Het moet een harde klap zijn geweest voor de volwassen tuimelaar Zafar, vermoedt onderzoeker Lonneke IJsseldijk van de Universiteit Utrecht. „We denken dat de eerste impact aan de linkerzijde ter hoogte van de buik is geweest. Het is speculeren, maar het kan dat het een harde klap is geweest waardoor het dier een draai heeft gemaakt en zo waarschijnlijk in de schroef terecht is gekomen.”

Zafar werd zonder staartvin aangetroffen. „De amputatie van zo’n vin dwars door een wervellichaam heen, moet echt met een hele harde kracht gaan.”

Acute dood

Lichtpuntje is dat de dolfijn waarschijnlijk niet veel geleden heeft. Het meest aannemelijke scenario is een fatale botsing en een acute dood. IJsseldijk: „Dat kunnen we ook zien omdat er nog best veel vis in zijn maag en slokdarm zat. Dat zien we alleen bij walvisachtigen die acuut sterven. Bij ziekte is eten een van de eerste dingen waar ze mee stoppen.”

De dolfijn was meegekomen met een zeilend vrachtschip vanuit Frankrijk. Het dier zwom drie dagen naast het schip en ging mee, door de sluizen, naar Amsterdam. Zafar was daarmee een beroemdheid, want de tuimelaar had een reputatie wat betreft het ’begeleiden’ van schepen in zee.

Het dier werd vervolgens vanuit de haven van Amsterdam naar buiten de sluizen geloodst. De tuimelaar zwom daarna rond in de buurt van de haven van IJmuiden, waarna het ongeveer een week geleden weer echt terug de zee in ging. Hij werd op vijf mei voor het laatst zwemmend gesignaleerd ter hoogte van Callantsoog.

CT-scan

IJsseldijk heeft de tuimelaar inmiddels kunnen onderzoeken. „We zijn begonnen met het dier door de CT-scan te halen op de afdeling radiologie. Zo kunnen we de wervelkolommen in beeld brengen en de botten mooi zichtbaar maken. Daar bleek uit dat er wat fracturen zaten, ook rond de amputatie verderop in het lichaam.”

Hoewel onderzoek op walvisachtigen dagelijkse kost is voor IJsseldijk, had ze niet eerder een beroemdheid op de snijtafel. „Dit is een zeldzame stranding voor ons. Vooral omdat het een dier is waarvan je de achtergrond kent. Het heeft een naam en mensen kennen hem. Dat maakt het wel iets meer beladen dan dat ik gewend ben.”

Omdat Zafar de reputatie had om met schepen mee te zwemmen, is zijn dood niet verwonderlijk. „Hij hing vaker aan boten, ik kan me voorstellen dat ie al vaker een stootje heeft gehad. Des te treuriger dat het zo afloopt”

Harde waarheid

Ondanks de trieste dood, zijn ze op de Faculteit Diergeneeskunde blij onderzoek naar Zafar te kunnen doen. „Het kan ook zijn dat het dier zinkt en dan weet je niks. Dit is voor mij wel - ondanks de harde waarheid – de prettigste manier om het verhaal te kunnen afsluiten.”

SOS Dolfijn, opvang- en kenniscentrum voor walvissen hielp begin deze maand Zafar de Amsterdamse haven uit. „Wij zijn natuurlijk aangedaan”, zegt Annemarie van den Berg. „De reddingsactie was zo goed verlopen en de dolfijn was een gezond dier. Het is jammer dat-ie nu overleden is.”