Oorlogsmisdadigers tussen migranten in de opvang

Uit documenten van het ministerie van Justitie en Veiligheid blijkt dat Rotterdam, Den Haag, Groningen en Leiden opvang verzorgden aan personen die gelinkt worden aan ernstige misdaden. Op basis van het 1F-artikel uit het VN-vluchtelingenverdrag kunnen deze personen uitgesloten worden van de asielprocedure. Aan een 1F-status ligt een zorgvuldig onderzoek van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) ten grondslag. De doorlichting wordt uitgevoerd door Unit 1F, een gespecialiseerd team binnen de IND, dat zoekt naar personen in de vluchtelingenstroom betrokken bij grove wandaden. Reactie gemeenten De gemeente Leiden biedt nog steeds onderdak aan 1F-vreemdelingen. „We vangen op het moment één persoon op met de 1F-status, oorspronkelijk afkomstig uit Iran”, zegt een woordvoerder van de gemeente. Rotterdam stelt in een reactie dat er ’nu geen 1F’ers’ in de opvang verblijven. „Het kan zijn dat in het verleden wel 1F’ers in de bed-, bad-, brood hebben gezeten.” De gemeente Den Haag ontkent 1F-vreemdelingen te hebben gehuisvest. Groningen zegt tot begin vorig jaar vier 1F’ers te hebben ondergebracht, maar dat die inmiddels ’niet meer’ daar verblijven. Een van de oud-bewoners is inmiddels ’uit de stad of regio vertrokken’ maar er zijn ’drie van deze personen nog wel in beeld’ bij de gemeente. Beperkte middelen Unit 1F heeft overigens maar beperkte middelen om deze vermeende oorlogsmisdadigers op te sporen, omdat er geen onderzoek kan worden uitgevoerd in het land van herkomst. De dienst moet zich daarom baseren op andere informatie, zoals de verklaringen van de vreemdelingen zelf. Daarnaast kunnen berichten op sociale media of foto’s als bewijs dienen. Het artikel uit het vluchtelingenverdrag biedt de Nederlandse overheid de mogelijkheid om op basis van ernstige vermoedens deze vreemdelingen te weren uit de asielprocedure. Eenmaal met een 1F maatregel op zak, heeft de overheid geen verplichtingen meer deze personen op te vangen. Gemeenten kiezen er dus zelfstandig voor de 1F’ers hulp en onderdak te bieden. Juridische uitweg Overigens is tegen een 1F besluit altijd beroep mogelijk bij de rechter. Dat gebeurt ook in vrijwel alle gevallen. Indien ook de rechtbank de 1F status bevestigt, moet de migrant Nederland zo snel mogelijk verlaten. Uit de meest recente cijfers, die dateren uit 2016, blijkt dat de maatregel ongeveer 30 keer per jaar wordt opgelegd. Vanaf 1992 is dit middel 950 keer ingezet. In ongeveer tien gevallen gaf de overheid in uitzichtloze gevallen toch asiel aan 1F’ers. Uit een interne mailwisseling van Justitie en Veiligheid lijkt ook het ministerie in de maag te zitten met de opvang van deze groep migranten. Begin dit jaar startte de overheid in samenwerking met een vijftal gemeenten de landelijke vreemdelingen voorziening (LVV), die op termijn de bed-, bad-, brood-voorziening moet vervangen. „We spreken af dat 1F’ers vooralsnog niet tot de LVV worden toegelaten. Reden hiervoor is in de eerste plaats dat 1F zo gevoelig ligt”, schrijft een ambtenaar. „Het zou het programma alleen maar moeilijker te verkopen maken.” Indien het project een succes is wil de ambtenaar ’alsnog bespreken of het wenselijk is 1F’ers begeleiding en eventueel opvang te geven’. Kader Een oud-medewerker van de Syrische geheime dienst stapte in augustus naar de rechter, omdat hij geen aanspraak kon maken op bescherming in Nederland. De staat had hem het recht op asiel ontnomen, omdat hij mogelijk betrokken was bij mensenrechtenschendingen. De man hield zich bezig met het in kaart brengen van tegenstanders van het regime in Damascus. Een andere afdeling van de spionagedienst gebruikte die informatie, om dissidenten vast te zetten en te martelen. De rechter oordeelde dat de man geen aanspraak kon maken op asiel. Dat gebeurde op basis van artikel 1F uit het VN-vluchtelingenverdrag. Hiermee kan de staat personen uitsluiten van de asielprocedure, als de vreemdelingen in verband kunnen worden gebracht met oorlogsmisdaden en andere mensenrechtenschendingen. Aangezien het niet om een strafzaak gaat kan voor 1F een ernstig vermoeden al voldoende zijn. „1F kan om verschillende redenen worden opgelegd. Iemand kan bijvoorbeeld werkzaam zijn geweest voor een overheidsinstantie die gekoppeld wordt aan mensenrechtenschendingen”, zegt asieladvocaat Maartje Terpstra. „Dat kan dus ook een administratieve functie zijn.” „De IND toetst eerst of personen aanspraak maken op bescherming”, stelt de raadsvrouw. „Als het land van herkomst onveilig blijkt wordt uitgezocht of deze personen kunnen worden uitgesloten op basis van 1F.” ’Lastige situatie’ „Dit creëert een lastige situatie. Deze personen kunnen niet terug naar het land van herkomst omdat ze gevaar lopen”, zegt Terpstra. „Maar door het vermoeden op mogelijke mensenrechtenschendingen krijgen ze geen asiel.” Internationale verdragen regelen namelijk dat de vreemdelingen beschermd moeten worden tegen martelingen en andere onmenselijke behandelingen. Hierdoor kunnen 1F’ers niet worden uitgezet naar een onveilig land. Hiermee is de juridische paradox compleet; de oud-spion heeft geen recht op asiel door zijn mogelijke betrokkenheid bij ernstige misdaden, maar moet wel beschermd worden tegen diezelfde overheid waarvoor hij die vermeende acties uitvoerde.