Illegaal naar ons land gehaalde adoptiekinderen snakken naar erkenning

De in Friesland opgegroeide Verhaagen – zelf in die periode geadopteerd – voegt er meteen aan toe dat het bij haar waarschijnlijk nooit meer gaat lukken om te achterhalen wie haar biologische ouders zijn. Haar adoptiepapieren bleken van a tot z vervalst. „Het is heel frustrerend dat ik er nooit meer achter zal komen”, zegt de oprichtster van de stichting Mijn Roots, die zich inzet voor de belangen van de groep geadopteerden. Juriste Dewi Deijle heeft namens deze stichting de claim ingediend tegen de Nederlandse Staat. „Ik ben al vijftien jaar bezig, en heb me er sinds begin dit jaar bij neergelegd dat het nooit zal lukken mijn biologische familie te vinden. De enige kans die ik nog heb, is dat er in andere zoektochten informatie wordt gevonden die aan mijn afkomst gelinkt kan worden. Maar ik ga er niet vanuit.” Omdat ze zelf de pijn en het gemis voelt, en als geen ander weet welke vragen er leven, knokt de 37-jarige misschien nog wel harder voor anderen die in dezelfde situatie zitten, maar bij wie wél aanknopingspunten zijn om hun echte ouders ruim dertig jaar later alsnog te vinden. „Het is voor mensen zo enorm belangrijk. Daarom is het hard aangekomen dat de Staat alle verantwoordelijkheid ontkent. Veel geadopteerden hebben een identiteitsprobleem. Iedereen heeft het recht om te weten waar hij of zij vandaan komt, van wie je afstamt.” En dat kost, in een ver en ook groot land als Indonesië, ’s werelds grootste eilandstaat waar ruim 260 miljoen mensen wonen, veel geld. „We werken met de stichting vanuit Surabaya, maar het grootste kindertehuis stond destijds in Jakarta. Als je voor onderzoek naar de hoofdstad moet om de zoektocht voort te zetten, moet dat worden betaald. Net als bijvoorbeeld verblijfskosten, dna-onderzoek, en zeker ook reizen vanuit Nederland. Er zijn mensen die de mogelijkheid niet hebben om dat zelf te kunnen bekostigen.” Dat onderzoek nog niet zo eenvoudig is, merkt ook Verhaagen geregeld. Er zijn zeer schrijnende voorbeelden bekend waarbij de waarheid uiteindelijk toch niet de waarheid blijkt te zijn. „Er zijn in die tijd zogeheten ’acting mothers’ geregeld, die betaald werden om hun gegevens op adoptiepapieren te vermelden. Deze personen staan in documenten bij verschillende geadopteerden, en lopen op een gegeven moment wel tegen de lamp. Soms komt het ook uit dna-onderzoek naar voren. Er zijn Indonesische vrouwen die hebben toegegeven dat ze niet de echte moeder zijn, maar er zijn er ook die hun mond houden. Het is heel pijnlijk als je ervan overtuigd bent dat je eindelijk je moeder hebt gevonden, en dat niet zo blijkt te zijn.” Ze benadrukt dat de meeste Nederlandse ouders nooit iets hebben geweten van de illegale praktijken. Dat geldt ook voor haar eigen vader en moeder. „Mensen adopteren kinderen natuurlijk in eerste instantie uit een eigen kinderwens, maar ook omdat ze ervan overtuigd zijn een juiste beslissing voor het kind te nemen. Ook voor hen is dit heel erg. Mijn ouders staan vierkant achter me en helpen me met van alles. Als ze dit hadden geweten, hadden ze mij nooit geadopteerd. Ook zij zijn opgelicht, en zijn daar heel verdrietig over.” En dat is zeker ook, stelt Verhaagen, de Nederlandse overheid te verwijten. „Dit is geregeld vanuit de Indonesische regering, maar de Nederlandse Staat was voor het grootste deel verantwoordelijk, had in deze situatie een hele dikke vinger in de pap. Alles is oogluikend toegestaan.” Ze vervolgt: „Wat dat betreft hebben we wel een enorme beerput opengetrokken. Onze grootste focus blijft het zoeken naar biologische familie. Daarom stappen we naar de rechter. We zijn de eerste groep geadopteerden die de Nederlandse Staat aanklaagt, die hier een proces voor wil voeren en onze zaak bekend wil maken. We laten ons niet uit het veld slaan.” De Nederlandse overheid is ernstig nalatig geweest door illegale adoptie vanuit Indonesië in de jaren 70 en 80 niet tijdig te stoppen. Dat stelt juriste Dewi Deijle namens de stichting Mijn Roots, die volwassen geadopteerden begeleidt bij het zoeken naar biologische familie. In totaal kwamen in die periode ruim 3000 geadopteerde kinderen vanuit Indonesië naar Nederland. Mijn Roots stapt naar de rechter nadat het ministerie van Justitie en Veiligheid een claim voor erkenning van mede-aansprakelijkheid voor de illegale adopties naast zich heeft neergelegd. „Het ministerie blijkt al in de jaren 70 op de hoogte te zijn geweest van deze praktijken, zoals ontvoering van kinderen en zwendel met afstandsverklaringen”, stelt Deijle, die langdurig onderzoek deed. „Indonesië vroeg herhaaldelijk om hulp om de ontstane babyhandel als gevolg van de grote Nederlandse vraag te stoppen. Desondanks greep Nederland niet in. Daardoor gingen de adopties nog jarenlang door, totdat Indonesië zelf in 1983 besloot te stoppen met adoptie naar het buitenland.” Volgens Deijle is er voldoende juridische basis om de Nederlandse Staat aansprakelijk te stellen. „De overheid had toen een beschermende rol op zich moeten nemen, en moet nu erkennen dat zij haar zorgplicht ernstig heeft verzaakt door niet in te grijpen. Het is onterecht en oneerlijk om de verantwoordelijkheid volledig af te schuiven op Indonesië, de adoptieouders en de Nederlandse adoptiebemiddelaars.” Stichting Mijn Roots wil een financiële tegemoetkoming voor geadopteerde zoekers. Deijle: „Het is vooral een morele verplichting.”