Berging bommenwerper op Markermeer: ’We zoeken naar onze collega’s’

Het is maandagochtend als defensie en bergingsbedrijf Leemans wegvaren van de Silokade in Almere. Aan boord experts die precies weten hoe te zoeken naar wrakdelen. Plaats van onderzoek ligt noordwestelijk van het gemaal De Blocq van Kuffeler op het Markermeer. Daar is een gebied van vijfenzeventig bij vijfenzeventig meter afgebakend waar de bodem systematisch wordt afgezocht, onder meer met een graafmachine. Menselijke resten De hoop bestaat dat er snel menselijke resten worden gevonden van zeven bemanningsleden uit Engeland en Canada. Hoewel Defensie, de provincie Flevoland en de gemeente Almere - zoals protocol dat voorschrijft - terughoudend zijn, is het vrijwel zeker dat het bewuste vliegtuig de BK716 is, een Engelse bommenwerper die zijn lading boven Berlijn dropte om de Duitse oorlogsindustrie schade toe te brengen. Het wrak werd in 2008 gevonden door Hans Vierveijzer van KNRM Marken. Hij rukte destijds uit om een schip dat in de problemen kwam weg te slepen uit de vaargeul. Tijdens het ophalen van het anker kwam er ’een stukkie ijzer’ mee naar boven. Het bleek te gaan om een electrische aandrijfmotor van het landingsgestel. En niet zomaar eentje, maar die van een Short Stirling. Oorlogsvliegtuigen Onderzoeker Johan Graas van Aircraft Recovery Group 1940-45 was er als de kippen bij. Hij houdt zich al vijftig jaar bezig met het bergen van neergestorte oorlogsvliegtuigen. Graas kon het vliegtuigtype identificeren. Daarna speurde hij de bodem af. Al snel haalde hij een aluminium plaat boven water met een serienummer: BK716. Een later door hem opgeviste sigarettenkoker met initialen J.M.C. gaf definitief de doorslag. „Dat kwam overeen met bemanningslid John Michael Campbell van de BK716. Toen wisten we honderd procent zeker om welk toestel het ging.” Daar hield het niet op voor Graas. Hij nam contact op met alle nabestaanden. Altijd weer een bijzondere ervaring, schetst de onderzoeker aan de rand van het Markermeer. Zo sprak hij de nu 77-jarige Richard Shrubsall uit de buurt van Dover. Zijn moeder was drie maanden zwanger toen zijn vader boven het IJsselmeer werd geraakt door een Messerschmitt 110. „Hij dacht eerst dat ik hem in de maling nam, maar daarna viel hij stil en kon even niets meer uitbrengen.” ’Roffel’ Beeldend vertelt Graas hoe het die nacht 29 op 30 maart 1943 gegaan moet zijn. De vlieger heeft net brandbommen boven Berlijn gedropt en is onderweg naar Engeland. De geallieerden vliegen graag over de Nederlandse meren omdat die route het veiligst zou zijn. Voor de zeven mannen van de BK716 gaat het echter mis. „Zo’n Duitse nachtjager had 20 millimeter kanonnen bij zich en schoot granaten af. Éen ’roffel’ en zo’n bommenwerper ging naar beneden.” In dit geval zo snel dat de bemanning er niet uit kon springen. Luid geraas, rook, vuur, een gigantische klap, omschrijft Graas de crash. „Dan ligt het helemaal uit elkaar.” Dat de bodem van het Markermeer uit bagger bestaat, is een voordeel meent Graas: „Het conserveert goed. De spullen die wij er al uitgehaald hebben zijn klokgaaf. Het worden spannende weken, zeker voor de nabestaanden.” Nationaal programma In het kader van het Nationaal programma berging vliegtuigwrakken helpt het Rijk gemeenten de komende jaren bij het bergen van wrakken in Nederland waar nog stoffelijke resten van bemanningsleden aanwezig zijn. De berging op het Markermeer geldt in dat opzicht als een ’kansrijke berging’. Majoor Bart Aalberts, stafofficier vliegtuigbergingen Koninklijke Luchtmacht begeleidt de berging. Hij ervoer zelf hoe het is om kompanen te verliezen tijdens een uitzending en weet hoe belangrijk het is om op een goede manier afscheid te nemen en stil te staan bij het ultieme offer dat gebracht is. Dat hij na 75 jaar met een team opzoek mag naar ’collega’s’ vindt hij een eer. „We hopen de stoffelijke resten van de vermiste bemanningsleden terug te vinden zodat nabestaanden na al die jaren duidelijkheid krijgen en afscheid kunnen nemen en recht wordt gedaan aan het ultieme offer dat deze bemanning voor onze vrijheid gebracht heeft. We zoeken feitelijk naar onze collega’s.”