Afgewezen asielzoeker blijkt moeilijk terug te sturen

In Europa is het op papier nog steeds de regel dat asielzoekers teruggestuurd kunnen worden naar het eerste land waar ze de EU binnenkwamen. Daar moeten ze volgens de regels asiel aanvragen.

Die afspraken, dat asielzoekers niet zomaar door kunnen lopen naar het land van hun keuze, blijken nog slechter te werken dan al gedacht. Als Nederland kan aantonen dat iemand via een ander land de EU binnenkwam, kan Nederland diegene met een claim op dat land, een zogeheten Dublinclaim, proberen terug te sturen. Andere EU-landen blijken alleen vrijwel geen gehoor te geven aan onze claims.

Slechts 14,8 procent van deze claims leidt tot de daadwerkelijke overdracht van de asielzoeker aan het andere land, berekende de Rekenkamer. Sommige landen, zoals Hongarije met 1,2 procent, maken het daarbij extra bont. Maar ook bijvoorbeeld Bulgarije (5,4 procent) en Tsjechië (11,3) zitten onder het gemiddelde. Zij nemen de asielzoekers die hier in Nederland aankomen dus vrijwel niet terug, terwijl dat volgens Europese regels wel zou moeten.

We weten niet waar ze zijn

Daarnaast ziet de Rekenkamer dat afgewezen asielzoekers opvallend vaak niet aantoonbaar vertrekken. We weten niet waar ze heen zijn en kunnen dus ook hier in de illegaliteit zitten of in een buurland in plaats van hun land van herkomst. Slechts 46,5 procent van de afgewezen asielzoekers vertrekt aantoonbaar. Mensen uit veilige landen zijn daarbij de uitschieters, staat in het rapport van de Rekenkamer. „Bij asielzoekers uit Noord-Afrika liggen de percentages ’aantoonbaar vertrek’ opvallend laag. Van afgewezen asielzoekers uit zowel Marokko als Algerije vertrok slechts 18 procent aantoonbaar, het laagste percentage van alle nationaliteiten. Dat betekent dat van 82 procent van deze asielzoekers niet bekend is waar zij zijn gebleven.”

De Rekenkamer onderzocht de asielketen naar aanleiding van de verhoogde instroom in 2015. Door de hogere instroom tijdens de asielcrisis werden de kosten voor opvang ook veel hoger. „De kosten van het COA voor de opvang van asielzoekers zijn in de periode 2014–2016 verdubbeld: in 2014 ging het om 0,5 miljard euro, in 2016 om ruim 1,1 miljard euro.”

PVV: illegalenbeleid is fiasco

„Het Rekenkamerrapport bewijst dat het illegalenbeleid een fiasco is”, reageert PVV-Kamerlid Fritsma. Hij noemt de uitkomsten ’vernietigend’. Hij wil dan ook dat het uitzetbeleid veel strenger wordt. Illegalen moeten eerder worden vastgezet of uitgezet. „Anders verdwijnen ze uit beeld.”

Het kabinet beweegt volgens hem juist de andere richting op door met alternatieven te komen voor vreemdelingendetentie, zoals een meldplicht. In het licht van het Rekenkamerrapport noemt hij deze kabinetsbeweging ’heel cru’.

SP: Nederland veel te soft

SP’er Van Dijk wil dat het kabinet veel meer ’druk zet’ op landen die weigeren om in ons land afgewezen asielzoekers terug te nemen, zoals Marokko en Algerije. „Nederland is veel te soft”, vindt hij. „Spanje slaagt er wel in om goede afspraken te maken met Marokko.” Druk kan volgens de SP’er worden gezet via ’handelsrelaties en financiering’.

Harbers: Niet eenvoudig

Staatssecretaris Harbers (Justitie en Veiligheid) reageert dat de Dublinregels aan herziening toe zijn. Over aanpassing daarvan onderhandelt hij momenteel met andere EU-lidstaten. De bewindsman heeft meerdere maatregelen genomen om het aantal asielzoekers uit veilige landen terug te dringen maar dit onderzoek laat volgens hem opnieuw zien „dat het terugbrengen van deze instroom niet eenvoudig is.” In de periode 2014-2016 kwam 16,6 procent van de asielinstroom uit veilige landen.