Motie van wantrouwen tegen Snel in toeslagdebat

De bewindsman van D66, die wel door kan, wordt verantwoordelijk gehouden voor de financiële ellende waarin de honderden ouders zijn gestort nadat de Belastingdienst onterecht hun kinderopvang had stopgezet. Toen ze daartegen bezwaar maakten, liepen ze tegen een bureaucratische muur op die nog altijd overeind staat. De motie van wantrouwen van de SP krijgt steun van PVV, PvdA, 50Plus, Denk, de Dierenpartij en Van Kooten. De SGP twijfelt openlijk, hetgeen veelzeggend is voor de partij die altijd zeer spaarzaam is met grof geschut. GroenLinks wil de staatssecretaris niet naar huis sturen. „Dit is niet het moment”, zegt Kamerlid Snels. Hij wil wachten tot de lopende onderzoeken naar de affaire afgerond zijn. „Dit debat is nog niet afgelopen.” Het debat verloopt emotioneel. Als Leijten staatssecretaris Snel (Financiën) de vraag stelt of hij zich voor alle ellende die ouders is aangedaan politiek verantwoordelijk voelt, gebeurt er iets. Vanaf de publieke tribune zwelt applaus aan. Kamervoorzitter Khadija Arib grijpt in, zegt de emoties te begrijpen, maar roept de toeschouwers tot de orde: het uiten van afkeuring of instemming is immers verboden. „Maar het gaat wel om ons”, buldert een man vanaf de tribune. „Mijn leven is naar de klote. Als ik niks mag zeggen, waarom ben ik hier dan?” De man krijgt het te kwaad, wrijft in z’n ogen en wordt de zaal uit geleid, schreeuwend: „Ik word gewoon afgevoerd hier!” Alles komt weer boven, legt hij later uit als Kamerleden Michiel van Nispen (SP) en Pieter Omtzigt hem proberen te kalmeren. Het begon bij hem al in 2005, toen de Belastingdienst vroeg om een jaaropgaaf van het aantal uren opvang dat ze afnamen. Hoewel ze die keurig instuurden, kwam het een jaar later het bericht dat ze de verlangde gegevens niet hadden ingestuurd. Er ontstond een jarenlang welles-nietes tegen een bijna onzichtbare bureaucratische vijand. „Was ik op weg naar mijn werk, werd ik van de weg gehaald en mijn auto in beslag genomen”, vertelt de man, die Roger Derikx blijkt te heten. Behalve kinderopvangtoeslag werd ook de huurtoeslag en het kindgebonden budget stopgezet en moesten ze het zogenaamd te veel ontvangen geld terugbetalen. ’Wat deden we verkeerd?’ „Steeds moest ik aantonen dat het niet aan ons lag. Steeds raakten zij brieven kwijt.” Roger moest zijn baan opzeggen om voor zijn zoons te kunnen zorgen - de kinderopvang konden ze immers niet meer betalen. Hij en zijn ex-vrouw hebben inmiddels al 75.000 euro terugbetaald en zijn bijna uit de schuldsanering. Ze zijn inmiddels gescheiden. „Want al die toestanden maakten ons argwanend naar elkaar”, zegt Rogers ex Saskia. „We gingen elkaar de schuld geven. Steeds vroegen we ons af: wat doen we verkeerd?” Na al die jaren weten ze dat nog steeds niet. Onterechte fraudeurs Hun zaak is exemplarisch voor de onnodig harde aanpak van de Belastingdienst, die honderden ouders onterecht als fraudeurs bestempelde. Wie kleine foutjes maakte, werd meteen veroordeeld tot het terugbetalen van de toeslag voor een heel jaar. Onregelmatigheden werden meteen tot fraude bestempeld. Voor sommige gedupeerden liep de schade tot in de tienduizenden euro’s. Op loon werd beslag gelegd, auto’s werden ingevorderd en gezinnen werden uit hun huis gezet. Stukken werden achtergehouden bij rechtszaken, en hoewel bij de fiscus duidelijk was dat ze fraude niet kon bewijzen, werd de invordering van schulden alsnog doorgezet. De afgelopen anderhalf jaar kwam de omvang van dit dossier geleidelijk naar buiten, maar pas na veelvuldige Kamervragen en herhaalde publicaties van RTL en Trouw. Mogelijk duizenden ouders zijn getroffen. De fouten bij de dienst werden vooral gemaakt onder Snels voorgangers, maar de staatssecretaris is er politiek wel verantwoordelijk voor. Bovendien zijn er vraagtekens bij de aanpak van Snel zelf: heeft hij de Kamer wel alle informatie gegeven die hij kon geven? Heeft hij wel meteen ingegrepen toen hij zag hoe groot de omvang van het dossier werd? Schoon schip gemaakt SP-Kamerlid Leijten eist dat de bewindsman toezegt dat alle ouders die onterecht als fraudeurs zijn weggezet hun geld terugkrijgen. „De staatssecretaris kan het niet goedmaken, maar hij kan wel schoon schip maken.” Doet hij dat niet, dan 'hebben we een groot probleem’, zo waarschuwde zij. Voor CDA-Kamerlid Omtzigt, met Leijten een van de aanjagers van de ophef over de toeslagaffaire, gaat het niet om de positie van Snel, maar om compensatie voor de ouders. Hij reageert geïrriteerd op vragen van de PVV waarom hij de staatssecretaris niet naar huis stuurt. Honderden Kamervragen heeft hij gesteld, nachten doorgewerkt, terwijl de PVV het liet afweten. „Collega’s die nul vragen hebben gesteld in dit dossier, willen nu snel een motie van wantrouwen indienen. Het gaat eerst om compensatie voor ouders, niet om de vraag 'wie wist wat wanneer.” Mishandeling Ook de rest van de coalitie lijkt niet van zins de staatssecretaris te offeren, al is VVD-Kamerlid Lodders wel hard in haar oordeel. Ze vindt ’mishandeling’ een terechte beschrijving voor wat ouders is aangedaan. Even later treft ’toeslagvader’ Roger buiten de zaal de staatssecretaris. Die ’gaat z’n best doen’ om te zorgen voor een ruime compensatie. In de Kamer herhaalt Snel wat hij eerder zei: „De mensen hadden geen schijn van kans toen zij als fraudeur werden bestempeld. De menselijke maat ontbrak. Er was geen VAR.” Snel zegt te snappen dat excuses en erkenning niet genoeg is, en dat er behalve compensatie ook iets aan de uitvoering van de toeslagen moet gebeuren. Expliciete excuses aan de getroffen ouders blijven uit. Wel gaat hij kijken welke ouders nog meer getroffen zijn. Ook belooft de bewindsman werk te maken van een ’cultuurverandering’ bij de Belastingdienst en te kijken hoe het toeslagensysteem op de schop kan. „Het systeem moet worden aangepast, en we hoeven daarvoor niet te wachten totdat we daar alles over weten.” Er komt een apart telefoonnummer bij de Belastingdienst waar gedupeerde ouders mee kunnen bellen.