Ouderen voelen zich alleen in de zomer

„Ik ben snel oud geworden”, zegt Van Ardenne. „En je ziet buiten het leven in de zon. Je ziet mensen rondwandelen en -fietsen en van het weer genieten. En jij zelf zit boven. Te wachten tot er iemand op bezoek komt. Terwijl ondertussen het leven dat je ooit leefde beneden langskomt en jij er niet meer aan mee kan doen.” Mevrouw Van Ardenne is niet de enige, maar weinig ouderen praten graag hardop over het onderwerp. Een man van 84 wil niet met zijn naam in de krant omdat hij dan ’voor paal staat’. „Ik heb mijn hele leven hard gewerkt, en ging dan in de zomer genieten in het buitenland”, vertelt de man uit het noorden van het land. „Eerst in België en Frankrijk, maar later heb ik echt mooie reizen gemaakt in de zomer.” Hij schaamt zich voor zijn eenzaamheid: „Het is niet fijn om afhankelijk te zijn van andere mensen. En het is nog minder fijn om voor zelfs maar een praatje over het weer zo afhankelijk te zijn.” Daarnaast ziet hij dat in zijn omgeving ’iedereen weg trekt’: „En ik ga in december weer eens de deur uit, naar de kerstmarkt.” Boodschapje Wie meer weet over zomereenzaamheid is Theo van Tilburg. De hoogleraar sociologie aan de VU in Amsterdam is gespecialiseerd op het gebied van eenzaamheid en legt uit dat veel ouderen in deze tijd hun ’loopje missen’. „Denk aan de warmte van de afgelopen tijd. Veel ouderen wordt aangeraden: blijf binnen. Ze komen dan dus niet meer buiten, onder de mensen, bij een boodschapje.” Maar ook binnen heeft het effect, vertelt Van Tilburg: „Het is hoog-vakantietijd. Grote groepen Nederlanders zijn op vakantie. Als een oudere kinderen heeft, komen die minder vaak langs. Verenigingen liggen stil, vrijwilligers zijn op vakantie. Je kan ervan uitgaan dat ouderen in de zomer dus veel minder vaak bezoek krijgen.” Een 82-jarige vrouw, die anoniem wil blijven, beaamt dat: „Het is erg stil. Ik ga in deze tijd maar om zeven uur naar bed.” De afgelopen maanden steeg het aantal telefoongesprekken dat bij ’Landelijke Luisterlijn’ Sensoor binnenkwam flink: van 34.700 naar 36.500 in juni, toen het ook al erg warm was. Recentere cijfers zijn er nog niet, vertelt Karen van Engelshoven van Sensoor. Maar zij ziet wel een significante stijging in het aantal telefoontjes. „We hebben tijdens de zomermaanden zelfs flink wat extra vrijwilligers nodig om aan de vraag te voldoen. Zomereenzaamheid is een type eenzaamheid dat heel hardnekkig kan zijn. Vooral voor ouderen, die soms vaker dan gemiddeld televisie kijken, speelt het mee dat er in de zomermaanden veel herhalingen op tv zijn. Ook zien zij hun naaste omgeving tijdelijk wegvallen: de structuur van bepaalde clubs stopt, vrijwilligers die langskomen voor een praatje gaan op vakantie. En daarnaast duren de dagen in de zomer ook nog eens extra lang.” Omgeving En ook de nabije omgeving is van invloed op de eenzaamheid, weet Van Tilburg. „Als je als oudere in een normale wijk woont, merk je dat er veel minder te doen is op straat. Het is stiller. Speelpleintjes blijven leeg, de buren zijn weg. Er gebeurt heel weinig.” En het kan de oudere ook enorm frustreren dat iedereen op vakantie gaat, terwijl zij soms aan huis zijn gekluisterd. Marja van Ardenne beaamt dat: „Dan kijk ik op zo’n zomerse dag vanaf vijf hoog naar beneden, en dan zie ik gezinnetjes die de hele auto volladen om naar het strand te gaan. De rest van de dag is het stil, en zijn de speeltuintjes leeg.” Unie KBO-PCOB, de grootste ouderenbond van Nederland, wil het onderwerp ’op de kaart hebben’. De bond roept mensen op om zich heen te kijken, en juist nu een ouder iemand te bezoeken. „Of neem hem of haar mee op stap”, aldus woordvoerder Arno Heltzel.