Downton Abbey in de Betuwe

’Natuurlijk kennen we de serie. Van Netflix!”, verzekert Nathalie barones van Verschuer in de bibliotheek van het grote huis. „Ook de film wil ik zien. Zo veel herkenningspunten!” Haar echtgenoot Frans baron van Verschuer vult aan: „In de serie zijn ze altijd omgeven door personeel. Dat hebben wij ook.” Boerenpraktijk Wel in Nederlandse verhoudingen, natuurlijk. Achter de poort van de heerlijkheid Mariënwaerdt ligt geen nutteloos, gigantisch gazon met een decoratieve ceder te pronken, zoals in Downton Abbey. Er staat geen megalomaan landhuis van driehonderd kamers met torentjes en ontelbare ramen. Het landgoed bij Beesd is niet speciaal aangelegd om mooi te zijn, maar ingegeven door de boerenpraktijk. Weilanden met koeien, boomgaarden en velden met gewassen wisselen elkaar af, gescheiden door kronkelende lanen. „Ons huis zal ruim dertig kamers hebben”, verwacht de baron, de lord Grantham van Mariënwaerdt. Hij zag Downton Abbey weleens met wijlen zijn moeder barones Cathrien, vergelijkbaar met lady Violet. Vol kritiek was zij op de serie. „’Hoe familiair ze omgaan met het personeel’”, haalt haar zoon haar woorden aan. „’Tijdens een feest in de hal danst de lord met iemand uit de keuken! Absurd.’ Ook verbaasde het haar dat aan tafel over van alles werd gesproken in aanwezigheid van het personeel. ’Dat gebeurde écht niet’, zei ze.” Overigens was barones Cathrien heel wat realistischer dan haar evenknie uit de serie. Zij was degene die in haar eigen keuken begon met de walnotentaarten en jams, waarmee Mariënwaerdt naam verwierf als producent van traditionele levensmiddelen. De nieuwe film over Downton speelt in het jaar 1927, de tijd waarin Mariënwaerdt het buiten was van twee tantes die in Arnhem woonden. „Ze waren hier maar vier maanden van het jaar”, weet de heer des huizes. „Een dag voordat ze kwamen, arriveerde een vrachtwagen met hun spullen. Zij hadden een kamenier, Mina, een chauffeur, Albert, een kok, twee werksters van wie er één Ditje heette en Manus, de knecht. Ik weet de namen nog!” De knecht is vergelijkbaar met mr. Carson uit de serie: de butler. „Maar ’butler’ is een woord, dat je in Nederland niet gebruikt.” Zo denkt filmjournalist Marco Weijers over de nieuwe film: Manus had het overigens beter dan de butler van Downton. Zowel in Arnhem als op Mariënwaerdt had hij een eigen woning. En Mina had op beide plaatsen haar eigen zitkamer. Als de tantes in Beesd arriveerden, had het personeel de luiken geopend, de lakens van de meubels getrokken en alles op zijn vertrouwde plaats gezet. „Parallellen met Downton”, overweegt de baron. De knecht bediende aan tafel in zijn huislivrei. Tijden veranderen, net als in de serie. Teunis, de knecht in de tijd van de vorige baron Otto en barones Cathrien, vond het livrei namelijk maar een pyamajasje. „Dus nam mijn moeder hem mee naar een goede zaak, waar hij een nieuwe stof kon kiezen. Daarna droeg hij een zeeblauw jasje. Als hij diende aan tafel droeg hij een zwart pak, net als wanneer hij koffie bracht tijdens de jacht”, kijkt de gastheer glunderend terug. „Nu doet Nico dat”, zegt zijn echtgenote. Want huispersoneel is er op Mariënwaerdt nog steeds. Nico is de huisbewaarder die met zijn vrouw op de begane grond woont. Op de eerste verdieping met oude meubelen, klassiek stucwerk en familieportretten woont het echtpaar Van Verschuer. „Als wij weg zijn, dan zijn zij er”, zegt de barones. „En als we willen, rijdt Nico ons weleens. Bijvoorbeeld naar het vliegveld.” Klokken Pita en Saskia komen een paar dagen per week schoonmaken. „Pita is hier al veertig jaar en nu leidt ze Saskia op”, licht de gastvrouw toe. „Dan is er nog iemand die één dag in de week naar de klokken komt kijken. Er zijn mensen voor de tuin. En we hebben drie timmermannen.” Die zijn er voor het hele landgoed met liefst 37 Rijksmonumenten. „Best een ouderwetse ’household’”, realiseert de baron zich. Tijdens zijn studietijd in Engeland zag hij hoeveel verder de Britse landgoederen waren met hun exploitatie, waarvan in ons land Mariënwaerdt inmiddels het grootste voorbeeld is. Er is een landgoedfair en er zijn andere grote evenementen. Er zijn meerdere bed and breakfasts, rondleidingen, een heuse landgoedwinkel en sinds kort een eigen zaak in Utrecht met de eigen producten die tot in het buitenland te koop zijn. Bovendien is er volop horeca. „Handig, als we hier op het huis een diner met gasten hebben”, vindt de vrouw des huizes. „Dan komt de kok van ons landgoed met zijn personeel.” Dan lijkt het allemaal weer even op Downton Abbey.