zaak? Het is verontrustend dat Facebook bedrijven zomaar informatie laat verzamelen over zijn gebruikers en dat er achteraf geen enkele controle is om te zien of er wel volgens de afspraken met de data wordt omgegaan en of die na gebruik worden vernietigd. Bovendien lijkt het bedrijf niet eerlijk te zijn over deze praktijken. Damian Collins, het lagerhuislid van de Conservatieven dat de onderzoekscommissie voor bemoeienis met het Brexit-referendum leidt, wil opnieuw met Facebook praten, maar dit keer met directeur Mark Zuckerberg. Collins vindt het onacceptabel dat het bedrijf zijn commissie om de tuin heeft geleid. Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan wil ook de Democratische senator Amy Klobuchar Zuckerberg aan de tand voelen. Zij wil uitleg van de Facebookchef over de manier waarop kiezers zijn bespeeld op zijn sociale medium. Een goede les die Facebookgebruikers overigens van deze kwestie kunnen leren, is om nooit apps toestemming te geven om mee te snuffelen tijdens hun internetgebruik. Wantrouwen en scepsis zijn gezonde eigenschappen als het dit soort apps betreft. Wie toch eigenwijs is en dit soort apps toestemming geeft, doet er verstandig aan om die toestemming zo snel mogelijk weer in te trekken. Het kan sowieso geen kwaad om eens te kijken welke apps u toestemming hebt gegeven om data over u te verzamelen en wat dan precies. Dat doet u door in de settings van Facebook naar het tabje ’apps’ te gaan.