’Nederland worstelt met tempo van testen’

In eerste instantie kwam een tiental mensen van politie, defensie, brandweer en kennisinstituten als TNO en Instituut Fysieke Veiligheid bijeen in een lokale brandweerkazerne. Maar al snel was die veel te klein omdat de crisis zich in rap tempo uitbreidde. Op het hoogtepunt van de eerste golf bestond de club uit 185 medewerkers, die nu in een immens hermetisch afgesloten pand in Zeist hun werk doen. „We verzamelen hier zoveel mogelijk actuele informatie voor de veiligheidsregio’s om hen van advies te voorzien, zodat ons land draaiende gehouden kan worden. Noem ons de ’stille kracht’, het ondersteunende dienstencentrum dat in de luwte werkt om deze ongekende crisis zo goed en zo kwaad als het kan (mede) te bezweren en te zorgen dat zoveel mogelijk nog wél kan”, zegt IJle Stelstra, die de leiding heeft over het LOT-C in een gesprek met De Telegraaf. „Ons land is goed in incidentenbestrijding. Langere crisissituaties waren er amper. De corona-epidemie veranderde dat en de behoefte ontstond om alle vraagstukken op het gebied van zorg, economie en maatschappij structureel te monitoren”, legt Stelstra uit. „We zijn een vraagbaak die antwoorden en oplossingen zoekt.” Barometer Want als Hubert Bruls – voorzitter het Veiligheidsberaad, waarin de voorzitters van de 25 veiligheidsregio’s zitten – vertelt dat bepaalde wegen worden afgesloten voor motorrijders, baseert hij zich op informatie van de veiligheidsregio’s die het LOT-C bundelt. Of als zorgbaas Ernst Kuipers de problemen aan de kaak stelt over een tekort aan ic-bedden, dan verbindt het LOT-C die aan de informatie vanuit de GDD’en. „Bijna elke week schetsen we de stand van zaken. Politie, brandweer, defensie, kustwacht; tal van organisaties zijn erbij betrokken om de barometerstand van ons land op te nemen. Iedereen moet dan beschikken over de juiste actuele informatie, zodat hulpverleners en professionals daarop kunnen reageren. Wij besluiten hier niets, maar bestuurders kunnen bij ons een beroep doen op onze specifieke expertise”, verduidelijkt Stelstra. Achter de voordeur Stress-interventie-expert Ellen Botman licht toe: „Zo houden we in de gaten wat er gebeurt achter de voordeur bij mensen tijdens deze epidemie. We monitoren de schaarstevraagstukken. We kijken naar de kwetsbare inwoners, zoals zwervers of mensen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld. Bij de eerste golf dachten we dat het aantal suïcides zou toenemen, maar dat viel mee. Nu lijkt het er echter op dat het de verkeerde kant opgaat.” „We werken graag in alle rust achter de schermen”, meent Albert-Jan van Maren, hoofd van het LOT-C. „Liever doen wij niet aan borstklopperij. We zijn niet meer dan het informatieknooppunt voor veiligheidsregio’s en crisispartners. Hier is het idee voor het coronadashboard ontstaan en hebben we iedereen geïnformeerd over de mogelijkheden Bij de eerste golf gaven de mortuaria aan dat ze hun werk niet meer konden doen vanwege een tekort aan persoonlijke beschermingsmiddelen. Toen hebben wij achter de schermen geholpen.” Stelstra: „We hebben hier zelfs de achterbakken volgeladen met dozen en naar ze toegebracht.” Gedrag Op basis van actuele gegevens wil het LOT-C in deze crisis vooruitkijken”, zegt Van Maren: „Wat zien we aankomen. Is er minder autoverkeer als er wordt opgeroepen meer thuis te werken? Kunnen we het gedrag veranderen, want dat blijkt namelijk heel lastig. Waar heeft iedereen het over? Bij de eerste golf was dat vooral het tekort aan beschermingsmaterialen en de overbelasting in Brabant. Nu horen we veel zorgen over het overbelaste personeel en het ziekteverzuim. Ook zijn er veel vragen over de handhaving. Wij kijken ook naar de ontwikkeling van het naleefgedrag voor de voorzitters van de veiligheidsregio’s.” Stelstra zegt zich het wel aan te trekken dat Nederland het niet goed doet als het gaat om het aantal besmettingen. „We worstelen hier nog steeds met het tempo van testen. Kijk, in China is de cirkel sluitend. Daar werkt de app, wordt snel getest en de uitslag gegeven en is het bron en contactonderzoek op orde. Daar moeten wij ook naartoe. We zijn nu alleen nog maar aan het bestrijden, maar het opsporingselement is ook heel belangrijk. De coronacrisis is ernstig en is er een van de lange adem. Wij zijn hier dan ook nog lang niet klaar, ben ik bang.”