Onderzoeksteam MH17: ’Poetin speelde actieve rol in leveren Buk-raket’

Dat maakte het Joint Investigation Team woensdag bekend tijdens een persconferentie in Den Haag. Het JIT, waarin de landen zijn vertegenwoordigd die landgenoten aan boord van vlucht MH17 hadden, deed bijna negen jaar onderzoek naar de verantwoordelijken voor de ramp waarbij alle 298 inzittenden omkwamen, maar heeft nu besloten om het onderzoek op te schorten. Alle mogelijkheden zijn uitgeput, de grenzen van wat mogelijk was zijn bereikt, aldus officier van justitie Digna van Boetzelaer.

Van Boetzelaer sloot vervolging van Poetin in de toekomst niet uit. Zodra hij geen staatshoofd meer is verliest hij zijn immuniteit.

Volgens het JIT ligt het antwoord op de vraag waarom vlucht MH17 werd neergeschoten in Rusland, maar zonder medewerking van de Russische autoriteiten en zonder getuigen in gevaar te brengen, kan het onderzoek niet verder. De Russen hebben meerdere malen vervalst bewijsmateriaal aan het JIT verstrekt om zichzelf vrij te pleiten. In de meeste gevallen hebben ze helemaal geen informatie willen geven. Sinds de Russische invasie in Oekraïne in februari vorig jaar, is de relatie verder verstoord geraakt.

De lijnen blijven wel open als getuigen zich alsnog melden, aldus het JIT. Dat kan aanleiding zijn om het onderzoek te heropenen.

Tijdens de persconferentie liet het JIT een telefoongesprek horen tussen de assistent van de Rus Aksyonov, de zogenaamde premier van De Krim en iemand anders. Dat gesprek volgde op een dringend verzoek van Igor Girkin, de minister van Defensie van de Volksrepubliek Donetsk, om deugdelijk afweergeschut.

’The Number One’

Er is maar één persoon die daarover kan beslissen, zei de assistent. En dat is „The Number One.” Die kon niet worden geraadpleegd, omdat hij op 5 en 6 juni in Frankrijk verbleef. Poetin was op dat moment samen met andere wereldleiders in Frankrijk voor de herdenking van D-day.

Er zijn ook afgeluisterde telefoongesprekken waaruit blijkt dat belangrijke adviseurs van Poetin vergaderen over het geven van luchtsteun aan de Russische separatisten in Oost-Oekraïne. Er is „concrete informatie” dat dat verzoek aan Poetin zelf werd voorgelegd en dat hij daarop positief besliste, zegt het JIT.

Tijdens de rechtszaak tegen vier verdachten stelde de rechtbank al vast dat de Buk-raket waarmee MH17 werd neergeschoten afkomstig was uit Rusland, en dat de lanceerinstallatie ook meteen na het afvuren weer werd afgevoerd naar de grens.

Er zijn meer mogelijke namen van verantwoordelijken in het onderzoek van het JIT de revue gepasseerd, maar tegen niemand zijn de bewijzen sterk genoeg voor vervolging, zegt Van Boetzelaer. Volgens recherchechef Andy Kraag had het JIT graag meer resultaten willen boeken, „maar we zijn verder gekomen dan we in het begin voor mogelijk hadden gehouden.”

Levenslang

Op basis van het onderzoek van het JIT veroordeelde de rechtbank in Den Haag in november vorig jaar drie verdachten tot levenslang. Igor Girkin, Sergej Doebinsky en Leonid Chartsjenko waren verantwoordelijk „voor de inzet van een allesvernietigend wapen waarmee zonder waarschuwing 298 mensenlevens op een gruwelijke wijze werden beëindigd. Hun levens waren nog niet af, in sommige gevallen nog maar net begonnen”, aldus de rechtbank. Oleg Poelatov werd als enige vrijgesproken.

De nabestaanden van de slachtoffers werden voor de persconferentie tijdens een emotionele bijeenkomst ingelicht over de beslissing om het onderzoek op te schorten. „Ze waren teleurgesteld”, zegt Andy Kraag. „Vooral omdat er geen antwoord is gekomen op de vraag waarom vlucht MH17 is neergeschoten.”

Het MH17 monument in Vijfhuizen.

Ⓒ ANP