Genocide via Facebook

De techgigant baarde onlangs opzien toen het de accounts van hoge militairen in Myanmar, waaronder die van opperbevelhebber Min Aung Hlaing, verwijderde. VN-onderzoekers hadden diezelfde dag opgeroepen de legertop van Myanmar te vervolgen voor genocide. Het was de eerste keer dat Facebook een politiek of militair leider van de populaire netwerksite gooide. „We willen voorkomen dat zij onze diensten gebruiken om etnische en religieuze spanningen verder op te doen laaien”, verklaarde het bedrijf. De verwijderde pagina’s en accounts hadden in totaal bijna 12 miljoen volgers. CEO Mark Zuckerberg erkende in april voor een Amerikaanse senaatscommissie dat Facebook meer moet doen om de verspreiding van propaganda en haat in landen als Myanmar te voorkomen en beloofde er harder tegen te gaan optreden. Maar nog steeds doen haatzaaiende teksten, filmpjes en andere beelden tegen moslims in Myanmar de ronde op Facebook. Zo verzamelde persbureau Reuters en het Human Rights Center van de Amerikaanse universiteit Berkeley recentelijk duizend zeer mensonterende berichten waarin Rohingya worden vergeleken met honden en maden, en wordt opgeroepen om de moslimminderheid uit te roeien. „We moeten hen aanpakken zoals Hitler dat deed met de joden, verdomde kalars!”, zo schreef iemand, een denigrerend woord voor Rohingya gebruikend. Veel van de berichten, voornamelijk in het Birmees, gaan vergezeld van gruwelijke en vaak pornografische afbeeldingen van Rohingya. Sommige stonden al zes jaar online. De Rohingya wonen al eeuwen in de westelijke deelstaat Rakhine, maar de regering van Myanmar weigert hen te erkennen als staatsburgers en noemt hen ’Bengali’s’. De overwegend boeddhistische bevolking ziet hen als ongewenste indringers. Ze worden al tientallen jaren vervolgd. Sinds Myanmarezen vijf jaar geleden massaal toegang kregen tot internet, verschijnen er al opruiende boodschappen tegen Rohingya op Facebook. „Nationalistische clubs en haatgroepen gebruiken het platform om nepnieuws te verspreiden. Dit gebeurt in veel landen, maar in Myanmar zijn deze valse berichten vaak gebruikt om gewelddadige knokploegen op de been te krijgen”, aldus Kyaw Win, directeur van het Burma Human Rights Network. „Door manipulatie en het massaal verspreiden van dit soort berichten zijn velen in Myanmar gaan geloven in een heleboel onjuiste ideeën, zoals het gevaarlijke gerucht dat de Rohingya deel uitmaken van een invasie van moslims die Myanmar willen innemen.” Voor de meeste Myanmarezen ís Facebook het internet. Invloed van buitenaf was minimaal tijdens de dictatuur waaronder het land bijna vijftig jaar lang leed. „De meeste Myanmarezen hadden tot enkele jaren geleden geen of nauwelijks ervaring met internet. Ze waren daardoor extra kwetsbaar voor misleiding door propaganda en nepnieuws.” Myanmar telt inmiddels 18 miljoen actieve Facebookgebruikers, op een totale bevolking van circa 50 miljoen. Facebook heeft geen enkele werknemer in het land. Het netwerk verbiedt ’gewelddadige of mensonterende’ content, maar worstelde met software-obstakels en de interpretatie van Birmese woorden. Het grootste probleem was echter het gebrek aan Birmees sprekende moderatoren. Volgens Reuters had Facebook er slechts één in 2014 en het daaropvolgende jaar maar vier. Het bedrijf telt er nu zestig en zegt te hopen eind dit jaar honderd vertalers te hebben. „Velen zagen ook dat de monitors die content in het Birmees natrekken, heel traag waren in het verwijderen van berichten. Het leek soms zelfs of ze de haatzaaiers hun gang lieten gaan”, zegt Kyaw Win. Vijf jaar geleden sloegen experts al alarm over de rol van Facebook bij het verspreiden van haat in Myanmar, onder wie de Australische Aela Callan die er onderzoek naar doet. Techondernemer David Madden reisde in 2015 af naar het hoofdkantoor van Facebook in Californië waar hij een presentatie gaf over de toenemende opruiing die hij had gezien op het sociale netwerk in Myanmar. „Facebook is zo vaak gewaarschuwd. Het had niet duidelijker gekund en toch namen ze niet de noodzakelijke stappen.”