Nepnieuws bedot Brazilië

Dat lespakket zou verspreid zijn op basisscholen door de Arbeiderspartij van presidentskandidaat Fernando Haddad. Maar een homopakket voor kinderen heeft nooit bestaan in Brazilië. En de zuigfles komt uit een sekswinkel. Lüdtke probeert in de aanloop naar de Braziliaanse verkiezingen op 28 oktober als factchecker nepnieuws te bestrijden. De video van de zuigfles zag hij eerst vooral als een slechte grap. Totdat hij merkte dat veel van zijn landgenoten het filmpje wel degelijk serieus namen. En dus werd de video officieel ontkracht op de website van Comprova, een collectief van 24 verschillende Braziliaanse media, waaronder de belangrijkste kranten, televisiezenders en radiostations van het land. Hun doel is om twijfelachtige berichten die op sociale media worden gedeeld te verifiëren. Het werk van organisaties zoals Comprova is hard nodig, want de Braziliaanse verkiezingscampagne wordt geteisterd door nepnieuws. Volgende week zondag kunnen de Brazilianen kiezen tussen de linkse presidentskandidaat Fernando Haddad en de rechtse conservatieve politicus Jair Bolsonaro. Over beide kandidaten worden door tegenstanders op sociale media allerlei nepberichten verspreid. Zo zou Haddad laatst in een gele Ferrari naar het vliegveld zijn gereden. En ging het gerucht de ronde dat Bolsonaro als president het minimumsalaris gaat afschaffen. Veel Brazilianen maken zich zorgen om al die berichten. Er is zelfs geen enkel land ter wereld zo bezorgd over nepnieuws als Brazilië, maar liefst 85 procent van de mensen ziet het als een probleem. Maar intussen blijven de berichten via sociale media massaal gedeeld worden. Vooral berichtendienst Whatsapp is populair. Zo’n honderd miljoen Braziliaanse kiezers maken gebruik van Whatsapp. Vaak ook als nieuwsbron. Factchecker Lüdtke: „Brazilianen vertrouwen heel erg op de mening van hun vrienden en andere mensen die dichtbij hen staan.” Traditionele media worden juist gewantrouwd. Jair Bolsonaro, met 59 procent de koploper in de peilingen, speelt daar handig op in. Hij voerde vrijwel uitsluitend campagne via sociale media. Maar niet altijd volgens de regels. Want ook Bolsonaro deelde video’s over het homopakket dat nooit is verspreid. Het electoraal hof tikte hem deze week op de vingers en besloot dat de presidentskandidaat zes video’s moet verwijderen. Zijn tegenstander Fernando Haddad beweert dat Bolsonaro ook verantwoordelijk is voor veel ander nepnieuws op Whatsapp. Dat zei hij naar aanleiding van een artikel in de Braziliaanse krant Folha de São Paulo. Die schreef donderdag dat ze bewijzen in handen hebben dat zakenmannen die Bolsonaro steunen, geld hebben betaald om via Whatsapp miljoenen nepberichten over Haddad te laten verspreiden. Als Bolsonaro daarvan op de hoogte was, dan is er sprake van overtreding van campagnewetten. Volgens de omstreden presidentskandidaat zijn de beschuldigingen echter onzin. Op Twitter reageerde Bolsonaro: „De Arbeidspartij wordt niet beschadigd door nepnieuws, maar door de waarheid. Zij stalen geld van de bevolking, werden gearresteerd, moesten justitie onder ogen zien, hadden geen respect voor familiewaarden en stortten het land in geweld en chaos. De Brazilianen voelden dit haarfijn aan, je kunt ze niet bedriegen!” Voor de fanatieke aanhang van de populaire Bolsonaro maken de laatste beschuldigingen aan het adres van hun ’mythe’ dan ook waarschijnlijk niets uit. Zij zien het simpelweg als het zoveelste voorbeeld van nepnieuws.