Skripal als saga James Bond

Eerder deze week liet Poetin op het Economisch Forum in Vladivostok weten dat de twee verdachten van de aanslag met het zenuwgas novitsjok op de voormalige Russische dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Julia doorsnee burgers waren. Dat er niets aan de hand was en ze hun verhaal maar eens op tv moesten doen. Afgelopen donderdag werd meteen geleverd. Het tweetal werd door de hoofdredacteur van de staatszender RT, Margarita Simonjan, onderworpen aan een verhoor. Het resultaat was zo knullig, dat de interviewster zelf amper nog in de vertoning waaraan ze meedeed leek te geloven. „Dit is een belediging voor de intelligentie van het publiek”, liet een woordvoerder van de Britse premier May meteen na afloop weten. De bewakingsbeelden van het tweetal Alexander Petrov en Roeslan Bosjirov, die begin maart in gewatteerde jacks en met mutsen op door Salisbury liepen, zijn de hele aardbol overgegaan. Volgens de Britten betreft het twee agenten van de Russische inlichtingendienst GRU, die in Salisbury de voordeur van Skripal met novitsjok bespoten en in wier hotelkamer in Londen later sporen van het uiterst dodelijk gif werden gevonden. De operatie slaagde niet: Skripal en zijn dochter werden ziek maar overleefden. Wie wel de dood vond was Dawn, de vriendin van de toevallige passant Charlie Rowley die het parfumflesje met novitsjok, dat de daders op weg naar het station achteloos in de bosjes hadden weggegooid, twee maanden later vond. Ze rook eraan en was twee dagen later dood. Volgens de twee hebben ze helemaal niets met de zaak te maken. En ze waren als doodgewone toeristen naar Salisbury gekomen om de beroemde kathedraal te zien. Met zijn torenspits van 123 meter hoog. Werken ze voor de GRU?, werd hen gevraagd. Welnee, ze zijn hardwerkende ondernemers. Met voedingssupplementen voor de fitnessindustrie verdienen ze hun brood. Nadat ze op 2 maart in Londen waren geland, reisden ze op 3 maart meteen door naar Salisbury om de kathedraal te zien. Het kwam er niet van. „Na een halfuurtje hielden we het voor gezien, want overal lag vieze sneeuw.” De dag erna bezochten ze nog eens de stad om de zaak af te ronden. „Welke zaak?” vroeg de interviewster. Petrov: „Het bezoeken van de kathedraal.” De absurditeit van het optreden van de twee Russen, die zich kennelijk door een beetje sneeuw lieten afschrikken, werd wereldnieuws. De vraag intussen is niet zozeer of het Kremlin wel beseft wat voor idiote indruk het verweer van het duo op de wereld heeft gemaakt. Maar vooral deze: of Poetin wellicht een pr-ramp heeft proberen te voorkomen voor een vergrijp waarvan hij mogelijk eerst zelf niets afwist. Volgens de Russische analist Aleksej Kovaljov zijn er twee versies: ofwel Poetin zelf gaf opdracht om Skripal om te brengen, ofwel betrof het een operatie van zijn veiligheidsdiensten op eigen houtje. Het eerste scenario zou volgens Kovaljov rampzalig zijn, omdat Poetin zijn privé-wrok dan boven de belangen van het land zou stellen. Maar het tweede scenario is volgens hem nog erger, daar het een bewijs zou zijn dat Poetin zijn veiligheidsdiensten niet langer onder controle heeft. Rusland is een oligarchie waarin politici, zakenlieden en anderen dagelijks een cynische strijd om de macht voeren. Er is slechts één zekerheid: niets is onmogelijk. „Het is verleidelijk om Poetin te zien als een alleswetende, oppermachtige halfgoddelijke dictator die alles van zijn ondergeschikten af weet”, laat Kovaljov weten. „Maar de werkelijkheid is veel aardser - en beangstigend.” Voor de Britten staat nog steeds vast dat het duo werkt voor de GRU, één van de drie veiligheidsdiensten die de afgelopen 18 jaar onder Poetin een renaissance hebben beleefd. Richt de FSB (de voormalige KGB, waarvan Poetin ooit hoofd was) zich vooral op het binnenland, de GRU heeft het Kremlin de afgelopen jaren ingezet bij conflicten in Afghanistan, Syrië, alsook op de Krim en in Oost-Oekraïne, om de belangen zoals het Kremlin die ziet te verdedigen. Met hun harde koppen en getrainde lichamen lijken Alexander Petrov en Roeslan Bosjirov bijna gecast voor deze dienst, die zich niet zelden mengt in militaire operaties. Moskou zal het tweetal echter nooit uitleveren. Volgens politiek analist Leonid Bershidsky is Rusland bezig zijn laatste beetje goodwill in de wereld te verspelen door tegenstanders uit de weg te ruimen met gif, een methode uit vroeger tijden die andere landen allang hebben opgegeven. Na de moord op de overgelopen geheim gent Alexander Litvinenko in 2006 in een Londens restaurant, werd deze week de 30-jarige Pjotr Verzilov, pr-man van de meidenprotestgroep Pussy Riot, met vergiftigingsverschijnselen in een Moskous ziekenhuis opgenomen. De saga gaat kennelijk door.