Echt gevoel in kunstborst

’Langzamerhand begint mijn gereconstrueerde borst toch weer een beetje aan te voelen als mijn eigen borst van vroeger. Het gevoel en ook de warmte erin komen terug, het wordt meer en meer eigen.” Sylvia Knols (47) uit Nuth, Limburg, had niet voor mogelijk gehouden dat zij ooit nog iets zou voelen op de plek waar ruim drie jaar geleden, tot het voorjaar van 2015, haar eigen borst zat. Een agressieve, snelgroeiende tumor van toen al 6,8 centimeter maakte dat de linkerborst uiteindelijk na zestien bestralingen en acht sessies met chemotherapie moest worden geamputeerd. Juist op het moment dat de kwaadaardige celwoekering drastisch geslonken was. Dinsdag 24 januari 2017 kreeg de lunchroomexploitante uit Geleen tijdens een ruim tien uur durende operatie in het Maastricht Universitair Medisch Centrum een nieuwe, vervangende borst. Gemaakt uit huid en (vet)weefsel van haar buik. Met daarin een zenuw, bedoeld om de nieuw te vormen borst gevoel te geven. Een zenuw die gewoonlijk de huid van de buik van gevoel voorziet. De onderneemster, moeder van drie kinderen, was daarmee een van de eerste patiënten in Nederland die deze ingreep ondergingen. Hoewel plastisch chirurgen melden dat zij er microchirurgisch steeds beter in slagen het gevoel in een borst (deels) te herstellen, door het omleggen van zenuwen, is dit nog geen standaard ingreep. Dat komt, zegt de Nederlandse Vereniging voor Plastisch Chirurgie, doordat er in het recente verleden veelal prioriteit werd gegeven aan uitsluitend het esthetische resultaat. „Ons doel is om deze ingreep naar uiteindelijk zoveel mogelijk vrouwen te brengen”, reageert plastisch chirurg in opleiding, dr. Anouk Cornelissen, van het Maastricht UMC. Zij promoveerde dezer dagen op onderzoek naar het gevoelsherstel in de borst en de invloed daarvan op de kwaliteit van leven bij de patiënt. Inmiddels is de nieuwe ingreep uitgevoerd bij circa 250 vrouwen in Nederland en kunnen artsen de resultaten van hun werk nader bestuderen. Anouk Cornelissen richtte zich in haar promotieonderzoek op een kleine groep van 32 patiënten, die de borstreconstructie ondergingen via de zogeheten ’diep-lap methode’. Daarbij wordt de gehele borst gereconstrueerd met eigen buikweefsel. De resultaten van de eerste vrouwen die onderzocht werden door Cornelissen tonen dat de kwaliteit van hun leven na een diep-lap borstreconstructie mét zenuw, gemiddeld beter was dan zónder aansluiting van een gevoelszenuw. Om te kunnen begrijpen wat gevoel in de borst betekent voor vrouwen, en of dat voor hen belangrijk is, voerde zij deze studie uit. Het meest interessante resultaat noemt zij dat erogeen gevoel voor sommige van de deelnemende patiënten niet noodzakelijk bleek. „Dat is interessant omdat herstel van erogeen gevoel tot nu toe technisch niet mogelijk lijkt. Tastzin is technisch wel mogelijk om te herstellen.” Alleen al daarmee kan de levenskwaliteit bij vrouwen aanzienlijk worden verbeterd, concludeert Cornelissen. Volgens plastisch chirurg dr. Stefania Tuinder van het MUMC ervaren veel vrouwen bij wie een borst of beide borsten zonder zenuw werden gereconstrueerd een ’doof gevoel op hun thorax’. „Een mevrouw zei mij eens: ’Mijn reconstructieborst voelt helemaal niet aan als eigen. Verre van dat! Het voelt als een dode pannenkoek die daar hangt.” Tuinder is overigens de co-promotor van Anouk Cornelissen. Sylvia Knols uit Nuth nam in alle opzichten tijd voor het herstel van de nieuwe borst. „Dat was me geadviseerd door de bestralingsarts. Die zei me: ’Wacht rustig een jaar met de borstreconstructie. De huid rond uw borst heeft immers flink te lijden gehad van al die bestralingen, en is eigenlijk een flinke brandwond geworden. Doe rustig aan – verzorg, vertroetel die huid een beetje.’ Dat heb ik gedaan, met speciale anti-littekencrèmes en oliën. Ook voor het laten maken van een nieuwe tepel hebben we de tijd genomen, ik kreeg haar op 26 oktober vorig jaar. Evenals voor het daarna laten tatoeëren van de tepel en de tepelhof. Maar geloof het of niet: ik voelde toen dat gebeurde een beetje pijn tijdens het maken van die tatoeage. Ik wist niet wat me overkwam. Toen besefte ik dat het gevoel aan het terugkomen was.” „Dat hebben we meer gehoord”, zegt plastisch chirurg Stefania Tuinder. „De tatoeëerder van het ziekenhuis meldde mij over deze groep patiënten bij wie een gevoelszenuw was teruggeplaatst: ’Er is toch iets speciaals aan de hand met deze groep: ze voelen allemaal mijn tatoeagenaald’…” Eén op de zeven Eén op de zeven vrouwen krijgt op enig moment in het leven borstkanker. Elk jaar horen in Nederland gemiddeld 15.000 vrouwen dat zich bij hen een vorm van deze ziekte heeft geopenbaard. Vorig jaar werd borstkanker zelfs vastgesteld bij meer dan 17 duizend vrouwen, en bij 136 mannen. Bij 14.890 vrouwen was sprake van ’invasieve borstkanker’, een beeld waarbij de kankercellen zich verder hebben verspreid dan de plek waar ze zijn ontstaan. Toch is dit niet hetzelfde als ’uitgezaaide’ borstkanker. Daarvan wordt gesproken als de kankercellen zich buiten de borst hebben verspreid. Circa 30 procent van de ’invasieve’ groep onderging amputatie van een of beide borsten. Bijna 2670 vrouwen vernamen in 2017 dat bij hen sprake was van niet-invasieve borstkanker, ook wel aangeduid als ’DCIS’; dat is een voorstadium van borstkanker. Hiervan ondergingen een kleine 1200 vrouwen een amputatie. Totaal aantal borstamputaties in 2017: 5500, aldus de Nederlandse Kankerregistratie, IKNL. Bij 83 procent van mannelijke borstkankerpatiënten leidde de ziekte tot amputatie. Het aandeel van patiënten dat geopereerd wordt voor een invasieve borstkanker is nagenoeg gelijk gebleven tussen 1989 en 2017. Begin jaren tachtig is de borstsparende operatie geïntroduceerd voor kleine tumoren (tot 2 centimeter)