Ambtenaren halsstarrig met miskleun energienota

Dat valt op te maken uit interne communicatie over de energierekening die werd vrijgegeven na een Wob-verzoek van De Telegraaf. Al voor Prinsjesdag was er heibel tussen ambtenaren van het ministerie van Financiën en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. De rekenmeesters van Financiën zien de energierekening in september 2018 al stijgen met 133 euro, terwijl het departement van minister Wiebes blijft hangen op 108 euro. De Telegraaf schrijft in aanloop naar Prinsjesdag op basis van een berekening van Vereniging Eigen Huis dat het om een stijging van 150 euro gaat. Wekenlang bakkeleien ambtenaren van de twee ministeries over wat juist is. ’Groener’ leven Economische Zaken en Klimaat kijkt vooral naar voorspellingen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Daar verwachten ze dat Nederlanders ’groener’ gaan leven en minder energie gaan verbruiken. Het kabinet kondigt op Prinsjesdag hogere energiebelastingen aan en een verlaging van de belastingvermindering. Terwijl Economische Zaken blijft hangen in de sfeer van minder energiegebruik, wil staatssecretaris Snel (Financiën) dat er een infographic komt met wat de wijzigingen precies betekenen voor een huishouden met een gemiddeld verbruik. In december publiceert De Telegraaf cijfers van vergelijkingswebsites: de energierekening gaat door stijgende gas- en stroomprijzen in 2019 met honderden euro’s omhoog. Staatssecretaris Keijzer moet als vervanger van minister Wiebes bij het Vragenuur in de Tweede Kamer verschijnen. De CDA-bewindsvrouw stelt dat de berichtgeving niet klopt én ontkent de torenhoge stijging van de energienota. Ambtenaren van Economische Zaken en Klimaat houden vast aan oude ramingen van het PBL uit 2017. Alarmerend rapport over energiearmoede van PBL Tot overmaat van ramp kwam het PBL in december met een alarmerend rapport over energiearmoede. Uit de interne stukken valt op te maken dat er contact is geweest tussen het ministerie en het planbureau. Omdat veel informatie uit de stukken is weggelakt is niet duidelijk of er druk is uitgeoefend. „Er is contact opgenomen met het PBL, en momenteel heroverwegen zij of 11 december een goed moment is om deze studie te publiceren. De inzet is…”, schrijft een ambtenaar. Het rapport verscheen overigens wel op 11 december. Pas op 5 februari, als heel Nederland de pijn in de portemonnee al voelt, begint het te dagen. Minister Wiebes stuurt een e-mailtje: „Loop ik met die +108 euro per jaar voor de energierekening niet hopeloos achter de feiten aan? Is er een herijking?” In een mail waarin ontvanger en afzender zijn afgeschermd, valt voor het eerst te lezen dat het „cijfer niet langer actueel” is. Er gaat geen brief naar de Tweede Kamer. Pas als het Centraal Bureau voor de Statistiek op 16 februari naar buiten brengt dat de energierekening gemiddeld met ruim 300 euro stijgt breekt er paniek uit. De verdedigingslijn De verdedigingslijn: het komt door marktomstandigheden, niet door overheidsbeleid. Staatssecretaris Mona Keijzer eist intern opheldering. Het geblunder straalt op haar af. Aan het Binnenhof breekt ondertussen grote politieke onrust uit. Op 20 februari besluit het ministerie van Economische Zaken zelfs een crisisteam op te tuigen. Iedere ochtend komt een club van ambtenaren bijeen om de top te informeren. Het besef dringt ook door dat de overheid meer op een lijn moet communiceren over de hoogte van de energierekening. Maar waar de ambtenaren echt bang voor waren: „Deze ophef straalt uit naar de koopkrachtdiscussie en de doorrekening van het klimaatakkoord.” Het kabinet heeft inmiddels aangekondigd te kijken naar de belastingdruk op de energierekening. Volgende week moet duidelijk worden wat deze belofte gaat betekenen voor huishoudens.