Missie in Straat van Hormuz: alle rivaliteit komt hier samen

Daar gaat ie. Vanaf het dek van de Zr.Ms. De Ruyter staan de matrozen van de technische dienst te kijken hoe aan de overzijde van de haven van Abu Dhabi de USS New York aan het keren is. Mooi schip, merken de jongens op, handjes in de zij. Vier heli’s bovendeks, een invaarhaven aan de achterkant. Gebouwd met staal van de Twin Towers. „Wat zijn de Amerikanen toch goed met dit soort symbolen”, stelt een van de jongens vast. Iraanse aanvallen op olietankers Waar ze deze dagen minder goed in zijn: informatie delen over hun missie. Commandant van het Nederlandse luchtverdedigingsfregat Theo Klootwijk weet niet eens waar de New York naartoe gaat. De Amerikaanse vloot vaart vanuit Bahrein permanent antipiraterij- en antiterreurpatrouilles, maar heeft ook een eigen operatie in de Straat van Hormuz. De Amerikanen hadden Nederland na de Iraanse aanvallen op olietankers gevraagd aan hun missie mee te doen. Na lang wegen van het risico of deelname Nederland zou meezuigen in de dreigende oorlog tussen de VS en Iran, vaart fregat De Ruyter nu in een Europese missie, onder Frans leiderschap, met een eigen hoofdkwartier. Bij het bezoek van minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) moppert de Franse commandant Janicot dat de Amerikanen zo terughoudend zijn met het delen van informatie. Dat delen was voorheen een vanzelfsprekendheid bij militaire operaties, zeker tussen Nederland en de VS. „Als er straks drie fregatten aan de ene kant van de Straat van Hormuz varen, zal ook de koopvaardij zich afvragen hoe het met de coördinatie zit.” Blok zei laatst tegen zijn Amerikaanse collega Pompeo: „Ik weet dat je het liefst had gezien dat wij met jullie meededen. We hebben er niet voor gekozen om thuis te blijven, maar evenmin om mee te gaan in de maximale druk van de VS op Iran.” De gescheiden missies gelden ’voor deze plek op dit moment’, zegt Blok, die goede hoop heeft op betere samenwerking. Tegenover de manschappen van het fregat spreekt de bewindsman zijn waardering uit voor hun bijdrage aan de ’Nederlandse traditie’: „We trekken de wereld in om handel te drijven en als het nodig is, verdedigen we onszelf. Met dit schip tonen we dat we daartoe in staat en bereid zijn.” Waar Saoedi-Arabië en de Emiraten onze militaire rol toejuichen, vindt Iran het maar moeilijk dat Nederland dat signaal kracht bijzet met een oorlogsschip, zo ervoer Blok bij zijn vijfdaagse bezoek aan de Golf. „Tegelijk willen wij over handel praten als zij zich in de regio rustig houden.” Rustig is het in de regio niet. In de Straat van Hormuz komt alle rivaliteit in een wirwar van belangen samen. Nog los van de kleine smokkelscheepjes varen er dagelijks bijna driehonderd handelsschepen door de zeestraat, vooral tankers – een derde van de wereldvraag aan olie moet hier doorheen. Bij één schip kunnen met vlag, verzekeraar, eigenaar, rederij, vracht en bemanning zomaar twintig landen betrokken zijn. Als het hier mis gaat, raakt dat de hele wereld. Behalve Nederland, Frankrijk en de VS sturen ook India, Zuid-Korea en Japan schepen door de Straat om hun koopvaardij te beschermen. Het dikke boordkanon op het voordek van de De Ruyter is in dat opzicht een indrukwekkend apparaat, net als de raketten die achter de luiken op het dek zitten voor verticale lancering. Verder zijn er torpedo’s, het autonome zelfverdedigingskanon Goalkeeper en vaste machinegeweren voor dreiging dichtbij. Zo er al blinde vlekken zijn, dan vult de NH90-boordhelikopter met z’n bereik van 200 kilometer die in. Afschrikking is een doel van de missie, beaamt commandant Klootwijk. Maar het krachtigste wapen vormen de radarsystemen. Die brengen precies in beeld wat iedereen op zee en in de lucht in z’n schild voert. ’Beeldopbouw’ noemen marinemensen dat: doordat we zien wat er gebeurt, zal Iran het uit z’n hoofd laten olietankers aan te vallen. Klootwijk: „Eigenlijk zijn we een inlichtingenmissie.” Als Blok zijn eigen beeld van de missie aan boord van het fregat heeft opgebouwd, zet hij weer voet aan wal, met fluitje traditioneel vaarwel gefloten door de bemanning. Dezelfde dag moet hij door naar Genève voor de VN-mensenrechtenraad, waarvan Saoedi-Arabië laatst lid was. Over vanzelfsprekendheden gesproken. Zoals Blok ooit opmerkte over gekende mensenrechtenschenders bij die raad: „Je maakt Dracula ook geen lid van de bloedbank.”