’IS-strijder ontloopt Nederlandse straf’

In stilte is deze week in Turkije de strafzaak tegen de Nederlandse Syriëganger Reda N. afgesloten. Dat heeft ingrijpende consequenties voor de behandeling van de zaak voor de Nederlandse rechter, volgende week. Spijt Reda N. vertrok in juli 2014 naar het strijdgebied. Op foto’s poseerde hij met zware vuurwapens. Hij kreeg spijt en in 2016 ontsnapte hij via een omweg naar Turkije. Hij hoopte dat hij zou worden uitgeleverd aan Nederland, zodat hij hier zijn straf kon uitzitten. Het liep anders. De Turken sleepten Reda voor hun eigen rechtbank. De Turkse rechter veroordeelde hem tot ruim zes jaar cel voor deelname aan een terroristische organisatie. Na krap twee jaar cel werd Reda onverwacht op straat gezet. Hij mocht zijn hoger beroep in vrijheid afwachten. Begeleid door de marechaussee vloog Reda in juli vorig jaar terug naar ons land, waar hij op de terroristenafdeling van de gevangenis belandde. Het rechtsprincipe dat niemand tweemaal voor hetzelfde misdrijf mag worden vervolgd, hing toen al als een zwaard van Damocles boven de zaak. Justitie stelde echter dat het ’niet tweemaal voor hetzelfde’ vooralsnog niet aan de orde was, omdat Reda nog niet onherroepelijk was veroordeeld. Het hoger beroep sudderde nog door in Turkije en dan geldt de ’niet tweemaal’-wet niet. Deze week echter is de zaak definitief afgesloten, meldt Reda’s advocaat Yasar Özdemir. Hij bewoog hemel en aarde om dat voor elkaar te krijgen. ’Uniek’ Dat kan de zaak hier op zijn kop zetten, bevestigt strafrechtdeskundige Geert-Jan Knoops. „Een unieke situatie”, zegt de hoogleraar op het gebied van internationaal recht. „Als in Turkije het hoger beroep onherroepelijk is, kan justitie hem hier niet meer vervolgen.” Reda heeft in totaal slechts rond de drie jaar vastgezeten. Dat Reda N. zijn Turkse straf nooit volledig heeft uitgezeten, biedt wat het Nederlandse OM betreft nog een kans om hem langer achter de tralies te houden, zei een woordvoerder van het landelijk parket. Knoops veegt die hoop echter van tafel. Dat een deel van de straf nog openstaat, doet volgens hem niet ter zake. „Als de Turken Reda N. hebben vrijgelaten, dan heeft Nederland dat te accepteren. Het is eigenlijk een kwijtschelding.” De Leidse hoogleraar terrorisme Edwin Bakker vindt dat het OM meer capaciteit moet vrijmaken om te achterhalen wat Nederlandse jihadisten precies hebben uitgespookt in het kalifaat. Zonder bewijzen dat polderjihadi’s hebben meegedaan aan genocide of moordpartijen, blijft het vaak bij de standaard zes jaar cel voor ’lidmaatschap van een terroristische organisatie’. Gaarkeukens Syriëgangers ontkennen altijd dat ze hebben gevochten en beweren dat ze in ziekenhuizen en gaarkeukens hebben gewerkt. Zo ook Reda N. Zonder exacte strafbare feiten staat justitie al snel met lege handen en ontstaan situaties zoals met Reda. Bakker: „Bij justitie werken ze keihard, en het is moeilijk om in het strijdgebied aan bewijzen te komen, maar wat mij betreft mag er nog meer urgentie aan worden gegeven.” Reda’s reisgenoot Oussama A. uit Utrecht zat ook in een Turkse cel. Ook hij staat volgende week voor de rechter, maar in zijn geval heeft justitie wél een nieuw strafbaar feit gevonden. Oussama maakte selfies bij geëxecuteerde slachtoffers van IS en heeft daarmee volgens het OM een oorlogsmisdaad gepleegd.