Kalief zonder land

De leider van Islamitische Staat is nog altijd het boegbeeld van de internationale jihad en beschikt in Syrië en Irak over zo’n 20.000 tot 30.000 strijders, maar zijn organisatie wordt geteisterd door interne twisten. Al-Baghdadi is niet alleen onzichtbaar – en ongrijpbaar – voor de buitenwereld, maar ook voor zijn eigen aanhangers. Daardoor staat sinds de ineenstorting van het kalifaat zijn positie onder druk, een van de mogelijke redenen waarom hij weer met een boodschap komt. Op sociale media klinkt immers steeds meer kritiek van fundamentalisten, die daarvoor nog voor hem door het vuur gingen. Afwezigheid Een deel van de strijders is verbolgen dat het leiderschap van de organisatie inmiddels bijna louter uit Irakezen bestaat. Anderen klagen over zijn afwezigheid en die van andere leiders tijdens de grote veldslagen in Mosul en Raqqa, waarbij duizenden IS-terroristen omkwamen. Een aan IS gelieerde groep in Deir al-Zor nam recentelijk zelfs de wapens op tegen hun broeders en eist dat Al-Baghdadi het leiderschap afstaat. Een teken aan de wand is ook dat een deel van zijn aanhang het nodig achtte om opnieuw aan hem trouw te zweren. Toen het terreurleger alles meezat, en in ramp tempo een gebied ter grote van Groot-Brittannië veroverde, deed de afwezigheid van de mysterieuze Al-Baghdadi, die slechts één keer in het openbaar verscheen en sinds 2012 een schamele tien audioboodschappen verspreidde, er weinig toe. Nu IS nog maar over 2 procent van zijn oorspronkelijke kalifaat beschikt, een desolaat grensgebied tussen Syrië en Irak, wordt er een actievere rol van hem verwacht. Zwaargewond Maar Al-Baghdadi is al jarenlang vooral bezig zijn eigen hachje te redden. Hij werd een aantal malen door inlichtingendiensten gelokaliseerd, vaak nadat hij via de radio met een commandant had gesproken. Maar steeds kwam de aanval net te laat. De Russen meldden zijn ’bijna zekere’ dood ruim een jaar geleden en volgens de Iraki’s was hij een paar maanden geleden nog zwaargewond geraakt bij een luchtaanval. De keren dat hij opdook, was steeds in het Iraaks-Syrisch grensgebied. Hij zou in 2015 zwaargewond zijn geraakt, waarna hij in het Iraakse dorpje Al-Ba’aj herstelde. Dat was een van de laatste plaatsen die het Iraakse leger vorig jaar op IS veroverde, maar nu werkt het terreurleger er alweer aan een terugkeer. De fundamentalisten vermoordden er deze maand twintig leden van een stam. Ideologie Al-Baghdadi zou, voor zover hij actief is, vooral bezig zijn met de verre toekomst van IS. Het gaat hem volgens gevangengenomen IS-commandanten niet langer over de controle van dat ene dorpje of stadje, maar over het verspreiden van de jihadistische ideologie, met name onder jonge, makkelijk beïnvloedbare moslims in Irak en Syrië. Zodat er een nieuwe generatie extremisten wordt klaargestoomd, die niet alleen opnieuw een stempel op Irak en Syrië kunnen drukken, maar ook het Westen terroriseren.