Terugblik watersnood 1995: Je kon surfen op de A2

„Het was angstig. Iedere dag zagen we het water stijgen en weer verder stijgen vanuit ons dijkhuis in Gorinchem. Wij waren nog het langst veilig voor het wassende water, maar even verderop was het bijna knokken geblazen voor een plekje in de verhuiswagens. Daar moesten mensen in allerijl hun woningen uit en hun bezittingen in veiligheid brengen.” Meubels op kratten De nu 53-jarige Connie van Golverdinge-Temme weet het nog goed. „Wij hadden al onze meubels en andere waardevolle spullen op kratten en stellingen staan, want als de dijken het niet zouden houden, zou het water hoog in onze woning komen te staan. We leefden boven. Ik weet nog dat we net broodjes in een klein mobiel oventje hadden gedaan, toen de ME voor de deur stond. We moesten het huis onmiddellijk verlaten omdat het gevaar nu echt onverantwoord groot werd. Oventje wel even uitgezet.” „We vonden onderdak bij mijn vader. Mijn schoonouders, die hier ook woonden, vertrokken naar een hotel. Het was één grote volksverhuizing en ik weet nog dat mijn zus uit de Randstad in paniek belde om te vragen of alles wel goed met ons ging, want de berichten in de media, de foto’s, waren volgens haar angstaanjagend...” Vaarverbod schepen Peter Stuurman was namens Rijkswaterstaat verantwoordelijk voor het scheepvaartverkeer op de grote rivieren en had 30 januari 1995 al besloten tot een vaarverbod voor alle schepen. „In Duitsland was dat verbod er al en wij konden niet achterblijven. Niet dat het gevaarlijk was voor de schepen, maar het varen was een te grote belasting voor de dijken. Het gevaar dat ze zouden breken was reëel. Het was echt heel spannend. Dorpen werden ontruimd en militairen gemobiliseerd om de evacuatie in goede banen te leiden. Het was ongekend wat er zich toen afspeelde”, herinnert hij zich. Nederland was al wekenlang in de ban van het wassende water. In het Rivierengebied werden maandag 30 januari tienduizenden mensen geëvacueerd. „Mensen demonteerden keukens, meubels, dure spullen werden ingeladen en met alles wat voorhanden was begon de vlucht naar een veiliger heenkomen. Met bakfietsen, personenauto’s met boedelbakken, bestelbusjes, vracht- en veewagens”, vertelt Stuurman. „De meeste evacués vonden onderdak bij familie elders in het land. Maar ook complexen als het Autotron in Rosmalen en de Jaarbeurshallen in Utrecht waren tijdelijke onderkomens.” ’Niemand had dit eerder meegemaakt’ „Dit had niemand ooit eerder meegemaakt. Hier waren geen draaiboeken voor, maar er moesten wel spijkers met koppen geslagen worden”, zegt de toenmalige verkeersleider Sander Wels van patrouillevaartuig RWS 31. „Het was indrukwekkend te varen in de enorme breedte tussen de dijken van al dat stromende water. Waar je ook keek, overal zag je bruin water dat met een gigantische snelheid stroomde en niet te stoppen was.” „Verkeersborden op ondergelopen wegen die zich lieten zien in die zee van water. Het was imponerend”, weet Wels nog. „De gesprekken aan boord gingen over wat we onder normale omstandigheden wel zagen en wat nu volledig onder water verdwenen was. Het was onwerkelijk wat het water, dat met ongekende hoeveelheden van 12.060.000 liter per seconde ons land binnenkwam teweeg bracht. Ook de vijf meter hoge kades langs de A2 bij Den Bosch waren bezweken, waardoor deze belangrijke verkeersader blank stond en daar twee weken lang was afgesloten.” ’Op watersnoodvakantie’ Veerman Harry Hoefnagel uit het Brabantse Herpt voer ruim 42 jaar op het Bernse Veer en was in december 1994 al ’met watersnoodvakantie’ gestuurd. „Toen ging de pont vanwege de hoge waterstand al uit de vaart”, vertelt hij in zijn woning met uitzicht op het veer. „In één nacht tijd steeg het vlak voor de kerstdagen toen van 13 naar 15 meter. De weken daarna bleef het maar regenen en door de toevloed van het smeltwater uit de Alpen steeg het peil tot levensgevaarlijke hoogte. Op 1 februari stond de Rijn bij Lobith zelfs 16,60 meter boven NAP. Iedereen hield zijn hart vast...” De agrariërs Mieke Smits (57) en Henk van Hemert (55) uit het plaatsje Bern kijken met Hoefnagel terug op de hectiek die ontstond. „Je zag de situatie met de dag gevaarlijker worden en her en der bezweken de dijken. Ook wij moesten er aan geloven, ook omdat de stroom was uitgevallen en auto’s Bern niet meer in mochten. Dat betekende dat mijn veestapel zonder voer kwam te zitten en de melk niet werd opgehaald... Ik moest in allerijl een paar honderd varkens en koeien verhuizen”, zegt Van Hemert. Veewagens „De ME hield iedereen tegen. Zelfs veewagens mochten de brug niet over om de dieren op te halen, die dan ook honderden meters te voet moesten afleggen om het ’onveilige’ gebied te verlaten”, lacht Smits nu om de situatie. „Een onzinnige situatie, vond gelukkig de burgemeester ook, die alsnog toestemming gaf om onder escorte van de ME de evacuatie toch met wagens uit te voeren.” „Inmiddels was voor mijn hoogzwangere vrouw elders onderdak gevonden en had ik mijn hele woning ontruimd. Ook de net geïnstalleerde babykamer werd opgeslagen in een zeecontainer. Het huis zag er desolaat uit”, vertelt Van Hemert, die zijn vee in de IJsselhal in Zwolle kon onderbrengen. Saamhorigheid „Het was geweldig hoe groot de saamhorigheid was. Overal in het land werd door collega-boeren ruimte geschapen om geëvacueerd vee onder te brengen. Dat was hartverwarmend om te ervaren.” „Terugkijkend was het een heftige periode die gelukkig goed is afgelopen. De dijken hebben het gehouden en we zijn door het oog van de naald gekropen, dat beseffen we maar al te goed”, aldus Smits. „En af en toe moet je even wakker geschud worden”, voegt Hoefnagel toe. „Het gezegde ’De Heer geeft ons dagelijks brood en af en toe een watersnood’ is er niet voor niets. En ook nu heeft het zijn werk gedaan, want in de afgelopen 25 jaar is er veel veranderd en verbeterd en zal de angstige situatie van destijds niet meer voorkomen. Hoewel je het met water natuurlijk nooit zeker weet...”