De woeste historie van de Warmoesstraat

Deed heroïne zijn intrede op de Amsterdamse Wallen, beweerden de Chinezen met een stalen gezicht dat het bakpoeder was. „Natuurlijk gingen de agenten daar met boter en suiker in. Even.” De ogen van de 71-jarige Joep de Groot, die bijna dertig jaar wijkagent in de rosse buurt was, lachen bij de herinnering. Maar zijn blik versombert door wat hij erop laat volgen. „Binnen een jaar hadden we vijftig tot zestig heroïnedoden. Jonge meisjes en jongens, uitgemergelde junks. De meesten kwamen uit Duitsland, het spul was hier veel sterker dan daar. Moest ik ouders vertellen dat hun kinderen dood waren.” Een lach en een traan, dat was de dagelijkse werkelijkheid in de roemruchte politiepost. Cees Koring (74) beschrijft het in het boek Bureau Warmoesstraat, de levende legende, dat morgen gepresenteerd wordt. Koring, de nestor van de misdaadverslaggeving, werkte tot zijn pensioen elf jaar geleden, bij De Telegraaf. Het ging hem aan het hart dat dit politiebureau, dat hem door de jaren heen talloze spraakmakende reportages opleverde, in het jaar 2000 moest sluiten. „Het pand moest een museum worden, vond ik, en velen met mij, want er ligt hier zo verschrikkelijk veel historie. Maar verkoop van het vastgoed bracht meer centen op, dus…” Gedreven door zijn verontwaardiging hierover, besloot Koring zijn boek te maken. Geen museum, dan een monument. Hij dook in het Telegraaf-archief en haalde herinneringen op met oude contacten, penoze en dienders. „In dat afvoerputje van de samenleving had ik als misdaadverslaggever een boeiende tijd. Alles kwam hier samen. Chinese gokkers, hoeren en pooiers, drankzuchtigen, vrouwenhandel, Surinaamse drugsdealers, zwervers, zeebonken, blowende bloemenkinderen, corrupte agenten. En kijk wat het nu is… Een Efteling vol verbaasde Amerikanen, bezopen Britten en stonede Fransen. En ze denken dat hier alles mag en kan.” Cees en Joep bemannen een tafeltje in café De Zeevaart. Twee mannen vol anekdotes, die elkaar al pratend aanvullen. Een jus en een cola, de middag is nog jong. Langs het raam aan de Oudezijds loopt een rijtje toeristen in paradepas. „De Chinezen zijn terug. En je had ze er nog wel zo mooi uitgeveegd, Joep...”, grapt Cees. Joep, die hier tot veertien jaar geleden wijkagent was, bekijkt de toerismemassa hoofdschuddend. „Vroeger kwamen ze met Pasen en was de buurt na september weer van ons. Nu zijn ze er altijd. Ik voorspelde twintig jaar geleden al dat het één circus zou worden. Apies kijken en naar de coffeeshop. Nu moet ik wel zeggen dat ik liever hasjrokers heb dan de dronkaards van vroeger.” Na een jeugd in Drenthe debuteerde De Groot hier in de jaren zeventig als jong agentje. „Door de gevangenis in ons dorp, Veenhuizen, was ik wel het een en ander gewend. Daar kwamen op zondag van die hoogblonde, getoupeerde dames in Amerikaanse limo’s hun pooiers bezoeken die vast zaten. Keken wij, zittend op een hek, onze ogen uit.” De stad kijkt nu naar hem, Joep loopt op klompen. Andreaskruisen op de neuzen geschilderd. „Tja, hij woont in Amsterdam-Noord, hè”, plaagt Cees goedmoedig. Joep vervolgt zijn verhaal: „Op de Wallen vond ik het toen vooral vies. In de steeg hing een kots- en pislucht en op straat kon je schaatsen door de hondenstront. In de cellen van bureau Warmoesstraat lagen laveloze kerels en wijven. Wil de Paardekop, een temeier, woog wel 130 kilo, die moesten we met zes man naar het bureau slepen om haar haar roes uit te laten slapen. Wij vonden dat al die zatlappen naar de maatschappelijke opvang moesten, maar daar vonden ze dat wíj het moesten oplossen. Als er eentje in de cel overleed, waren de rapen gaar… ” De uiteindelijke sluiting van het bureau kwam overigens nadat de politie in 1997 de dakloze Adrie van Driel hardhandig op straat had gezet, en hij door ernstig hoofdletsel om het leven kwam. Joep de Groot vertelt dat hij zich in de nachtdienst nooit verveelde. Altijd kwam er wel weer een hoerenloper die bij de balie aangifte wilde doen tegen een prostituee omdat hij niet aan zijn gerief was gekomen. „Pooiers die hun wijf een blauw oog sloegen als ze te weinig geld meebrachten. ’Wát, maar tweehonderd gulden!?’ Dan waren er de Chinezen, heroïnehandelaren die elkaar wantrouwden en vermoordden, de kogels floten om je oren. Elke dag een lijk.” Had de hermandad de Binnen Bantammerstraat net schoongeveegd, en zeshonderd Chinezen op de boot terug gezet, kwamen de Surinamers naar de Zeedijk. Cees: „Die mannen, drugsdealers uit de Bijlmer, namen de straat totaal over. Een toerist werd gegarandeerd binnen honderd meter beroofd. Agenten moesten regelmatig ontzet worden, dan rukten zestig collega’s uit en sloegen er met de lange lat in het wilde weg op los.” Joep: „De Surinamers lieten de bewoners wel met rust. Wilde een junk in een portiek gaan liggen, dan was het ’oprotten, daar woont Tante Trui!’ Tante Trui hing boven altijd uit het raam om te kijken naar de vechtjassen, kin steunend op de over elkaar geslagen onderarmen. Altijd reuring, nooit saai.” Het was een wereld en een tijd van bijnamen. Wil de Paardekop, Manke Miep, Arme Octaaf, Bollenbakker, Haring Arie en Cor Kut. Cees zelf heette op de krant kortweg ’Brigges’, afgeleid van brigadier. „Rechercheur Theo Iking werd door de Surinamers Kronfutu genoemd, kromvoet, vanwege zijn O-benen. En Joep stond bekend als Flip de Fluiter.” Joep: „Ik floot altijd. Konden ze me aan horen komen en zich uit de voeten maken. Of ze hoorden het binnen, konden ze naar buiten lopen en hun verhaal bij me doen. Soms floot ik expres niet en betrapte ik Surinamers die aan het dealen waren op heterdaad. Zeiden ze (Joep zet een vet Surinaams accent op) Oewaarom fluit jij niet, Joepie. Misschien werkte ik vooral preventief.” Op die vierkante kilometer van ons kent ons, raakten de scheidslijnen wel eens verstrikt, vertelt Cees. „De verleiding lag overal op de loer. Kregen agenten in een Chinees eethuis een kommetje rijst met een ’Lemy Maltin’ in een vuil theekopje. Ja, drinken onder werktijd was doodgewoon. Keken agenten na sluitingstijd met een spiegeltje op een stok over de gordijntjes en zagen ze dat er nog getapt werd. Bleven ze daarna lang binnen…” Agenten werden zwaar onderbetaald. „Op een dag kregen ze dertig procent salarisverhoging, dat geeft wel aan hoe weinig ze verdienden. Goed, deden ze een inval in een illegaal speelhol waar met mahjong pákken geld werden vergokt, was er net een Chinees aan het winnen en die riep dan ’jij brengt geluk, je moet blijven!’ Kreeg de diender 200 gulden lucky money. Met kerst stuurden de gokbazen fruitmanden naar de Warmoesstraat. Ook naar de chefs en justitie. In een Chinees kasboek dat ik mocht inzien stond op de 2e van de maand: betaaldag politie. En op de 16e weer. Had een hoer duizend piek verdiend, belde ze naar het bureau: ’Kom effe wat drinken in de kroeg.’ Voor hun klaverjasavond gingen de agenten de wijk in om wat ’prijsjes’ bij elkaar te scharrelen. De leiding stak pas een stokje voor deze praktijken toen Zwarte Joop van de Casa Rosso voor kwam rijden met een vrachtwagentje vol koelkasten en tv’tjes.” Cees zag met eigen ogen hoe de dienders in de jaren zeventig incasseerden. „Ik kwam wel eens bij oud-agent Teun de Neus thuis over de vloer. Aan de muur hing een foto van het Warmoesstraat-elftal aan de wand. Draaide De Neus de lijst om, zat er een dik pak duizendjes achter geplakt.” De gedachte erachter was niet altijd egoïstisch. „Met boeven vang je boeven. Werd er een klein partijtje heroïne teruggegeven, om later een grote vangst te doen. Tijdens de IRT-affaire verwees oud-hoofdcommissaris Van Riessen vaak naar bureau Warmoesstraat omdat het daar al ver daarvoor zo werkte.” Fel: „Ik geef de leiding van toen voor honderd procent de schuld van alle corruptie binnen het korps. Bazen en politiek liepen ver achter de feiten aan, regels en richtlijnen waren er niet. Toen zes dienders wegens corruptie voor de rechtbank stonden, vroeg Van Riessen ’waar zijn de bazen?’” De tijden zijn veranderd, hopen die twee. Joep maakt zich momenteel wel zorgen over de veiligheid in het buurtje: „De criminaliteit is veranderd, dealers verkopen neppillen op de brug. Jammer voor wie erin trapt. Maar in die smalle stegen kun je over de hoofden lopen. Als er iets gebeurt zitten al die mensen als ratten in de val. Maar ja, de hoge heren wilden het toerisme bevorderen, hè…” Cees: „Ja, met het 1012-project van oud-wethouder Lodewijk Asscher werden prostitutieramen opgedoekt ten faveure van modeontwerpers. Dat de prostitutie wordt aangepakt is niet nieuw. Na de moord op Chinese Annie en Magere Josje in de jaren vijftig, kwam naar buiten wat hier allemaal speelde. De conservatieve regering in Den Haag sprak er schande van, de gordijnen moesten voortaan dicht blijven.” Hij grinnikt: „Haakten de dames, niet voor één gat te vangen, gewoon nieuwe. Met heel grote mazen erin.”