Ongeloof krijgt de overhand

Na jaren van twijfel hakte Hans van Belkom drie weken geleden de knoop door. Op zijn 43e verlaat hij eindelijk officieel de Kerk. Gelovig was hij allang niet meer. De aanleiding om definitief te vertrekken was een controversiële uitspraak van de Amerikaanse kardinaal Raymond Burke. „Seksueel misbruik binnen de Kerk zou de schuld zijn van homoseksuelen, volgens hem. Daar ben ik het niet mee eens. Zijn uitspraak was de druppel. Toen kon ik eindelijk de Kerk verlaten zonder schuldgevoel.” Dat was een jarenlang proces. Op zijn 21e vertelde Hans van Belkom zijn rooms-katholieke ouders dat hij op mannen viel. Sindsdien heeft hij zich nooit meer welkom of geaccepteerd gevoeld binnen de Kerk. Maar uit schuldgevoel durfde hij zich niet uit te schrijven uit het register. „Mijn ouders hadden me gedoopt en via mijn opa en oma ben ik met het geloof opgegroeid. Ik wilde niemand tekort doen door me uit te schrijven.” Kerkverlaters-coach Inge Bosscha sprak sinds 2015 honderden mensen die bezig waren met hun mogelijke kerkverlating. Ze vertelt dat homoseksualiteit en openbaring van seksuele misstanden veel gehoorde ’laatste druppels’ zijn. „Er spelen vaak al andere persoonlijke twijfels of bezwaren. En dan blijkt bijvoorbeeld je kind homo of transgender te zijn. Moet je hem of haar dan vragen die gevoelens te onderdrukken? Als een groepering dit eist, kan men besluiten niet meer bij zo’n club te willen horen en deze te verlaten.” Kindermisbruik De laatste cijfers van het CBS komen niet uit de lucht vallen. Al jaren slinkt het aantal mensen dat zichzelf religieus noemt. Cultuurtheoloog Frans Bosman merkt ook dat de termen ’religieus’, ’gelovig’ en ’kerkelijk’ door steeds meer mensen geassocieerd worden met negatieve zaken. Zeker bij de Katholieke Kerk. „Kindermisbruik, blinde gehoorzaamheid en dogma’s bijvoorbeeld. Daarom willen steeds minder mensen zich aan de Kerk binden als ze ernaar gevraagd worden in enquêtes.” Ook Maarten de Graauw (54) uit Zevenaar schreef zich een maand geleden uit. Hij verdroeg de starre houding van de Rooms-Katholieke Kerk niet langer. „Het voelt als een opluchting. Ik heb eindelijk gedaan wat ik al die jaren al wilde. Ik ben een ongelovige Thomas geworden en daar schaam ik me niet voor.” Maarten was al jaren geen praktiserend katholiek meer door wat hij meemaakte op jonge leeftijd. Op zijn twintigste werd hij voor het eerst geconfronteerd met de dood: het broertje van één van zijn beste vrienden stierf. „Toen werd er gepreveld dat God heeft gegeven en heeft genomen. Enkele jaren geleden overleed een Kroatische vriend van mij. Hij was loyaal aan het geloof en deed trouw financiële bijdrages. Hij wilde graag een mis met Kroatische muziek en foto’s, maar dat mocht niet. Dat paste niet in het patroon van de Katholieke Kerk. Daar zakte mijn broek van af.” En dan komen daar nog het seksueel misbruik en de starheid tegenover homoseksuelen bovenop, vertelt Maarten. „Alles gaat maar in de doofpot. En ik vind het te zielig voor woorden dat mensen met een andere geaardheid daarop worden afgerekend. Dat is pure discriminatie. Ieder mens is voor mij gelijk. Ik had er mijn buik vol van. De uitschrijving was een opluchting.” Herman Klepper (63) bewandelde juist de omgekeerde weg. Hij werd in 2000 katholiek. „Ik werd op een zondag wakker en zei tegen mijn katholieke vrouw: laten we eens naar de kerk gaan. Terwijl, zoals achteraf bleek, mijn vrouw daarvoor had gebeden. Het is voor mij het bewijs van het bestaan van God.” Herman werd protestants opgevoed, maar ging vanaf zijn veertiende niet meer naar de kerk. „Ik ging liever voetballen.” Zijn eerste bezoek aan de katholieke kerk was geen succes. „Al die rinkelende bellen, wierook en andere symboliek.” Maar na gesprekken met de pastoor is hij standvastiger dan ooit. „Als ik de hostie in de kerk genomen heb, voel ik dat Jezus in mij aanwezig is. Dan krijg ik ingevingen over hoe ik me moet gedragen. Ik geloof dat goed gedrag beloond wordt met het eeuwige leven in de hemel en slecht gedrag met een minder goed leven in de hel.” Ook Ger Lugtenberg (70) blijft de kerk trouw. „De christelijke waarden van nederig leven, dienstbaarheid, verdraagzaamheid en barmhartigheid spreken me aan en het is heel mooi om dat in gemeenschap te vieren.” Ger schaamt zich dan ook voor het misbruik en het verhullen ervan door geestelijken. „Maar mijn eigen houding vind ik belangrijker dan die van het instituut Kerk. Mocht een bisschop ooit een homoseksuele pastor op het altaar weigeren, dan ga ik zeker de confrontatie aan.” Meelevend In de kerk van Ger, de St. Paulus Bekering in Capelle aan den IJssel, is het aantal kerkgangers in de afgelopen tien jaar teruggelopen van zo’n 150 naar 135. Dat iets minder mensen de kerk bezoeken, vindt hij nauwelijks jammer. „De gelovigen ’moeten’ niet meer, zoals vroeger. De huidige kerkgangers zijn in het algemeen meer betrokken. Velen zetten zich in als vrijwilliger, het engagement is groot: met de schepping (natuur), met kwetsbaren, met eenzamen. Dat vind ik mooi en christelijk, in deze tijd van egoïsme en hedonisme.” Priester Huub Flohr van de Paulus zet zich in om die teruggang tegen te gaan. Omdat jongeren lastig te bereiken zijn, richt hij zich steeds meer op gezinnen. „We organiseren familiezondagen, waarin kinderen bijvoorbeeld naar voren mogen komen, en proberen met vieringen op school ook ouders erbij te betrekken.” Of dat voldoende is, zal de toekomst uitwijzen.