Ieren laten paus vallen

De door schandalen achtervolgde Ierse katholieke kerk is niet langer de dominante kracht van weleer. Dat bleek onder andere toen de Ieren drie maanden geleden massaal voor abortus stemden. Het homohuwelijk werd eerder al bij referendum goedgekeurd. Volgens parochiepriester Joe McDonald is ’zijn’ kerk op sterven na dood, zo maakte hij duidelijk in een vorig jaar geschreven boek. Het bezoek van de paus zal in zijn ogen slechts voor een tijdelijke opleving zorgen, verkondigde hij deze week. Miljoen Want ook dit keer worden weer ruim 500.000 gelovigen verwacht bij de mis die de paus zal voordragen op zondag in Dublin. Het klinkt indrukwekkend, maar ook dat is een teken aan de wand, want bij het vorige pausbezoek in 1979 waren het er meer dan 1 miljoen. De staat van de hedendaagse kerk wordt gesymboliseerd door de vele ruïnes van vaak middeleeuwse kerken en abdijen die door Ierland verspreid liggen, vertelt een vrouw van middelbare leeftijd, die een groep toeristen rondleidt in Jerpoint Abbey in de buurt van Kilkenny in Zuidoost Ierland. Deze voormalige Cisterciënzer abdij werd medio zestiende eeuw op gezag van Henry VIII verwoest. Het verbod van het katholicisme knakte de Ierse kerk volgens de rondleidster die niet met haar naam, laat staan haar foto in de krant wil – ’wat doet mijn mening ertoe!’ – maar het katholieke geloof werd er niet door gebroken. Sinds de hongersnood van de negentiende eeuw bloeide de kerk op ’als nooit tevoren’. Tot in de jaren tachtig was het gezag van de kerk onaantastbaar. Met de snel stijgende welvaart werd de behoefte aan religieus houvast minder, analyseert de rondleidster. „En de schandalen natuurlijk”, verzucht ze. „Al die afschuwelijke schandalen.” Lawine aan schandalen Ieder land heeft zijn eigen varianten van misbruik op katholieke kostscholen of weeshuizen of opvangcentra voor alleenstaande moeders. Ierland, met iets meer dan een kwart van de Nederlandse bevolking, heeft echter te maken met een lawine aan schandalen. Een onafhankelijke commissie onderzoekt welgeteld 8967 gevallen van seksueel misbruik door priesters en andere vertegenwoordigers van de kerk. De teller staat niet stil. Dit jaar zijn 70 nieuwe onderzoeken gestart. Het misbruik is jarenlang genegeerd. Dat is niet langer mogelijk. En dan is er de hypocrisie. Paus Johannes Paulus werd tijdens zijn bezoek indertijd bijgestaan door twee prominente Ierse priesters die wekelijks zalvende woorden spraken op radio en televisie. Bisschop Eamonn Casey bleek tien jaar later een Amerikaanse maîtresse te hebben bij wie hij een zoon had. Michael Cleary verwekte twee kinderen bij zijn huishoudster, zo werd na zijn dood in 1993 bekend. Hun boodschap van deugdzaamheid werd allengs minder geloofwaardig. Vergeving Paus Franciscus besteedde deze week aandacht aan de wereldwijde schandalen in een openbare brief. Hij gaf toe dat zijn kerk de schandalen te lang negeerde. Franciscus maakte duidelijk dat hij zich realiseerde dat iedere poging om de pijn te herstellen of ’om vergeving’ te vragen gedoemd was te mislukken. Hij maakte tevens duidelijk dat hij bij zijn bezoek aan Ierland in gesprek zou gaan met een groep van slachtoffers van de misbruiken. Scepsis overheerst in Ierland. Volgens Maeve Lewis, voorzitter van de One in Four Group, een belangenvertegenwoordiger van slachtoffers van misbruik, is het teleurstellend en een ’opnieuw gemiste kans’ dat er geen concrete stappen zijn ondernomen om priesters en andere vertegenwoordigers van de kerk die misbruik hebben gepleegd ter verantwoording te roepen. Slachtoffers hebben volgens haar genoeg van de loze verontschuldigingen en de beloftes dat het misbruik wordt aangepakt. De brief van Franciscus past in dat rijtje. Slachtoffers Samen met andere organisaties die het misbruik aan de kaak stellen wordt zondagmiddag, terwijl de paus de honderdduizenden Ieren in Phoenix Park toespreekt, een bijeenkomst gehouden in het ’Garden of Remembrance Park’ in Dublin. Dat wordt geen oproep tot vergeving, aldus Lewis. „De waardigheid van de slachtoffers staat centraal.” In Phoenix Park hoopt paus Franciscus op dat moment dat het vertrouwen in de katholieke kerk zal herrijzen. De verwachting is dat het morgen, wanneer de paus zijn mis opdraagt, regent in Dublin. Misschien is dat symbolisch.