Saleh A. gooide in december de ruiten van restaurant HaCarmel. Hij stormde naar binnen en griste een Israëlische vlag mee. Agenten werkten hem tegen de grond, maar in eerste instantie werd hij niet verdacht van terrorisme, maar alleen van inbraak en vandalisme. Het misdrijf werd weggehouden uit de hoek van antisemitisme. De zaak werd bewust klein gehouden, zeiden critici.

De gemeente was een paar weken voor het incident gewaarschuwd dat de man radicaliseerde. Hij werd niet aangepakt als extremistische moslim, maar belandde in de categorie hulpverlening bij psychische problemen. Volgens bronnen van NRC werd de verkeerde inschatting gemaakt door onrust bij de Amsterdamse dienst radicalisering en polarisatie.

Snel verklaring gegeven

„Ook daar zag je dat de instanties snel met mededelingen naar buiten kwamen die achteraf net niet helemaal precies bleken te kloppen”, zegt terrorismedeskundige Jelle van Buuren van de Universiteit Leiden. „Al heel snel gezegd dat het niet in de hoek van terrorisme gezocht moest worden. Druppelsgewijs komt dan meer informatie naar buiten, die de zaak net in een ander licht plaatst.”

De discussie over ’voorbarig sussende communicatie’ laaide maandag op na de steekpartij in Den haag, waar een ’Allahu akbar’ roepende Syriër drie mensen neerstak op straat. De gemeente Den Haag bracht meteen naar buiten dat de man bij hen bekend was als verward persoon.

Wantrouwen over dit soort snelle verklaringen werd eerder aangewakkerd na het ongeluk bij Amsterdam Centraal, waarbij een door een te laag bloedsuikergehalte gevelde automobilist inreed op voetgangers. De politie kwam opvallend snel met de lezing dat het geen aanslag betrof.

Terreurmotief

Van Buuren benadrukte dinsdag in De Telegraaf het belang van goede communicatie bij incidenten waarbij het erop lijkt dat er een terreurmotief kan meespelen. Burgemeesters onderschatten hoe ingewikkeld het is om snel duidelijkheid te geven over wat bekend is – bijvoorbeeld dat iemand als verward bekend staat, maar tegelijkertijd de mogelijkheid open te houden dat er misschien meer speelt dan alleen een psychisch probleem.

Niet duidelijk is nog of bij Salah A. een volstrekt verkeerde keus is gemaakt door hem in de psychiatrische hoek te plaatsen in plaats van het label ’terreurgevaarlijk’ op te plakken. „Het is wel duidelijk dat het oordeel controversieel was. Er was zorg over radicalisering geuit, maar uiteindelijk is A. toch anders gelabeld. Het is altijd verleidelijk om met terugwerkende kracht eerdere signalen te gaan interpreteren. Die discussie ontstaat ook altijd als achteraf blijkt dat een aanslagpleger in beeld is geweest bij inlichtingendiensten.”